نكات قابل توجه در شروع کاشت سبزی

برای اینکه در کاشت سبزی موفق عمل کنید باید نکاتی را قبل از شروع سبزیکاری رعایت کنید که در ادامه به توضیح آن میپردازیم.

1- انتخاب زمين مناسب

چنانچه شروع كار در زميني است كه براي اولين بار کاشت سبزی در آن مي شود، خارج ساختن درخت همراه با ريشه درختچه و يا بوته هاي علف هرز ضروري مي باشد. سوزاندن علف هاي هرز سبب صدمه رسيدن و از بين رفتم ميكروارگانيسم ها و مواد آلي خاك مي شود و توصيه مي شود فقط به سوزاندن بوته هاي مبتلا به امراض و آفات اكتفا نمود در صورت وجود سنگ بايد اقدام به خارج ساختن آنها از مزرعه نمود در غير اين صورت باعث اشكال و آسيب رساندن به وسايل مكانيكي خواهند شد. در صورت شيب دار بودن زمين خطر فرسايش آبي وجود دارد و براي مبارزه با اين وضع كاشت سبزي به طريق تراس بندي و رديفي توصيه مي گردد و استفاده از مالچ (پوشاندن زمين به وسيله مواد مختلف مانند كاه، خاك اره، برگ هاي پوسيده، كاغذ و..) و دادن شيب تراس از جلو به عقب نيز مي تواند در جلوگيري از فرسايش خاك مؤثر باشد. آماده سازی زمین یکی از مهمترین فاکتورها در کاشت سبزی است.

2-شرايط آب و هوايي محل

در مورد ميزان بارندگي و حرارت محيط مي توان از آمار هواشناسي استفاده كرد، در صورت وجود باد در منطقه استفاده از انواع بادشكن همانطور كه قبلاً گفته شد ضروري مي باشد زيرا وزش بادهاي شديد باعث پاره شدن و شكستن برگ ها شده و محل آسيب ديده شرايط مناسبي را براي حمله امراض و آفات فراهم مي سازد به علاوه باد باعث تشديد تبخير در گياه نيز مي گردد. صدمه زدن به ريشه سبزي، انداختن بوته هاي گوجه فرنگي، فلفل و باميه و.. و فرسايش خاك از ديگر خسارات باد مي باشد.

نزديكي به كارخانجات تهيه مواد شيميايي و كوره هاي گچ و آهك پزي خطرات ناشي از آن در پرورش و کاشت سبزی خطري براي رشد و مرغوبيت محصول به شمار رفته و علاوه بر آن دود ناشي از اين مراكز، سلامت و صحت كارگران مزرعه را نيز تهديد ميكند. سبزي هاي اين مناطق غالباً پلاسيده بود و طعم و مزه نامطبوعي دارند. چنانچه ناگزير به انتخاب محل كشت در اطراف اين مراكز باشيم بايد جهت مزرعه طوري باشد كه بادهاي موسمي بتوانند دودها و گازها را با خود در جهت مخالف سوق داده و از محوطه سبزي كاري دور كنند. قرار گرفتن مزرعه سبزي در كنار جاده هاي بزرگ و پر رفت و آمد نيز خالي از ضرر نمي باشد.

کاشت سبزی در باغچه

3-انتخاب روش کاشت سبزی

توليد يك نوع محصول در مقياس وسيع ارزانتر از توليد چندين نوع سبزي مي باشد. چنانچه سبزي مخصوصي (سبزیجات برگی) در آن منطقه توليدكننده ندارد ترجيحاً بايستي به پرورش همان نوع محصول مبادرت نمود و در صورت نبودن چنين شرايطي كشت چندين نوع سبزي مطمئن ترين راه در امر توليد است. انجام اين عمل نيازمند تجربه فراوان بوده و از طرفي هزينه توليد نيز بيشتر مي باشد. در اين مورد ميتوان از افراد خبره و مطمئن محل كسب نظر و سپس به خريد و يا كرايه آنها اقدام نمود.

4- تكثير و کاشت سبزی ها

ازدياد غالب سبزيجات بوسيله كاشت بذر يعني از طريق جنسي صورت مي گيرد و فقط در مورد برخي از آنها مانند سيب زميني، ريواس و سير تكثير غيرجنسي است. سبزيجاتي كه به طريق جنسي زياد ميشوند به دو دسته سبزيجات اتوگام يا خودگُشن كه داراي گل هاي كامل بوده و دانه گرده (پلن) هر گل گامت ماده همان گل را تلقيح مي كند (لوبيا، كاهو، نخود سبز، گوجه فرنگي، باميه، فلفل، بادمجان و لگوم ها) و دگرگُشن ها يا آلوگام ها كه دانه گرده به وسيله باد (چغندرها، ذرت شيرين، اسفناج) يا حشرات (هويج، تربچه، شلغم، كلم ها، كرفس، جعفري، خيار، كدو، خربزه، طالبي و هندوانه) به گياه ديگر منتقل شده و تلقيح گامت ماده را در آن گياه سبب مي گردند، تقسیم می شوند.

