معرفی لوبیاسبز
لوبیاسبز با نام علمی Phaseeolus vulgaris یکی از لوبیاهای پرطرفدار است. این گیاه انواع بسیار زیادی دارد ولی در ایران فقط انواع زیر مورد مصرف عموم است:
1- لوبیا سفید 2- لوبیا قرمز 3- لوبیا مرمری 4- لوبیا چشم بلبلی 5- لوبیا چیتی 6- لوبیا قلمدانی
به طور کلی دو نوع عادت رشد در لوبیا سبز دیده می شود:
1- لوبیا بوته ای یا رشد محدود: در این نوع رشد، گل ها در انتهای شاخه ها تشکیل می شوند و پس از آن رشد شاخه متوقف می شود. این گیاهان معمولاً به صورت ایستاده قرار می گیرند و دوره رشدشان نسبتاً کوتاه است.
2- لوبیای رشد نامحدود: لوبیاهایی هستند که نیاز به قیم دارند. در این نوع، گل ها در زاویه برگ ها تشکیل می شوند، رسیدن میوه ها معمولاً دیر تر از انواع قبلی است و مدت زمان برداشت طولانی تری دارند.
شما عزیزان می توانید بذر انواع لوبیا از جمله لوبیا سبز آمریکایی، لوبیا طلایی، لوبیا رشته ای قرمز، لوبیا مشکی رویال و … را از سایت فردین کشت خریداری نمایید.
لوبیاسبز شگفت انگیز
شرایط اقلیمی
مناسب ترین محل برای کاشت لوبیاسبز، زمین های بکر و تازه میباشد که قبلا کشت دیگری در آن انجام نشده باشد. لوبیا، در زمین های مرطوب و چسبنده محصول خوب نمی دهد. این گیاه احتیاج به مواد غذائی و کود حیوانی دارد. بوته های لوبیا به سرما حساسیت دارند و در حرارت کم سبز نمی شوند . به همین علت برای نوبر کاری ابتداء بذر را در خزانه یا درشاسی و یا در زیر نایلون می کارند.
عملیات زراعی قبل از کاشت
لوبیا را در اکثر خاکهای زراعی می توان کشت کرد ولی خاکهای حاصلخیز و نفوذ پذیر را بهتر می پسندد. لوبیاسبز گیاه حساس به شوری است و تهویه مناسب خاک برای ریشه آن ضروری است. در طی مرحله سبز شدن این گیاه به سله بسیار حساس است و در چنین خاکهایی تراکم بوته در واحد سطح بشدت کاهش می یابد. بستر کاشت بایستی به نحوی آماده گردد که بهترین محیط برای جوانه زنی، سبز شدن و توسعه ریشه ها مهیا شود.
قبل از کاشت زمین را با دیسک کاملاً نرم کرده و پس از آن در صورت لزوم با کولتیواتور کلوخه های حاصل از دیسک را خردتر می کنند به طوریکه زمین موردکاشت کاملا پوک و نرم گردد.
کاشت لوبیاسبز
در کاشت لوبیا سبز باید توجه داشت که بذرها را قبلاً با مواد شیمیایی ضد عفونی کرده و یا این که از بذرهای ضد عفونی شده استفاده کنند برای جوانه زدن لوبیا نیاز به دمای بیش از 15 درجه سانتی گراد است. لوبیا در بهار بعد از رفع یخبندان زمانیکه دمای خاک حدود 12 تا16 درجه سانتی گراد می باشد کاشته می شود در مناطق جنوبی کشور مانند خوزستان در اوایل بهار کاشته می شود. کاشت لوبیا سبز تا 8 هفته قبل از یخبندان پائیز ادامه دارد کشت آن بصورت ردیفی انجام می گیرد. عمق کاشت بذر آن در حدود 2 تا 3 سانتی متر می باشد.
فاصله دو بوته در ارقام پا کوتاه 10 سانتی متر و فاصله دو خط کشت حدود 90 سانتی متر در نظر گرفته می شود. در ارقام پا بلند فاصله دو بوته 30 تا 40 سانتی متر و فاصله دو خط کشت از یکدیگر حدود 90 سانتی متر می باشد ارقام پا کوتاه نیازی به قیم ندارند، ولی برای انواع پابلند و رونده باید قیم در نظر گرفته شود. نصب قیم قبل از گل دهی انجام می گیرد.
