در انتهای دوره فیزیولوژیک رشدی گیاه و برای نگه داشتن بوته در اوج منحنی (کمی و کیفی) عملکرد، نیاز فیزیولوژیک گیاه به جذب عناصر غذایی جهت انجام فعالیت های متابولیسمی بسیار زیاد است؛ اما معمولاً در این مواقع به دلیل برخی محدودیت ها در جذب مواد غذایی از خاک و یا بروز استرس ها گیاه نمی تواند به میزان کافی از این عناصر غذایی را جذب نماید و به دلیل مدت زمان نسبتاً طولانی بین جذب این عناصر غذایی توسط گیاه و تبدیل آنها به مواد موردنیاز گیاه ( اسیدهای آمینه ، پروتئین و …) اقدامات مدیریتی و افزودن انواع كودهای مورد نیاز در زمان مناسب جوابگوی نیاز گیاه نبوده و گیاه دچار نقصان رشد و در نتیجه کاهش عملکرد از لحاظ کمی و کیفی می شود. مقادیر و نوع اسیدهای آمینه مورد تجویز به گیاه در شرایط خاص و مراحل حساس و بحرانی رشد می تواند متغیر باشد. مقادیر جذب آمینواسیدها به دمای محیط و وضعیت روزنه ها در برگ ها و نوع گیاه بستگی دارد.
میکروارگانیسم ها از عوامل تجزیه و جذب عناصر توسط ریشه گیاه می باشند. اسیدهای آمینه قابلیت اختلاط با خاك و جذب از طریق ریشه گیاه را دارا می باشند، همچنین سبب بهبود و تقویت میکروارگانیسم های خاك می شوند.
نقش اسیدهای آمینه در گیاهان
اسیدهای آمینه از عوامل اصلی سنتز پروتئین ها می باشند و فعالیت هایی مانند سوخت و ساز و حمل ونقل مواد در درون گیاهان به واسطه وجود پروتئین ها تنظیم و كنترل می شود. استفاده به موقع از اسیدهای آمینه قبل، در زمان بروز تنش های محیطی و حتی بعد از آن می تواند با تقویت و حفاظت از گیاه به صورت مستقیم از اثرات مخرب عوامل محیطی کاهنده عملکرد كاسته و حتی در صورت بروز خسارت تا حد قابل توجهی به بهبود و بازیابی سلامت گیاه كمك کند؛ و بالاترین عملکرد مورد انتظار با رفع تنش های محیطی مورد انتظار خواهد بود.
اسیدهای آمینه از عوامل مهم در سنتز كلروفیل به عنوان مولكول اصلی جاذب نور در گیاهان می باشند، نتیجه فتوسنتز گیاهان تولید کربوهیدرات ها هست. كاهش فتوسنتز سبب كاهش تولید کربوهیدرات اختلال در رشد و از بین رفتن گیاهان می شود. گلیسین و گلوتامیك اسید دو اسیدآمینه ضروری در تشكیل كلروفیل و افزاینده سطح سبز در گیاهان هستند. این اسیدهای آمینه باعث افزایش سنتز كلروفیل و بالا رفتن غلظت آن در گیاه شده كه افزایش جذب نور و به دنبال آن افزایش فتوسنتز را سبب می شوند.
تنظیم تعادل هیدروژنی گیاه از وظایف روزنه ها هست؛ و از طرف دیگر تبادل گازها و همچنین بخشی از عمل جذب عناصر میكرو و ماكرو نیز توسط روزنه ها انجام می گیرد. عمل باز و بسته شدن روزنه ها به عوامل بیرونی (نور، رطوبت، دما، غلظت نمک ها) و درونی غلظت اسیدهای آمینه و… وابسته است. در شرایط پایین بودن نور و رطوبت محیط و افزایش غلظت نمک ها و دما روزنه ها به صورت خودكار بسته می شوند كه پیامد آن كاهش شدید در فتوسنتز و تعرق گیاه هست. به دنبال كاهش تعرق و عدم خروج آب از گیاه جذب عناصر توسط ریشه با اختلال و كاهش چشمگیر همراه خواهد بود. از سویی دیگر بسته بودن روزنه ها افزایش تنفس در گیاه و تخریب و مصرف غیرعادی کربوهیدراتها را به دنبال دارد. در این حالت تعادل متابولیكی در گیاه منفی بوده، كاتابولیسم بیشتر از آناپولیسم هست كه درنهایت كاهش رشد گیاه و در صورت تداوم مرگ گیاه را به دنبال خواهد داشت. در چنین شرایطی گلوتامیك اسید با اثر بر روی سلول های نگهبان روزنه به باز نگه داشتن روزنه ها كمك می کند.
اسیدهای آمینه
اسیدهای آمینه با عمل بر روی غشاء سلولی دارای خاصیت کلات كنندگی عناصر ریزمغذی می باشند. استفاده همزمان آمینواسیدها و ریزمغذی ها باعث سهولت در جذب و انتقال آن در گیاه می شود. گلیسین و گلوتامیك اسید دو اسیدآمینه شناخته شده با تأثیر زیاد کلات كنندگی عناصر می باشند. آمینواسیدها پیش نیاز ساخت و یا فعال کننده هورمون ها و فاكتورهای رشد در گیاهان هستند. مثلاً اسیدآمینه متیونین پیش نیاز ساخت اتیلن و همچنین اسیدآمینه تریپتوفان پیش نیاز ساخت هورمون اكسین هست.
باروری دانه گرده و گرده افشانی از دیگر تأثیرات استفاده از آمینواسیدها هستند. گرده افشانی، عمل انتقال گرده بر روی مادگی به دنبال آن لقاح و در نهایت تشكیل میوه هست. اسیدآمینه پرولین به باروری دانه گرده كمك می کند از سویی دیگر لیسین، متیونین و گلوتامیك اسید آمینو اسیدهای ضروری در عمل گرده افشانی می باشند. اسیدهای آمینه فوق باعث افزایش جوانه زنی دانه گرده و همچنین افزایش طول لوله گرده می شوند.
متعادل نگه داشتن فلوراید میكروبی در خاک های كشاورزی مسئله ی مهم در راستای فرایند بهتر معدنی شدن مواد آلی خاك و همچنین بهبود ساختمان و حاصلخیزی خاك اطراف ریشه هست. متیونین پیش زمینه ساخت فاكتورهای رشدی است كه باعث استحكام دیواره سلولی فلوراید میكروبی خاك می شود. افزایش مقاومت در برابر شرایط نامناسب محیطی و درنهایت افزایش کمی و کیفی محصول از دیگر تأثیرات استفاده از اسیدهای آمینه هست. پرولین و هیدروكسی پرولین عمدتاً باعث ایجاد تعادل هیدروژنی در گیاه شده همچنین با تقویت دیواره سلولی گیاه را در برابر شرایط نامناسب محیطی مقاوم می سازد؛ ملانین، والین و لیوسین اسید باعث افزایش كیفیت محصول می گردند. همچنین هیستیدین باعث به موقع رسیدن محصول می شود.
گردآوری: حاتمی
