تمیس

یکی از گیاهان داروئی ایران که تا به حال کمتر به آن پرداخته شده گیاه تمیس می‌باشد. تمیس گیاهی است دائمی از خانواده Dioscoreaceae است. خانواده تمیس دارای 5 جنس و 861 گونه است. گیاه تمیس در مناطق مختلف به نام‌های مختلف معروف است در رشت به تمیس، در لاهیجان به رزك و در کردستان به بمبلی بوزو یا بامبلی روزو شهرت دارد.

مشخصات گیاهشناسی

تمیس  Tamus communis L گیاهی جنگلی و دارای ساقه نازك، سبز رنگ و بالا رونده است از تکیه گاه خود بالا می‌رود. برگ‌های متناوب، شفاف، بشکل قلب، نوك تیز است. گل‌های کوچك آن که برنگ سبز روشن است، به صورت خوشه‌های کوچك در محور ساقه ظاهر می‌گردد و همه آنها، پوشش 5 قسمتی شبیه به هم دارند. در گل‌های نر آن، 3 تا 6 پرچم و در گل‌های ماده که ممکن است بر روی همان پایه یا پایه جداگانه باشد، 4 خامه در راس تخمدان مشاهده می‌گردد. میوه آن کوچك، کروی، ارغوانی رنگ و در آغاز دارای طعم ترش و مطبوع است ولی به سرعت سوزاننده می‌شود. از مشخصات این گیاه آن است که ریزوم متورمی به طول 40 تا 60 سانتیمتر دارد که در بعضی پایه ها به قطر 25 سانتیمتر و به وزن 10کیلوگرم می‌رسد.

قسمت های مختلف گیاه دارویی تمیس

پراکنش تمیس در ایران و جهان

از نظر انتشار جغرافیایی گیاه تمیس جزء گیاهان اروپا – سیبری و مدیترانه‌ای است و از نظر فرم رویشی جزء گیاهان ژئوفیت است. این گونه در منطقه وسیعی از اروپا و آسیا رویش دارد . در ایران تمیس در استان‌های مازندران، گیلان، گلستان، آذربایجان، کردستان و لرستان پراکنش دارد.

خصوصیات رویشگاهی تمیس

این گیاه معمولا در مناطق جنگلی رویش دارد، البته در حالت نیمه سایه جنگل در مقایسه با حالت آفتابی رشد بهتری دارد. این گیاه در خاک‌های مرطوب و زهکش شده رشد خوبی دارد و معمولا خاک‌های رسی سنگین و متوسط را به خاک‌های سبك ماسه‌ای ترجیح می‌دهد. رشد این گونه پس از پشت سر گذاشتن دوره سررما، از اوایل فروردین ماه شروع و تا اواخر اردیبهشت ماه ادامه می‌یابد. گلدهی آن از اوایل خرداد شروع و تا مرداد ماه خاتمه می‌یابد. رسیدن میوه معمولا از مرداد ماه شروع و تا اواخر آبان ماه ادامه می‌یابد و سرانجام بذر آن می‌رسد.

برای مشاهده و خرید بذر انواع گیاهان دارویی کلیک کنید.

تکثیر

ازدیاد گیاه تمیس هم از طریق بذر و هم از طریق ریزوم انجام می‌گیرد. بذر این گیاه برای جوانه زدن به یك دوره سرما نیازمند است، بنابراین پس از کاشت بذر، در بهار سال بعد جوانه می‌زند بذر دارای آلبومن غنی از نشاسته و بسیار سخت می‌باشد.

خواص درمانی تمیس

کلیه قسمت‌های گیاه مانند ریزوم، جوانه‌ها، میوه و غیره دارای طعم تند و سوزاننده و اثر مدر، قی آور و مسهلی است. مصرف این گیاه در حالت تازه خطرناك می‌باشد زیرا ایجاد التهاب و تورم در اعضای داخلی می‌نماید. در استعمال خارج، از له شدن قسمت متورم آن که در آب جوش قرار گرفته باشد، در موارد ضرب خوردگی و رفع خون مردگی ها استفاده می گردد. به حالت تازه ولی رنده شده معمولا برروی محل دردناك در روماتیسم و نقرس گذاشته می‌شود ولی اثر آن قطعی نیست. برسی ها نشان می‌دهد که ریزوم گیاه اثر مخصوصی در دستگاه ترشح ادرار و رحم دارد بطوریکه مصرف آن موجب زیاد شدن ترشحات ادرار و برقراری قاعدگی می شود ولی در هر حال در موارد استعمال از گیاه همواره باید به این نکته توجه گردد که مصرف آن پس از پختن در آب و تعویض و خارج کردن آب پخت، صورت گیرد تا ایجاد خطر ننماید. شیره ریزوم به عنوان یك ضد آماس در کمردرد، روماتیسم، نقرس، از کارافتادگی حاصل از فلج، همچنین آسیب‌های پوستی به کار می‌رود.

با توجه به خصوصیات رویشگاهی این گونه که در شرایط آب و هوایی شمال ایران به راحتی رشد و تکثیر می‌یابد، به توسعه کشت آن اقدام شود تا از آن به عنوان یك ماده اولیه جهت تهیه دارو استفاده شود.

برای مطالعه مقاله بهترین گیاهان دارویی کلیک کنید.