از زمان پیدایش اکوسیستم‌های کشاورزی تقریبا 10000 سال پیش، کشاورزان مجبور بودند برای اطمینان از امنیت غذایی با سایر موجودات مانند آفات، عوامل بیماری‌زا، علف‌های هرز و حیات وحش رقابت کنند. این عوامل “زیستی” باعث تلفات محصول می شوند. به همان اندازه عوامل استرس زا “غیر زنده” مانند خشکسالی، دمای شدید، کمبود مواد مغذی، و تابش زیاد یا کم خورشید، مضر باشد، که اغلب در کنار هم باعث تلفات قابل توجهی روی محصول می شوند
چنین تلفات محصول را می توان از طریق استراتژی های مختلف مدیریت آفات، که از کنترل های شیمیایی و فیزیکی تا استراتژی های بیولوژیکی و زراعی را شامل می شود، کاهش داد. در ادامه رابطه بین آفات و کاهش عملکرد محصول و همچنین راه حل هایی برای به حداقل رساندن تلفات محصول را بررسی می کنیم.
چگونه آفات محصولات زراعی باعث کاهش محصول می شوند؟
هیچ آفتی شبیه به هم نیست: چه کرم خوشه خوار انگور باشد چه کرم سیب و … هر آفتی به طور منحصر به فردی سبب خشارت روی محصولات می شود.
برخی آفات و بیماری ها سبب از بین رفتن کل گیاه می شوند، به عبارتی زیست توده و تعداد کلی گیاه را کاهش می‌دهند و اغلب در طول استقرار به محصولات زراعی بیشترین ضربه را می‌زنند. مانند کرم طوقه بر.
کاهش‌دهنده‌های سرعت فتوسنتزی (مانند ویروس‌ها، باکتری‌ها، قارچ‌ها) در سطح سلولی کار می‌کنند و بر توانایی گیاه برای جذب دی‌اکسید کربن تأثیر می‌گذارند.
تسریع کننده های پیری برگ ها پاتوژن هایی هستند که باعث ریزش زودرس و مرگ شاخ و برگ می شوند.
دزدهای نور شامل علف های هرز و عوامل بیماری زا هستند که روی محصولات سایه می اندازند یا بافت برگ را از بین می برند و فتوسنتز را کاهش می دهند.
توصیه هایی برای مدیریت علف های هرز را در مقالات فردین کشت بخوانید.
برخی دیگر مواد مغذی را مستقیماً از طریق مکیدن با قطعات دهان یا با حمله به سلول‌های گیاهی از محصولات می‌دزدند. چنین موجوداتی شامل نماتدها، پاتوژن ها و بندپایان هستند.
ارزیابی تلفات محصول
ارزیابی تلفات محصول یعنی محاسبه تفاوت بین عملکرد قابل دستیابی یک محصول سالم و عملکرد واقعی یک محصول بیمار. این محاسبه به کشاورزان کمک می کند تا ضرورت کنترل آفات را بهتر بدانند و از استراتژی مناسب برای کنترل آفات و بیماری ها استفاده کنند.
عدم کنترل آفات سبب کاهش 70 درصد محصولات غذایی می شود، که علف های هرز با 30 درصد بیشترین تلفات را به خود اختصاص می دهند، پس از آن حشرات و بیمارگرها به ترتیب با 23 و 17 درصد در رتبه های بعدی قرار دارند. طبق گزارش فائو، به طور متوسط، آفات 20 تا 40 درصد باعث تلفات محصول در سراسر جهان می شوند که مجموعاً 290 میلیارد دلار برای اقتصاد جهانی هزینه دارد.
البته ارقام تلفات محصول از کشوری به کشور دیگر و از محصولی به محصول دیگر متفاوت است. به عنوان مثال، در هلند، تا 5٪ کاهش عملکرد برای محصولات چند ساله مانند میوه های هسته دار و سیب استاندارد است، در حالی که در برزیل، ضرر تا 45٪ می تواند در یک محصول قهوه رخ دهد. اگرچه انجام ارزیابی تلفات محصول بسیار دشوار است، اما تحقیقات کشاورزی بر مدل هایی تأکید می کند که معیارهای انگشت شماری را در نظر می گیرند، از صدمات کیفی محصول گرفته تا تلفات کمی، از خسارت قبل از برداشت تا پس از برداشت را در این محاسبه دخالت می دهند.
به طور متوسط، حفاظت از محصول برای کاهش تلفات محصول، تنها 5 تا 8 درصد از کل هزینه های تولید یک کشاورز را تشکیل می دهد، اگرچه کارایی روش کنتر بر اساس آفتات و محصول متفاوت است. اما به طور کلی، مدیریت حشرات آفت و بیماری های گیاهی 32% و 39% بهبود عملکرد را در مقایسه با 74% بهبود عملکرد برای کنترل علف های هرز تشکیل می دهد.
کنترل علف های هرز با استفاده تکنولوژی های نوین را در مقالات تخصصی فردین کشت بخوانید.
استراتژی های مدیریت آفات
مدیریت یکپارچه آفات، یا IPM، یک چارچوب گسترده از اصول مدیریت آفات است که درس های آموخته شده از آسیب شناسی و اپیدمیولوژی گیاهی، علم علف های هرز و حشرات، نماتولوژی و … را ترکیب می کند.
از یک سو، IPM اهمیت کنترل‌های شیمیایی آفات مانند حشره‌کش‌ها و قارچ‌کش‌ها را تأیید می‌کند، به‌ویژه زمانی که سطوح قابل قبول آفات از خسارت اقتصادی فراتر رفته باشد. از سوی دیگر، IPM نظارت و پیشگیری را بیش از هر چیز دیگری در اولویت قرار می دهد.
