معرفي تركيبات حاوي فسفيت
در جنگ جهاني اول طي سال هاي 1930 تا 1940 ميلادي، كشورهاي ايالات متحده آمريكا و آلمان غربي به علت كمبود عناصر معدني فسفره و به كارگيري آنها در صنايع جنگي، نخستين بار از منابع فسفیت به عنوان جايگزين كودهاي شيميايي فسفاته استفاده كردند.
شرکت فرانسوی Rhone – Poulenc درسال 1977 ترکیب فوس اتیل آلومینیوم (Aluminium tris-O- ethyl Phosphonate) را به عنوان تركيب قارچكش فرموله نمود و در پی آن شرکت آلمانی Bayer Crop Science آن را با نام تجاری ® Aliette بدون معرفی ماده موثره روانه بازار كرد.
فرمولاسیون تركيبات حاوي فسفيت پي در پي دچار تحول شد تا اینکه امروزه تعداد بسیاری از اين ترکیبات با نام های تجاری متنوع در گروه قارچکش های سیستمیک آلی عرضه می گردند. تركيب فسفيت پتاسيم درسال 1383 با نام عمومي فسفونيك اسيد به عنوان تركيب كود – سم و در گروه سموم آلي فسفونات ها در ايران به ثبت رسيد. در اواسط دهه 1990 ميلادي دانشمندان با معرفي فرمولاسيون هاي متنوع فسفيت بويژه فسفيت پتاسيم تركيبي با قابليت قارچكشي قوي و كودي با تاثيرگذاري فوق العاده توليد و ترويج نمودند كه در پي آن تحولي شگرف در بهبود كمي و كيفي محصولات كشاورزي ايجاد شد.
نقش فسفیت پتاسيم در بهبود کمیت و کیفیت محصولات كشاورزي
با معرفي تركيبات متنوع فسفيت پتاسيم در اواسط دهه 1990 ميلادي محققين پي بردند كه اين تركيبات موجب پيدايش تاثيرات چشمگير كمي و كيفي در محصولات كشاورزي مي شوند كه در متن زير به آنها اشاره مي شود:
1- افزایش تعداد گل و تعداد میوه (فروت ست)
2- افزايش تعداد برگ و ميزان فتوسنتز گياه
3- افزايش وزن و گسترش ريشه
4- افزایش وزن و اندازه میوه
5- زودرسی محصول
6- بهبود و افزايش قابليت انبارداري محصول
نقش فسفیت پتاسیم در کنترل عوامل بیماری زای گیاهی
فسفیت پتاسیم، سمی سیستمیک آلي علیه عوامل بیماریزاي قارچی و باکتریایی خاکزاد و هوازاد بوده که به صورت دو طرفه (Symplastic ambiomobility) از بالا به پا یین و از پا یین به بالا حرکت کرده و دارای خاصيت پیشگیری، ایمن سازی و مداواکنندگی می باشد.
نحوه عمل فسفیت در کنترل بیماری های گیاهی
شيوه عمل فسفيت در كنترل بيماري هاي گياهي، نخست مرتبط با تاثير مستقيم بر روي عامل بيماري زا مي باشد. نتيجه تحقيقات در زمينه كنترل قارچ فايتوفترا (Phytophthora sp) بيانگر آن است كه تركيبات حاوي فسفيت موجب اختلال در متابوليسم هاي فسفر و تجمع پلي فسفات (Polyphosphate :Poly-P) و پيرو فسفات (Pyrophosphate : PPi) درون عامل بيماري زا مي گردند كه مهمترين عامل موثر در برهم ريختن واكنش هاي آنابوليستي پيروفسفوريلاز (Pyrophosphorylase) و تجمع پيرو فسفات مي باشد.
فسفيت مشابه انگيزنده هاي (Elicitors) بيمارگر اجزاي ديواره سلولي قارچي، از طريق مسير شيكميك اسيد (Shikmic acid) گياه را تحريك به توليد مواد دفاعي فيتو الكسين (Phytoalexin) بر عليه عوامل بيماريزاي گياهي مي كند. اين فيتوالكسين ها تركيبات ضدميكروبي با وزن مولكولي پايين هستند كه به مقدار قابل توجه و تنها پس از تحريكات ناشي از عوامل بيماري زا و زخم هاي ناشي از عوامل فيزيكي و شيميايي توسط سلول هاي سالم مجاور سلول هاي مرده و آسيب ديده پديد مي آيند. مقاومت زماني عليه عامل بيماريزا پديد مي آيد كه غلظت فيتو آلكسين به اندازه اي برسد كه از رشد و توسعه بيمارگر ممانعت كند.
در مجموع فيتوالكسين ها با ايجاد تغييرات در ساختمان ديواره سلولي ميزبان، محدود نمودن دسترسي به كوآنزيم هاي ضروري و ايجاد تغييراتي در سرعت يا جهت متابوليسم ميزبان به نحوي كه گياه در موقعيت بهتري از دفاع خود در برابر بيمارگر قرارگيرد، موجب افزايش مقاومت ميزبان در برابر بيمارگر و در نهايت تقليل ميزان آلودگي مي شوند.
در راستاي توليد فيتوآلكسين ها، گياه ميزبان با توليد و انتشار اسيد ساليسيليك، موجب القاء بيان ژن و كدكردن پروتئين هاي مرتبط با بيماري (PRs) در درون سلول هاي گياهي مي شود كه در طي آن مقاومت اكتسابي فراگير (SAR) پديد مي آيد و بيماري در سرتاسر اندام گياهي كنترل و محدود مي گردد.
مزایای فسفیت پتاسیم در مقایسه با سایر سموم رايج
محدوديت زمان جهت ورود به مزرعه پس از محلول پاشی تنها 4 ساعت بوده و دوره کارنس آن صفر است.
عاری از هرگونه تر یکب سنتتیک می باشد.
دارای درجه سمیت بسیار کم و LD50 آن حدود 2000 میلی گرم بر کیلوگرم است و هیچ گونه اثر سوء روی انسان، ماهی ها، زنبور و حیات وحش ندارد.
هیچگونه باقیمانده ای در طبیعت برجای نمی گذارد.
حاوی کمترین میزان فلزات سنگین (کلاس A)
قابلیت اختلاط فسفيت پتاسيم با كودها و سموم شيميايی
تركيب فسفيت پتاسيم می تواند یک هفته قبل و یا دو هفته بعد از مصرف سموم مسی استفاده گردد. ترجيحاً با سولفور (گوگرد)، ترکیبات غنی از آمونیاک و کلسیم، ترکیبات قلیایی شدید، اسید هیومیک غلیظ و روغن های معدنی ترکیب نگردد، همچنین با سموم دینوکارپ، ديمتوآت و ديكوفول قابل اختلاط نمي باشد.
گردآوری: حاتمی