معمولاً ارقام پاکوتاه نسبت به ارقام پابلند زودتر میوه می دهند و این زمان حدود 50 تا 60 روز از زمان کاشت تا موقع برداشت طول می کشد، ولی دوره میوه دهی آنها کمتر است. برای این که برای یک مدت طولانی محصول داشته باشیم کشت آن هر 2 تا 3 هفته تکرار می شود. در ارقام پابلند از زمان کاشت تا موقع برداشت محصول 60 تا 70 روز طول می کشد. انواع پابلند لوبیا سبز دوره میوه دهی طولانی تری دارند و تا سرد شدن هوا در پائیز میوه دهی آنها ادامه دارد.
تاریخ کاشت لوبیاسبز
منظور از تاریخ کاشت مناسب زمانی است که گیاه در آن زمان بخوبی سبز شده، استقرار یافته و مراحل مختلف رشد آن حتی الامکان با محیط مناسبی همراه باشد. به طور کلی بهترین تاریخ کاشت زمانی است که از وقوع سرماهای دیررس بهاره گذشته و همچنین در پایان دوره رشد نیز به سرما های زودرس پاییزه برخورد نکنیم.
بذر مناسب برای کاشت لوبیاسبز
بذری برای کاشت لوبیاسبز مناسب است که اولا سالم و صاف بوده و ثانیا در اندازه متوسط باشد و دارای قدرت جوانه زنی بالایی باشد. قبل از کاشت بایستی بذور مصرفی بوجاری شده و مواد اضافی و همچنین بذور شکسته از آن جدا شود. در صورت احتمال شیوع بیماری های خاکزی بذور را باید با سموم مناسب قبل از کاشت ضدعفونی کرد. بررسی های اخیر نشان می دهد که بهترین تراکم بوته در واحد سطح برای لوبیا 40 بوته در متر مربع است که میزان بذر مصرفی در لوبیای سفید و قرمز حدوداً 130-120 کیلوگرم و برای لوبیا چیتی حدود 180-150 کیلوگرم در هکتار می باشد.
غلاف های زیبای لوبیاسبز
روش کاشت لوبیاسبز
روش کاشت مناسب در لوبیاسبز با توجه به شرایط موجود اعمال می شود. باید توجه داشت که در هنگام سبز شدن به دلیل خروج لپه ها از خاک بایستی سطح مزرعه کاملا نرم بوده و از ایجاد سله جلوگیری شود. معمولاً لوبیا به دو روش کاشته می شود:
1- روش کرتی یا نواری
2- روش جوی و پشته
روش کرتی یا نواری
این روش کشت بیشتر در خاکهای با بافت سبک تا متوسط انجام می شود عرض کرت ها با توجه به شیب زمین تعیین می گردد و از 90 سانتی متر تا 2 متر متغیر می باشد. در این روش پس از تسطیح زمین و مرز بندی با استفاده از سوکهای کاشت با رعایت فواصل بین ردیف و روی ردیف اقدام به کشت می شود. درکاشت مکانیزه می توان از خطی کارهای حبوبات نیز استفاده نمود با این دستگاه می توان علاوه بر انجام عمل کاشت، وجین علفهای هرز و توزیع کودهای شیمیایی را به صورت نواری در زیر بستر بذر همزمان انجام داد.
روش جوی و پشته
دراین روش آبیاری به صورت نشتی انجام شده و بیشتر در خاکهای سنگین معمول است در صورتی که خاک دارای بافت متوسط باشد می توان از روش شیاری نیز استفاده نمود. جهت کاشت بذر در این روش میتوان هم به صورت دستپاش و هم با استفاده از دستگاه ردیفکار عمل نمود. در روش دستپاش بذور در سطح مزرعه به صورت یکنواخت پخش شده و شیارهایی توسط فاروئر جهت هدایت مسیر آب ایجاد می شود. معمولاً در این روش غیر یکنواختی سبز شدن در سطح مزرعه مشاهده می شود. برای بکارگیری دستگاه ردیف کار گیاهان وجینی معمولاً کشت در دو طرف پشته های عریض انجام می شود. به طور کلی در این روش باید توجه داشت که بذر در قسمتی از پشته قرار گیرد که حداقل تجمع نمک در آن اتفاق افتد تا شاهد تراکم مطلوب بوته در واحد سطح باشیم.