طرح مدیریت یکپارچه آفات اغلب شامل موارد زیر است:
- اقدامات فیزیکی (کشت، وجین مکانیکی، دفع آفات از طریق موانع، تله ها و …)
- کنترل بیولوژیکی آفات (شکارچیان، پارازیتوئیدها، حفاظت از دشمنان طبیعی و ..)
- اقدامات زراعی (تناوب زراعی برای کاهش بروز آفت، تغییر تاریخ کاشت و برداشت بر اساس چرخه زندگی آفت، انتخاب ارقام مقاوم و …)
- اقدامات شیمیایی (آفت‌کش‌هایی مانند حشره‌کش‌ها، قارچ‌کش‌ها و علف‌کش‌ها، فرومون‌ها برای کنترل جمعیت آفات، تنظیم‌کننده‌های رشد و …)
تناوب زراعی چیست؟ این مقاله کاربردی را در مقالات فردین کشت بخوانید.
زمان بندی حفاظت از محصول
هنگامی که یک آفت روی گیاه مستقر می شود، مدیریت کامل آن می تواند بسیار دشوار باشد، به این معنی که کشاورزان باید تلفات محصول را تا حد قابل قبولی به حداقل برسانند.
بسته به آفت و مکان، اقدامات کنترلی را می توان قبل از حمله آفت، زمانی که شرایط آب و هوایی مساعد ایجاد می شود، اعمال کرد. بلافاصله پس از حمله آفت؛ یا در آستانه زیان اقتصادی شروع کنترل توصیه می شود.
با این حال، اقدامات پیشگیرانه بهتر از اقدامات کنترلی هستند و اقداماتی که باعث افزایش بهره وری گیاه و عملکرد محصول می شود عبارتند از:
کوددهی: گیاهان با کمبود مواد مغذی در برابر بیماری آسیب پذیرتر هستند. یک خاک متعادل که حاوی مواد مغذی درشت و ریز مغذی کافی باشد رشد گیاه را بهتر می کند، در نتیجه میزان تلفات محصول کاهش می یابد.
بهترین زمان کوددهی در طول روز چه زمانی است؟
هرس: هرس نه تنها جریان هوا را بهتر می‌کند در نتیجه شرایط برای ایجاد بیماری را کاهش می‌دهد. با حذف شاخه های آلوده گسترش بیماری ها کاهش می یابد. در طول هرس، ضد عفونی ابزار را فراموش نکنید.
علف های هرز: البته علف های هرز می توانند مستقیماً با رقابت برای منابع باعث از بین رفتن محصول شوند، اما همچنین می توانند به طور غیرمستقیم با انتقال آفاتی که به دو میزبان نیاز دارند، مانند زنگ برگ و حشرات به محصولات آسیب بیشتری می زنند.
سست کردن خاک: خاک ورزی یک استراتژی مهم (البته ناقص) برای مدیریت آفات است. خاک ورزی می تواند مایه تلقیح بیماری را از سطح خاک حذف کند، تهویه و زهکشی خاک را بهبود بخشد و لارو حشرات زمستان گذران را از بین ببرد و علف های هرز را از خاک بیرون بکشد. با این حال، خاک ورزی ممکن است به اکولوژی خاک نیز آسیب برساند و موجودات مفیدی را که به مدیریت آفات کمک می کنند، از بین ببرد. بنابراین در حد تعادل از این روش برای کاهش تلفات محصول استفاده کنید.
آبیاری: تنش آبی باعث افزایش حساسیت گیاه به آفات و عوامل بیماری زا می شود و آبیاری را به یک استراتژی مهم پیشگیری کننده برای کنترل آفات تبدیل و کاهش تلفات محصول تبدیل می کند. با این حال، برخی از روش‌های آبیاری (مانند آبیاری سربار) ممکن است بروز بیماری های قارچی را افزایش دهد.
حذف بقایای محصول از مزارع: بهداشت باغ یک استراتژی مهم برای جلوگیری از گسترش بیماری در فصل زراعی آینده است.
تناوب زراعی: کاشت گیاهانی از تیره های مختلف در یک مزرعه معین نه تنها دسترسی به مواد مغذی را در خاک شما بهبود می بخشد، بلکه از تجمع جمعیت آفات و بیماری های گیاهی مشترک نیز جلوگیری می کند.
۹ فایده تناوب زراعی را با کلیک روی لینک در مقالات فردین کشت بخوانید.
حفاظت از گیاهان زراعی در برابر آفات
سیستم‌های کشاورزی که ارگانیک و یکپارچه هستند، اغلب اقدامات پیشگیرانه را برای مدیریت آفات اولویت‌بندی می‌کنند و از موانع فیزیکی برای حذف آنها استفاده می‌کنند (مانند تونل‌های مرتفع، پوشش ردیفی). استراتژی های زراعی برای محدود کردن حمله آفات (به عنوان مثال تناوب زراعی برای سرکوب بیماری ها در خاک)؛ و اقدامات بیولوژیکی برای تشویق مدیریت طبیعی آفات (به عنوان مثال رهاسازی کفشدوزک ها برای مدیریت شته ها). این استراتژی ها به همین ترتیب پایداری یک سیستم تولید را افزایش داده، تلفات محصول و آلودگی کشاورزی را به حداقل می رساند.
با توجه به آنچه گفته شد، کشاورزان باید مزارع خود را با در نظر گرفتن میزان تلفات محصول در اثر آفات و بیماری ها طراحی کنند و وضعیت تولید بهینه را انتخاب کنند، مانند مکان هایی که آفتابی و مطبوع هستند، جایی که شبنم و رطوبت طولانی نمی ماند، خاک مرغوب با ظرفیت زهکشی مناسب انتخاب کنند.
