چرا برخی بذرها جوانه نمی زنند؟

اگر تا به حال گیاهی را کاشت باشید، می دانید که کاشت بذر چقدر کار هیجان انگیزی است. انتظار دیدن جوانه های کوچک در خاک تنها با صبر و شکیبایی و انجام عملیات کاشت خوب، امکان پذیر است. اما ممکن است تمام بذرهایی که کاشته اید، سبز نشوند. عوامل متفاوتی برای عدم جوانه زنی بذرها وجود دارد که می توان با شناخت این عوامل و رفع آنها به جوانه زنی بذور کمک کرد.

مهمترین دلایل عدم جوانه زنی بذرها

1. دمای نامناسب و رابطه آن با عدم جوانه زنی بذرها

بسیاری از بذرها در خاک گرم به خوبی جوانه می زنند. دمای مناسب به نوع بذری که می کارید بستگی دارد، به عبارتی دمای پایین می تواند منجر به عدم جوانه زنی بذرها شود. برخی از بذرها مانند اسفناج و کاهو در دمای 4-2 درجه سانتیگراد جوانه می زنند، در حالی که برخی دیگر مانند کدو حلوایی برای جوانه زنی حداقل به خاکی با دمای 15 درجه سانتیگراد  نیاز دارند.

توجه به این نکته ضروری است که دمای خاک با دمای هوا یکسان نیست. با استفاده از دماسنجی که در خاک می گذارید دمای خاک را اندازه گیری کنید. شما همچنین می توانید از دماسنج کمپوست نیز برای اندازه گیری دمای خاک استفاده کنید. برای اندازه گیری دمای خاک، دستورالعمل های روی دماسنج را انجام دهید. اما به طور کلی، در صبح، دماسنج را تقریباً در عمق 2 سانتی متری در خاک فرو کنید. پس از گذشت چند دقیقه، دما را ثبت کنید. این کار را در مناطق مجاور تکرار کنید تا میانگین دمای خاک در آن بستر را بدست آورید.

اگر خاک برای کاشت مستقیم خیلی سرد است و این دما می تواند منجر به عدم جوانه زنی بذرها شود، می توانید روی آن را با یک نایلون تیره که گرمای خورشید را جذب می کند، بپوشانید. این کار دمای خاک را افزایش می کند و خاک را گرمتر می کند.

اگر متوجه شدید که دمای خاک در خارج از منزل خیلی گرم است، می توانید خاک را آبیاری کنید و روی آن را با مالچ بپوشانید تا خنک شود. همچنین می توانید از یک پارچه سایه بان برای محافظت از خاک در برابر نور خورشید استفاده کنید.

 2. آبیاری نامناسب

یکی دیگر از دلایل رایج عدم جوانه زدن بذرها آبیاری نامناسب است. آنزیم های هیدرولیتیک ذخیره شده در بذر به آب نیاز دارند تا فرآیند جوانه زنی را فعال کنند. آب همچنین به نرم شدن دانه کمک می کند تا ریشه های کوچک گیاه ظاهر شوند. اما اگر خاک خیلی مرطوب باشد باعث پوسیدگی بذرها می شود. همچنین خاک مرطوب محیطی ایجاد می کند که برخی حشرات کوچک و عوامل قارچی به سرعت تکثیر شوند.

خاک سست و دارای زهکشی خوب برای حفظ سطح رطوبت مناسب، کلیدی است. بعلاوه، بذرهایی که در فضای باز می کارید در معرض سایر شرایط نامناسب آب و هوایی قرار می گیرند و به احتمال زیاد نسبت به بذرهایی که در داخل خانه کاشته اید، به آب بیشتری نیاز دارند.

3. اکسیژن کافی نیست.

یکی دیگر از عوامل موثر بر عدم جوانه زنی بذرها، اکسیژن است. بذرها برای جوانه زنی به اکسیژن نیاز دارند. بذرها در سطح سلولی تنفس می کنند. اکسیژن مورد نیاز بذرها از حفره های هوای کوچک موجود در خاک به دست می آید (یک دلیل خوب دیگر برای کاشت در خاک سست!). کمبود اکسیژن از متابولیسم انرژی ذخیره شده مورد نیاز برای رشد جنین بذرها جلوگیری می کند. به همین دلیل شما باید بذرها را در ظروف دربسته نگهداری کنید تا عمر مفید آنها افزایش یابد. تنفس هوازی تا زمانی که گیاه به اندازه کافی برای شروع فتوسنتز رشد نکند ادامه خواهد داشت.

دلیل اصلی کمبود اکسیژن و عدم جوانه زنی بذرها، آبیاری بیش از حد است. آب زیاد بذر را غرق می کند و خاک را فشرده می سازد. با آبیاری مناسب بذرها و نهال ها و با کاشت در خاک سست، دسترسی به اکسیژن را بهبود ببخشید.

4. کاشت در عمق

عمق کاشت نقش مهمی در جوانه زنی موفق بذرها بازی می کند زیرا محیط مناسب یعنی دما، آب، اکسیژن و گاهی اوقات نور مورد نیاز برای رشد و جوانه زنی بذرها را فراهم می کند.