داشت لوبیاسبز
آبیاری
مقدار آب مورد نیاز لوبیاسبز به بافت و ساختمان خاک، نوع رقم، شرایط اقلیمی و مرحله رشد گیاه بستگی دارد. در خاکهای با بافت متوسط بدلیل نفوذ پذیری بالا و تبخیر آب از سطح خاک مقدار مصرف آب بیشتر از خاکهای نیمه سنگین است. معمولاً کاشت لوبیا به صورت هیرم (نمکاری) انجام می شود لذا قبل از کاشت مزرعه آبیاری شده و سپس بذر در خاک قرار می گیرد. اولین آبیاری بعد از کاشت به فاصله 20 تا 30 روز بعد انجام می شود. آبیاری دوم به فاصله 8 تا 12 روز و آبیاری بعدی به فاصله 4 تا 7 روز صورت می گیرد.
مرحله حساس به تنش خشکی در لوبیا مرحله گلدهی و اوایل تشکیل غلافها می باشد. معمولاً آخرین آبیاری زمانی است که حدود 30 تا 40 درصد غلافها رسیده باشد. نکته قابل توجه در آبیاری لوبیا این است که این گیاه به آب ایستادگی حساسیت فراوان نشان می دهد به طوریکه بایستی آب به اندازه کافی و یکنواخت درسطح مزرعه مصرف شود. لذا تسطیح زمین و کرت بندی مناسب قبل از کاشت از اهمیت خاصی برخوردار است.
آبیاری غرقابی
این نوع آبیاری در مناطقی که کشت بصورت سنتی انجام می گیرد، متداول است برای انجام این روش آبیاری ابتدا مزرعه به قطعات کوچکی تقسیم و کرت بندی می گردد و سپس کرتها پر آب و غرقاب می شوند.
آبیاری نشتی
این نوع آبیاری در مزارعی که کشت به صورت ردیفی و خطی انجام می گیرد مورد استفاده است . در این روش از جوی و پشته استفاده شده که باعث می شود آب بطور یکنواخت جریان یابد و از سله خاک جلوگیری گردد.
آبیاری تحت فشار
می باشد که آب بصورت قطراتی به روی زمین پاشیده می شود البته آبیاری Sprinkler بهترین روش آبیاری تحت فشار آبیاری بطری و غیره تحت بررسی می باشد به هر صورت در این نوع آبیاری آب تحت فشار قرار گرفته و Wheel Move های دیگر این روش مانند از نازل ها بصورت باران یا قطرات به روی مزرعه پاشیده می شود. روش بسیار مفیدی است و هزینه های کارگری را کاهش داده بخصوص از اتلاف آب جلوگیری می گردد.
تغذیه گیاهی
از جمله عوامل محیطی مهم که بر عملکرد لوبیا تاثیر گذار است تغذیه مطلوب و متعادل گیاه می باشد. همان گونه که می دانیم گیاهان به دو دسته عناصر پر مصرف و کم مصرف برای رشد نیاز دارند.
عناصر پر مصرف: ازت، فسفر، پتاسیم، کلسیم، گوگرد، منیزیم
عناصر کم مصرف: آهن، روی، بر، منگنز، مس، مولیبدن، کلر
1- ازت
حبوبات از جمله لوبیاسبز قسمتی از ازت مورد نیاز خود را از طریق همزیستی با باکتری های ریزوبیوم بدست می آورد مشروط به اینکه تعداد کافی باکتری در خاک موجود باشند و از طرف دیگر رابطه همزیستی بین گیاه و باکتری ایجاد شود. این گیاه در طول یک فصل زراعی حدود 151 کیلوگرم در هکتار ازت از خاک جذب می کند که بخشی از آن توسط باکتری ریزوبیوم تولید شده و مابقی با مصرف کودهای ازته تامین میشود. معمولاً بین 50 تا 80 کیلوگرم در هکتار ازت در مراحل اولیه دوره رشد به عنوان کود استارتر در دو مرحله (همراه با آبیاری اول بعد از کاشت و شروع رشد شاخه گل دهنده) استفاده می شود.
2- فسفر
از جمله عناصر لازم جهت توسعه ریشه در گیاه بوده که در افزایش عملکرد نقش بسزایی دارد. معمولاً مصرف کود فسفره بعد از آزمون خاک انجام می گیرد ولی به طور کلی برای تولید یک تن دانه به حدود 32 کیلوگرم اکسید فسفر نیاز است.
