عمومی

ضرورت سله شکنی و آشنایی با روش های انجام آن

سله شکنی

خاکدانه ها بر اثر برخورد قطره های باران با جریان آب در سطح مزرعه، متلاشی می شوند. در اثر این از هم پاشیدگی، ذرات تشکیل دهنده خاکدانه، از هم جدا می شوند، ذرات رس همراه با آب به داخل خاک وارد شده و فضاهای خالی خاک را پر می کنند. فضاهایی که عامل تبادل و جریان آب و هوا به درون خاک و محیط می باشند. برخورد شدید قطرات آب به سطح خاک با آبیاری غرقابی، باعث از هم پاشیدگی ساختمان خاک و در نتیجه ایجاد سله می گردد. با پر شدن این فضاها، لایه سخت و غیر قابل نفوذی در سطح خاک تشکیل می شود که به آن سله می گویند.

بنابراین در اثر سله، نفوذ آب و هوا به داخل خاک به شدت کاهش می یابد. نفوذ آب از فضاهای خالی بین ذرات، آب و هوا جابه جا می شوند ضخامت لایه سله در انواع خاک ها بسیار متفاوت است. گاهی قطر آنها به بیش از ۲۰ سانتی متر می رسد. وقتی لایه سله مرطوب است، نفوذ آب به شدت کاهش می یابد. با کاهش رطوبت خاک، سله خشک تر و در عین حال سخت تر و سخت تر می شود. به تدریج در سطح آن درز یا شکاف هایی ایجاد می گردد. قطر لایه سله بر حسب عوامل مختلف از چند میلی متر تا چندین سانتی متر متفاوت است. با خشک شدن سله، شکاف های بزرگی در سطح زمین ایجاد می شود.

 از مشکلات ایجاد سله در کشاورزی میتوان به کاهش تبادل هوا در ناحیه توسعه ریشه گیاهان، کاهش نفوذ آب به درون خاک و افزایش میزان جریان آب در سطح خاک (رواناب)، کاهش شدید درصد خروج جوانه ها از خاک، ایجاد غیریکنواختی در سطح سبز مزرعه، هدر رفت آب از راه شکاف های سله، قطع ریشه های نازک و موئین گیاه و احتمال خشک شدن آن اشاره کرد که هدف از سله شکنی از بین بردن این مشکلات می باشد.

سله شکنی

ایجاد سله روی سطح خاک موجب ایجاد اختلال در رشد گیاه میشود.

برای مطالعه مقالات بیشتر در زمینه کشاورزی اینجا کلیک کنید.

روش های سله‌شکنی

یک کشاورز آگاه و با تجربه، همواره مانع از بروز سله در مزرعه خود می گردد. سله شکنی در واقع یک نوع خاکورزی حفاظتی است. افزایش حاصلخیزی خاک با مصرف کودهای آلی بهترین راه پیشگیری از سله است. مواد آلی به تدریج در خاک ترکیباتی به نام کلوئیدهای آلی ایجاد می کنند. کلوئیدهای آلی ذرات خاک را به یکدیگر متصل کرده، در نتیجه خاکدانه های تشکیل شده بسیار پایدار می گردند و به راحتی متلاشی نمی شوند. افزودن کودهای آلی از جمله کود دامی، کاشت در جای کلشی و حفظ بقایای گیاهی در سطح زمین مزرعه از روش های پیشگیری از سله و خطرات آن است.

از سوی دیگر انجام آبیاری قبل از کاشت که به آن هیرم کاری می گویند، خطرات سله زمان جوانه زنی را از بین می برد. به طور کلی در روش خشکه کاری که ابتدا بذر را در خاک نسبتا خشک می کارند و سپس آبیاری می کنند، به ویژه وقتی روش آبیاری، سطحی و به صورت غرقابی، و روش کاشت به صورت بذر پاشی (کاشت درهم) باشد، خطر سله بیشتر شده و اقدام برای رفع آن باید در اولین فرصت انجام گیرد.

