کاشت نخود

حبوبات از منابع مهم پروتئین گیاهی بوده که در اکثر غذاهاي مردم بخصوص اقشار کم در آمد مورد استفاده قرار میگیرد. ریشه حبوبات به لحاظ تثبیت ازت هوا در خاك، جایگاه خاصی در تناوب زراعی آن با سایر محصولات زراعی از جمله غلات دارا میباشند. در ایران میانگین عملکرد گیاه نخود حدود 358 کیلوگرم در هکتار است که نسبت به میانگین عملکرد جهانی و کشورهاي مهم تولید کننده نخود بسیار پایین می باشد. بر اساس آمارهاي منتشره از سوي وزارت جهاد کشاورزي، سطح زیر کاشت نخود و کاشت عدس در کشور با نوساناتی در برخی سال ها بین 7/0 تا 9/0 میلیون هکتار است که بیش از 90 % آن بصورت دیم و مابقی بصورت آبی کشت می گردد.

عوامل و فاکتور هاي مختلفی مانند عدم رعایت اصول عملیات آماده سازي بستر بذر در شرایط دیم توسط کشاورزان، عدم کاربرد میزان بذر مناسب توسط کشاورزان، عدم رعایت زمان کاشت مناسب، عدم کنترل به موقع علف هاي هرز، عدم کنترل به موقع آفات نخود، حساسیت ارقام بومی و محلی به بیماري برق زدگی، پژمردگی فوزاریومی و ویروسی، عدم استفاده از رقم متحمل به خشکی و آماده سازي زمین در پایین بودن عملکرد گیاه نخود در ایران موثر می باشند.

پرورش نخود در ارومیه

شما عزیزان می توانید بذر نخود فرنگی هلندی و انواع حبوبات را از سایت فردین کشت تهیه نمایید.

کاشت نخود

تهیه بستر کاشت

رعایت اصول فنی عملیات آماده سازي زمین کشت به منظور ذخیره حداکثر رطوبت در خاك در استفاده بهینه گیاه از رطوبت خاك بسیار مهم می باشد. کاربرد گاوآهن برگرداندار موجب از بین رفتن رطوبت ذخیره شده در خاك میگردد. استفاده از گاوآهن قلمی، پنجه غازي براي آماده سازي زمین کشت میتواند در حفظ رطوبت خاك بسیار مؤثر باشد.

انتخاب بذر

از بذو ضدعفونی شده علیه بیماري هاي قارچی و بوجاري شده استفاده شود. در این زمینه کشت ارقام هاشم، آزاد و آرمان در مناطق معتدل و نیمه گرمسیر به صورت پاییزه و کشت ارقام آزاد و آرمان به صورت بهاره در مناطق سردسیر دیم توصیه میگردد. گیاه نخود براي تولید مطلوب نیاز به 30 بوته در متر مربع دارد.

زمان و عمق کاشت نخود

زمان کاشت یکی از عوامل بسیار مهم و مؤثر در دستیابی به عملکرد بالادر گیاه نخود می باشد. تأخیر در کاشت نخود سبب کاهش طول دوره رشد و کاهش عملکرد میگردد. کشت پاییزه ( 15 آبان لغایت15 آذر) در مناطق معتدل سرد، نیمه گرمسیري و گرمسیري و کشت بهاره در مناطق سرد به محض گاورو شدن زمین در اواخر زمستان یا اوایل بهار انجام میشود. نخود را باید در عمق 5 سانتی متری خاک کشت کرد.

 نخود یکی از منابع غذایی مهم و ارزشمند است.

داشت نخود

کودهاي شیمیایی

نخود به لحاظ تثبیت ازت آزاد هوا توسط ریشه هاي آن و مصرف ازت بعد از تثبیت ازت، احتیاج زیادي به کودهاي ازته ندارد. کاربرد 30-20 کیلوگرم کیلوگرم ازت خالص در هکتار در زمان کشت نخود ضروري است. در صورت اینکه میزان فسفر خاك کمتر از ppm6 باشد کود فسفره تا مرز ppm 6 توصیه میشود. اغلب کشاورزان پیشرو علف هاي هرز مزارع خود را با وجین دستی کنترل می نمایند که به لحاظ هزینه بالا و زمان بر بودن آن، مقرون به صرفه نمی باشد لذا می توان با روش هاي مکانیکی و شیمیایی علف هاي هرز مزارع نخود را کنترل کرد.

کنترل علف هاي هرز

1- کنترل مکانیکی: فاصله ردیف کشت جهت کاشت نخود 30-25 سانتیمتر می باشد. در زمان کشت با بستن یک لوله سقوط پس از دو لوله سقوط در ردیف کارهاي هاسیا، کشت گستر یا ردیف کارهاي دیگر که بتواند فاصله ردیف هاي 50 سانتی متري ایجاد نماید، با استفاده از تراکتور چرخ باریک و کولتیواتور میتوان علف هاي هرز را در فاصله خطوط 50 سانتی متر کنترل نمود.