3- پتاسیم
پتاسیم نیز از عناصر ضروری گیاه است مصرف انواع کودهای پتاسیمی قبل از کاشت میتواند این مشکل را رفع کند. میزان مصرف پتاسیم بر اساس آزمون خاک مشخص می شود.
در خصوص عناصر ریز مغذی(کم مصرف) سعی شود که همراه با سموم مصرفی، جهت کنترل آفات، به صورت محلول پاشی در چند مرحله استفاده گردد. معمولاً سعی می شود که در مرحله قبل از گلدهی، و دوره پر شدن دانه ها نسبت به مصرف این کودها اقدام گردد.
لوبیاسبز
آفات و بیماری های لوبیاسبز
آفات و مبارزه با آن
از مهم ترین آفات منطقه می توان به کنه دو نقطه ای، تریپس و شته اشاره نمود کنه می باشد.. برای کنترل این آفت می توان به استفاده از آبیاری تحت فشار، کاهش سطح خشک در مزارع(کوچک کردن پشته ها) و مبارزه با علف های هرز حاشیه مزارع در اوایل فصل بهار اشاره نمود و در صورت عدم کنترل نهایتا کاربرد انواع سموم کنه کش توصیه می گردد.
در طول رشد لوبیاسبز آفات متعددی نظیر ترتیپس، زنجرک، هلیوتیس، شته، مگس لوبیا و کنه دو نقطه ای به محصول حمله میکنند مهمترین عامل محدود کننده در مناطق خشک آفت کنه دو نقطه ای است. این رقم نسبت به آفت کنه دو نقطه ای نیمه حساس می باشد.
برای کنترل این آفت می توان به استفاده از آبیاری تحت فشار، کاهش سطح خشک در مزارع (کوچک کردن پشته ها) و مبارزه با علف های هرز حاشیه مزارع در اوایل فصل بهار اشاره نمود و در صورت عدم کنترل نهایتا کاربرد انواع سموم کنه کش توصیه می گردد.
در روش مبارزه شیمیایی، بسته به نوع آفت و مرحله رشدی، سموم اختصاصی مشخصی مصرف می گردد که نوع و مقدار آن براساس توصیه کارشناسان مربوطه می باشد.
بیماری ها و مبارزه با آن
بیماری های مهم لوبیاسبز شامل بیماری های خاکزی مانند انواع پوسیدگی فوزاریومی ریشه، زردی فوزاریومی، پوسیدگی رایزوکتونیالی ریشه، پوسیدگی پیتیومی، بیماری های ویروسی مانند ویروس موزائیک معمولی (BCMV)، ویروس موزائیک زردی لوبیا (BYMV)، ویروس موزائیک خیار (CMV) و بیماری سوختگی باکتریایی معمولی می باشد که مهم ترین آن پوسیدگی فوزاریومی ریشه می باشد. ازعلائم این بیماری می توان به ارغوانی و تو خالی شدن ریشه ها و زردی عمومی اندام هوایی اشاره نمود.
جهت جلوگیری از خسارت و شیوع انواع بیماری ها از روش های شیمیایی و زراعی استفاده می شود در روش مبارزه شیمیایی از سموم مناسب جهت ضدعفونی بذر قبل از کاشت استفاده شده و در ادامه بسته به نوع بیماری و مرحله رشدی، سموم اختصاصی مشخصی مصرف می گردد که نوع و مقدار آن براساس توصیه کارشناسان مربوطه می باشد.
مبارزه زراعی
1- استفاده از بذر سالم 2- کشت در خاک هایی با زهکشی مناسب 3- کوددهی و آبیاری کافی جهت تولید بوته های قوی تر 4- رعایت تناوب زراعی مناسب 5- جلوگیری از کوبیدگی بیش از حد خاک مزرعه 6- شخم عمیق پس از برداشت 7- مبارزه با علف های هرز داخل و حاشیه مزارع
علف های هرز
معمولاً جهت تولید یک محصول خوب کنترل علفهای هرز جزء مهم ترین عملیات زراعی به شمار می رود. برای کنترل بهتر علف های هرز از علفکش ترفلان به میزان 5/1 تا 2 لیتر در هکتار قبل از کاشت استفاده می شود.