بذر هر گیاهی نیاز به عمق متفاوتی برای کاشت دارد. بذرهایی که بیش از حد عمیق کاشته شده اند ممکن است نتوانند از طریق خاک به سمت بالا بروند تا به سطح برسند و همین مسئله منجر به عدم جوانه زنی بذرها می شود. برای مثال بذر شوید، کاهو، پونه کوهی و برخی از دانه های فلفل برای جوانه زدن به نور خورشید نیاز دارند. بذرهای دیگر مانند کدو حلوایی برای جوانه زنی بیشتر به دمای خاک متکی هستند تا نور خورشید. به طور کلی برای اطمینان از اینکه عمق کاشت منجر به عدم جوانه زنی بذرها نمی شوند، در عمقی که دو برابر قطر بذر است، بکارید.

در سایت فردین کشت انواع مختلفی از بذر مانند بذر سبزیجات برگی، بذر صیفی جات، بذر غلات و حبوبات و بذر میوه و درخت و … موجود است که شما عزیزان می توانید برای خرید این بذرها به سایت فردین کشت مراجعه کنید.

5. بیماری هایی که موجب عدم جوانه زنی بذرها می شوند.

گاهی عدم جوانه زنی بذرها مربوط به انواع قارچ های مختلف خاک مانند فوزاریوم ایجاد می شود که به بذر یا نهال حمله کرده و باعث پوسیدگی آن می شود. از بین رفتن جوانه قبل از رویش باعث می شود که بذرها پس از جوانه زدن از خاک بیرون نیایند، در حالی که مرگ گیاهچه پس از رویش باعث می شود گیاهچه ها مدتی پس از بیرون آمدن پژمرده شوند.

برای جلوگیری از این مشکل که منجر به عدم جوانه زنی بذرها می شود، گیاهان را بیش از حد آبیاری نکنید؛ زیرا خاک خیس بستر مناسبی برای رشد قارچ است. تهویه مناسب را فراهم کنید و در صورت لزوم رطوبت را کاهش دهید. اگر گیاهی رطوبت بیش از حد دارد، حتما آن را در سطل زباله بیندازید. آن را کمپوست نکنید زیرا بیشتر توده های کمپوست آنقدر داغ نیستند که قارچ ها را بکشند. همچنین تمام گلدان ها، ظروف و ابزار را با محلول سفید کننده (وایتکس) 10 درصد (1 قسمت سفید کننده به 9 قسمت آب) به درستی تمیز کنید تا هاگ ها از بین بروند.

6. کیفیت بذر

یکی دیگر از مهمترین دلایل عدم جوانه زنی بذرها کیفیت و ماندگاری آنهاست. کیفیت و در نتیجه ماندگاری همه بذرها به مرور زمان کاهش می یابد. اگر بذرها به‌درستی نگهداری شوند، ممکن است دو سال مانند بذرهای کرفس، سه تا پنج سال مانند بذرهای گوجه‌فرنگی و فلفل، یا پنج تا هشت سال مانند بذرهای خربزه زنده بمانند. اکثرا روی بسته های بذر تاریخ انقضا را ذکر می کنند. البته همیشه این احتمال وجود دارد که بذرها بعد از این تاریخ جوانه بزنند، اما سرعت جوانه زنی کمتر خواهد بود.

برای به حداکثر رساندن ماندگاری بذرها، آنها را در یک ظرف در بسته در مکانی خنک و تاریک نگهداری کنید. اگر بذرها را از باغ خود ذخیره می کنید، حتماً زمان برداشت آنها را یادداشت کنید تا بتوانید زمان ماندگاری تقریبی آنها را محاسبه کنید.

7. آفات

شاید تعجب کنید که بدانید برخی از بذرها ناپدید می شوند و عمده ترین دلیل این امر، وجود پرندگان، موش‌ها، سنجاب‌ها و … است که همگی عاشق یک میان وعده خوب هستند.

یکی از راه‌های رفع مشکل این است که بذرها را در داخل خانه یا در گلخانه و در زیر نور مصنوعی بکارید. پس از استقرار گیاهان و جوانه زنی بذور، آسیب پذیری کمتر می بینند و می توان آنها را در فضای باز به راحتی کاشت. می توانید از پوشش ردیفی یا توری پرندگان و حیات وحش برای محافظت از دانه ها و نهال ها استفاده کنید.

عدم جوانه زنی بذرها می تواند دلایل دیگری نیز داشته باشد. انواع مختلف بذر با سرعت های متفاوتی جوانه می زنند. بذر برخی از گیاهان مانند کلم بروکلی، بامیه، شوید و بابونه 10 تا 21 روز طول می کشد تا ظاهر شوند، در حالی که در ورد بذر اسطوخودوس ممکن است تا چهار هفته طول بکشد تا علائم حیات را مشاهده کنید. حتما بسته بذر را بررسی کنید تا بدانید چه مدت باید منتظر بمانید.

حتی در طبیعت، رشد همه دانه ها تضمین نشده است. اما کارهایی وجود دارد که می توانید برای افزایش سرعت جوانه زنی بذر هایی که می کارید انجام دهید. با اجرای این پیشنهادات ساده که در این مطلب ذکر شد، باغ خود را پربارتر کنید و برای برداشت بهتر آماده شوید!

شما عزیزان می توانید در ویکی پدیا نیز راجع به بذرها مطالبی را مطالعه نمایید.