در روش خشکه کاری، آبیاری به صورت غرقابی و همچنین کاشت مسطح، شدت و خسارات سله بیشتر و پر هزینه تر است به مجموعه روش هایی که منجر به حذف لایه سخت سطحی خاک می شود، اصطلاحا سله شکنی می گویند. رایج ترین روش های سله شکنی عبارت اند از: آبیاری، سله شکنی دستی، سله شکنی مکانیزه

سله شکنی با انجام آبیاری

وقتی روش کاشت بذرپاشی باشد، به ویژه در کشت های متراکم که به صورت کرتی کاشته شده باشند، استفاده از آبیاری تنها روش ممکن برای شکستن سله می باشد. با رسیدن آب به سله، سله نرم شده و لذا اجازه می دهد، جوانه از آن خارج گردد. شکستن سله با آب آبیاری، هر چند بسیار ساده و آسان است. اما معایبی دارد. اول اینکه آب همیشه در اختیار کشاورز نیست. دوم اینکه با انجام آبیاری، محیط کشت گیاه سرد یا خنک تر می شود. در بستر خنک، جوانه زدن به تأخیر می افتد. بنابراین استفاده از این روش در مناطق گرم، کشت به روش بذر پاشی همراه با آب کافی، مناسب و قابل استفاده است.

سله شکنی دستی

ابزارهای دستی به دو گروه قابل تقسیم هستند

۱- ابزار دستی کوچک مانند: شفره، بیلچه، داسک، کاردک، چنگک

۲- ابزار دستی بزرگ مانند: بیل، کج بیل، انواع چنگک دسته بلند

با استفاده از این ابزارها، سله به صورت مکانیکی شکسته می شود. معمولا برای شکستن سله در فاصله بین بوته ها روی ردیف های کاشت با فواصل بوته ها در کشت های متراکم) از ابزارهای دستی کوچک استفاده می کنند. سله بین ردیف ها یا خطوط کاشت را با ابزارهای دستی بلند می شکنند.

سله شکنی

سله شکن دستی

سله شکنی مکانیزه

هر چند در واحدها یا قطعات کوچک استفاده از ابزارهای دستی کاربرد بسیار مناسبی دارد اما در واحدهای زراعی بزرگ، کاربرد این ابزار توجیه فنی و اقتصادی ندارد. زمان مناسب سله شکنی محدود است یعنی ظرف مدت۲ – ۳ روز باید سله مزرعه شکسته شود در غیر این صورت از یک سو شرایط مناسب کار از بین خواهد رفت و از سوی دیگر اثرات زیان بار سله بروز خواهد کرد. ماشین های سله شکنی انواع مختلفی دارند. رایج ترین آنها در کشور ما کولتیواتور پنجه ای غلتان می باشد. با این ماشین به راحتی فواصل بین ردیف های کاشت را سله شکنی می کنند.

عملیات تکمیلی پس از سله‌شکنی

سله شکنی دو در ضمن سله شکنی به طور معمول بسیاری از علف های هرز قطع می شوند، بنابراین ضمن سله شکنی اندام های تکثیر شونده علف های هرز را به دقت جمع آوری کرده و در محل های مشخص انباشته کنید. مانند ساقه زیر زمینی قیاق و غده های پیازی شکل) و همچنین مزرعه شما ممکن است دارای علف های هرز انگلی (سس، گل جالیز) باشد. به محض مشاهده سریعا اقدام به حذف کامل آنها نمایید این گونه علف های هرز را هم روی اندام های تکثیر شونده انباشته کنید. و در فواصل کار، علف های هرز را جمع آوری کرده به خارج مزرعه انتقال دهید. خاک حاصل از سله شکنی را تا حد ممکن جابه جا نکنید. اجازه دهید به صورت یک لایه در سطح مزرعه باقی بماند. این خاک به صورت یک لایه محافظتی (مالچ خاکی) عمل کرده و از هدر رفت رطوبت خاک، جلوگیری می کند. هرگز بعد از سله شکنی اقدام به آبیاری نکنید. اجازه دهید خاک به قول کشاورزان نفسی بکشد. زیرا با شکستن سله، نفوذ هوا به داخل زمین افزایش یافته و گیاهان رشد بهتری خواهند داشت.

گردآوری: حاتمی

نوشته های مشابه