در صورت مشاهده علفهای هرز پهن برگ در مزرعه می توان پس از رسیدن بوته لوبیا به مرحله 4 برگی از سم بازاگران به میزان 5/1 تا 3 لیتر و برای کنترل علفهای هرز باریک برگ نیز می توان از سم نابواس از به میزان 5/1 تا 3 لیتر متناسب با رشد علف هرز استفاده کرد. سم سوپرگالانت به میزان 1 لیتر در هکتار استفاده نمود.
روش های غیرشیمیایی کنترل علف های هرز عبارتند از:
شخم عمیق پائیزه، استفاده از دیسک و هرس در زمان تهیه زمین، استفاده از بذر سالم و بوجاری شده عاری از بذر علف های هرز، استفاده از کولتیواتور بعد از کاشت و قبل از سبز شدن لوبیا، وجین دستی، استفاده از کودهای دامی پوسیده، جلوگیری از به گل رفتن علف های هرز، جلوگیری از ورود علف های هرز از طریق کانال های آبیاری و ماشین آلات و ادوات کشاورزی به داخل مزرعه، رعایت تناوب زراعی مناسب و آیش.
برداشت لوبیاسبز
بخش خوراکی لوبیاسبز غلاف نارس آن می باشد زمان برداشت آن وقتی است که بذر در داخل غلاف نارس تشکیل شده باشد و قبل از اینکه رنگ غلاف به سفیدی بگراید، برداشت شوند بعضی معتقدند برداشت آن زمانی است که بذور تشکیل شده در داخل غلاف نارس حدود 25 درصد اندازه واقعی خود را داشته باشند. بطورکلی زمانیکه دانه در داخل غلاف تشکیل شده باشد و طول غلاف یک سوم اندازه واقعی خود رسیده باشد لوبیا سبز قابل برداشت است زمان برداشت آن نیام باید سبز، جوان، آبدار، ترد و شکننده باشد اگر غلاف دیر برداشت شود در این صورت حالت شکنندگی و ترد خود را از دست می دهد و حالت فیبری به خود می گیرد و یا نخ دار می شود.
در مجموع زمان برداشت لوبیا به زمان کاشت و نوع رقم بستگی دارد. در ارقام رونده مانند واریته محلی خمین و تلاش، غلاف ها همزمان نمی رسند و برداشت زمانی انجام می گیرد که حدود 65 تا 75 درصد غلاف ها رسیده باشند. در این زمان میانگین رطوبت دانه ها حدود 35 تا 40 درصد است. هنگام برداشت، محصول با دست برداشت شده و در مزرعه باقی می ماند زمانی که رطوبت دانه ها به حدود20 درصد رسیده و غلاف ها خشک شده باشند، به خرمنگاه منتقل شده و خرمنکوبی می گردند در مورد لوبیا قرمز و سفید و رقم های ایستاده به محض زردی بوته ها برداشت صورت گرفته و بافه های حاصله در زمین باقی می ماند تا رطوبت به 20 درصد برسد تا خرمنکوبی گردد.
غلاف لوبیایبز را به دو دسته تقسیم می کنند نخ دار و بی نخ. نوع بی نخ برای مصرف تغذیه مناسب تر می باشد و از ارقام نخ دار برای تهیه کنسرو استفاده می کنند. برداشت لوبیا سبز معمولاً با دست انجام می گیرد. بطورکلی انواع پاکوتاه در 2 تا 3 مرحله و لوبیای پابلند را 5 تا 6 مرحله برداشت می کنند مقدار محصول برای انواع پاکوتاه حدود 8 تا 13 تن و برای لوبیای پابلند 20 تا 28 تن در هکتار است.بعد از برداشت کیفیت لوبیا سبز شدیداً تحت تاثیر عوامل محیطی بخصوص گرما قرار می گیرد، بنابراین چنانچه کیفیت بالا مورد نظر باشد باید 24 ساعت بعد از برداشت غلاف ها بصورت تازه مصرف شوند در غیر اینصورت در دمای صفر درجه سانتی گراد و رطوبت 80 تا 90 درصد نگهداری می گردند.
شما عزیزان میتوانید برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد لوبیاسبز به ویکی پدیا مراجعه نمایید.
برگرفته از کشاورزی آنلاین