طريقه گرده افشاني چه از راه باد و چه توسط حشرات اهميت زيادي در اصلاح سبزی ها و توليد بذر دارد در نباتات خودگشن واريته هاي مختلف هر سبزي را مي توان نزديك به هم كاشت ولي در صورت وجود مقداري دگرگشني حفظ فاصله ضرورتا بايد مورد نظر قرار گيرد. دانه گرده سبزيجاتي كه عمل گرده افشاني آنها بوسيله حشرات انجام مي پذيرد معمولاً چسبنده و نسبتاً سنگين بوده و توسط حشره از گلي به گل ديگر منتقل مي شوند در صورتي كه دانه گرده سبزيجاتي كه بوسيله باد حمل مي شوند غالباً سبك مي باشد، در موقع بذرگيري واريته هاي مختلف سبزيجات آلوگام به منظور حفظ خواص واريته ها رعایت فاصله كاشت بيشتر بين آنها بسيار ضروري است.

کاشت سبزی در منزل و گلدان

5- انتخاب بذر

انتخاب بذر مرغوب در کاشت سبزی اهميت فراواني داشته و با توجه به درآمدي كه از اين نوع محصول انتظار مي رود قيمت فاكتور مهمي به حساب نمي آيد و يك بذر خوب با قيمت كمي گرانتر گاه مي تواند محصولي با كيفيت بهتر و اندازه بيشتر توليد نمايد يادآوري اين نكته ضروري است كه عوامل محيطي نامساعد در پاره اي موارد مي تواند روي خواص مادري يك بذر خوب و محصول حاصل از آن اثر بگذارند.

از مشخصات يك بذر خوب مي توان به تميز بودن (عاري بودن از بذر علف هاي هرز و ساير بذور و مواد خارجي)، قدرت جوانه زدن، عاري بودن از لارو و تخم حشرات و سالم و مقاوم بودن بذر از حيث بيماري ها و آفت اشاره کرد. به منظور جلوگيري از اشاعه و انتشار بيماري ها توسط بذر لازم است قبل از كاشت آن را بر عليه امراض قارچي ضد عفوني كرد. ضد عفوني بذر بايد طوري انجام گيرد كه به جوانه صدمه نزده و تاثير سوء روي قوه ناميه بذر نگذارد بعضي از امراض روي پوسته بذر بوده و به وسيله ضد عفوني بذر با مواد شيميايي مي توان آنها را از بين برد، براي از بين بردن امراض داخلي بذر از حرارت (قرار دادن بذر در آب گرم 50-40 درجه به مدت ده دقيقه) مي توان استفاده نمود.  نيز به سلامت بذر كمك مي كند زيرا حشرات قادرند از طريق تغذيه قدرت جوانه زدن را از آن سلب نموده و يا با استفاده از ذخيره غذايي باعث توقف رشد يا كندي رشد نبات گردند. از طرفی انتخاب واریته مناسب می تواند بسیر مهم باشد، گاه يك واريته ممكن است براي شرايط خاص محيطي و هدف معيني مناسب ولي براي منطقه و نوع توليد مورد نظر مطلوب نباشد.

به طور كلي كشاورز بايد از مشخصات بذر، ميزان جوانه زدن و مواد خارجي موجود در آن مطلع بوده و همچنين بر شرايط محيط کاشت سبزی و اين كه چند درصد امكان جوانه زدن در مزرعه وجود دارد (فاكتور مزرعه) نيز آگاهي كافي داشته باشد در غير اين صورت مقدار بذر مورد نياز كاملاً مشخص نشده و بذرپاشي گاهي پرو گاهي تنك انجام مي گردد كه هر دو صورت نمي تواند دلخواه باشد. حفظ قوه ناميه و طول مدت نگهداري بذور در انبار يكسان نمي باشد پاره اي از بذور خاصيت جوانه زدن خود را پس از مدت كوتاهي از دست داده و عده اي ديگر مدت طولاني تري قادر به حفظ اين خاصيت هستند.

گردآوری: حاتمی