2- کنترل شیمیایی: با استفاده از علف کش انتخابی سوپرگالانت (1 لیتر در هکتار) یا گالانت (2 لیتر در هکتار) می توان علف هاي هرز نازك برگ در مزارع نخود را کنترل کرد . با استفاده از علف کش انتخابی لنتاگران (5/2 تا 5/3 لیتر در هکتار) میتوان علف هاي هرز پهن برگ یکساله را در مزارع نخود کنترل نمود.

کنترل آفات

کرم پیله خوار از جمله مهمترین آفات نخود است که هر ساله خسارت زیادي به مزارع نخود وارد، میکند. با استفاده از یکی از سموم مناسب از جمله سوین، دیپترکس و لاروین به ترتیب به مقدار 3، 5/1 و 1 کیلوگرم در هکتار در زمان ظهور حداکثر لاروهاي ریز که مصادف با اواسط گل دهی و اوایل تشکیل غلاف در بوته ها است، میتوان کرم پیله خوار نخود را کنترل کرد. سوسک چهار نقطه اي حبوبات که از آفات انباري مهم با استفاده از 5/0 گرم در متر مکعب فسفین در مدت 72 ساعت گازدهی می توان آن را کنترل نمود.

کنترل بیماري ها

بیماري برق زدگی(Ascochyta rabiei): یکی از مهمترین بیماري هاي قارچی است که هر ساله در هر دو کشت بهاره و پاییزه در مزارع نخود خسارت زیادي وارد میکند. خسارت این بیماري در کشت پاییزه بیش از کشت بهاره می باشد. کلیه ارقام محلی از جمله بیونیج در کرمانشاه، گریت درلرستان، جم در ایلام، کوروش در گلستان و سایر ارقام محلی در استان هاي دیگر به بیماري برق زدگی حساس هستند. مناسب ترین روش جهت کنترل این بیماري استفاده از ارقام مقاوم یا متحمل به بیماري برق زدگی می باشد. ارقام هاشم و آرمان و رقم آزاد به این بیماري مقاوم است

بیماري فوزاریوم: پژمردگی فوزاریومی نخود یکی دیگر از بیماري هاي مهم نخود می باشد که بیشتر در کشت بهاره به مزارع نخود خسارت وارد می نماید. این بیماري در اثر قارچ  Fusarium axyporium ایجاد می شود. نظر به اینکه مدیریت بیماري هاي خاکزاد مشکل است و کاربرد یک روش خاص، قادر به کنترل مؤثر بیماري نیست. تناوب زراعی، تغییر زمان کاشت نخود، استفاده از بذور عاري از بیماري، از بین بردن بقایاي آلوده و استفاده از قارچکش هاي ضدعفونی کننده بذور از جمله روش هاي توصیه شده براي کنترل این بیماري هستند. کلیه ارقام محلی به این بیماري حساس می باشند . با توجه به اینکه اسپور قارچ عامل پژمردگی فوزاریومی تا 5 سال بقاي خود را در خاك حفظ می کند لذا توصیه میگردد تا 5 سال از کشت گیاه نخود در زمین هاي آلوده به این بیماري خودداري گردد.

برداشت نخود

زمان برداشت

وقتی غلاف هاي نخود به رنگ قهوه اي روشن مایل به زرد و یا به رنگ کرم تغییر یابد، آماده برداشت می باشد. در زمان برداشت رطوبت بذر نخود باید بین 12- 10 % باشد. تأخیر در زمان برداشت میزان ریزش غلاف یا دانه افزایش می یابد.

برداشت مکانیزه نخود

روش برداشت

کلیه ارقام محلی و اصلاح شده نخود ( از جمله بیونیج، گریت ، جم و کوروش و….) داراي تیپ بوته نیمه ایستاده و یا گسترده می باشند که امکان برداشت مکانیزه آنها میسر نمی باشد. برداشت دستی نخود بیشترین سهم هزینه تولید را شامل می شود. ارقام نخود معرفی شده نخود هاشم، آرمان و آزاد داراي تیپ بوته ایستاده هستند که می توان این ارقام را با کمباین گندم را برداشت کرد.

انبارداري

نیاز است درصد رطوبت بذر نخود در زمان انبار کردن 12-10 % باشد. انبارهاي گرم و مرطوب و بدون تهویه خودداري گردد.  مهمترین دست آوردهاي به نژادي بخش حبوبات دیم کشور در زمینه معرفی ارقام در طی برنامه هاي مختلف اصلاحی حبوبات از بدو تأسیس موسسه تحقیقات کشاورزي دیم کشور تاکنون ارقامی از نخود ( 4 رقم) توسط محققان بخش حبوبات دیم معرفی شده اند. 

گردآوری: حاتمی