اسید سولفوریک با کاهش قلیایی بودن خاک های کشاورزی، به بهبود جذب عناصر ریز مغذی مانند آهن، منگنز، بر، روی و مس و عناصر پرمصرف مانند نیتروژن، فسفر و کلسیم توسط گیاهان کمک می کند زیرا جذب عناصر مذکور در محدوده pH خاصی صورت می گیرد. اما مهمترین مسئله در استفاده از اسید سولفوریک برای پایین آوردن pH خاک این است که با توجه به آهکی، قلیایی بودن و شوری خاک های کشاورزی، تغییر دادن pH خاک و به اصطلاح اصلاح خاک های آهکی کار ساده ایی نیست. به عنوان مثال حدودا ۲۰ تن اسید سولفوریک با غلظت ۹۲ درصد نیاز است تا بتوان ۱ درصد از آهک موجود در خاک یک هکتار باغ با عمق ۱۵ سانتی متر را خنثی نمود.
بعضی از منابع اسید سولفوریک حاوی مقادیر زیادی از فلزات سنگین، آرسنیک و کلريدها هستند. منابع اسید سولفوریکی که شامل مواد مذکور باشند به هیچ وجه برای کاربرد در کشاورزی مناسب نیستند، زیرا باقیمانده فلزات سنگین، آرسنیک و کلریدها برای استفاده گیاهان، حیوانات و انسان ها بسیار سمی هستند و موجب آلودگی خاک می شوند. بنابراین شرکت هایی که عرضه کننده اسید سولفوریک هستند باید از قبل با استفاده از روش های خاصی فلزات سنگین و مواد آلاینده را حذف نمایند استفاده از اسید سولفوریک کار خطرناکی است و بهتر است که کلیه تعلیمات و تمهیدات قبل از استفاده گسترده از آن اندیشیده شود. برای استفاده از اسید سولفوریک در خاک ها دستگاه هایی طراحی و ساخنه شده است که بصورت خطی اسید را در خاک تزریق می کند. این دستگاه، اسيد غلیظ را بوسیله پمپ مخصوص به خاک انتقال می دهد و بلافاصله آب را هم با نسبت مناسب وارد خاک می کند. البته می توان اسید غلیظ را در تانکری رفیق نمود و سپس تانکر دستگاه تزریق اسید تراکتور با ريبر جلو و تانکر حاوی اسید در پشت را تغذیه نماید.
اصلاح اسیدیته خاک موجب رشد و افزایش عملکرد محصول می شود.
در حال حاضر با توجه به اطلاعات موجود، این دستگاه در ایران وجود ندارد و شاید افرادی بتوانند این دستگاه را از روی الگوهای ساخته شده در خارج از کشور بسازند. با توجه به منابع موثق علمی، مقدار توصیه شده اسید سولفوریک با غلظت ۹۲ درصد برای باغ های احداث شده، ۱۵۰۰ کیلوگرم در هکتار است و با توجه به محتوای آهک و مقدار نمک های موجود در خاک این میزان متغیر خواهد بود. بنابراین بهتر است باغداران برای تنظیم pH خاک در محدوده مناسب با استفاده از اسید سولفوریک، بصورت تدریجی عمل نمایند.
تولید اسید سولفوریک از سولفوری که بصورت خالص در خاک های کشاورزی استفاده می شود شرایط خاصی را می طلبد. در صورتی که شرایط حرارتی و رطوبتی مناسبی وجود داشته باشد، میکروب های خاک می توانند این سولفور را تبدیل به اسید سولفوریک کنند که سال های زیادی زمان می برد. تقریبا ۱۰ سال زمان احتیاج است که سولفور های دانه درشت خصوصا اگر روی سطح خاک پخش شده باشند تبدیل به اسید سولفوریک شوند و هر چه این دانه ها ریزتر شوند (نسبت سطح به حجمشان افزایش یابد.) امکان واکنش سریعتر آن ها برای تبدیل به اسید سولفوریک بیشتر می گردد، بنابراین با توجه به اینکه مرطوب کردن مداوم خاک های کشاورزی مناطق ما عملا غیرممکن است استفاده از سولفور خالص تاثیری در کاهش pH خاک نخواهد داشت و توصیه نمی شود.
درباره استفاده از گچ که در کشور برای اصلاح خاک ها استفاده می شود بصورت فرآوری نشده است و احتمال آن می رود که تامل ناخالصی ها و مقدار زیادی از انواع نمک ها باشد که نه تنها هدف اصلاح خاک را برآورده نمی کند بلکه مضر خواهد بود. با کاهش خلوص گچ، از ارزش اقتصادی آن کاسته می شود و هزینه های حمل و نقل افزایش خواهد یافت. بهتر است به این نکته توجه شود که اگر در خاکی ۹۸۱ کیلوگرم اسید سولفوریک با غلظت ۱۰۰ درصد احتیاج باشد چنانچه بخواهیم بجای استفاده از اسید سولفوریک از گچ استفاده کنیم باید معادل ۱۷۲۰ کیلوگرم گح با درجه خلوص ۱۰۰ درصد تدارک ببینیم تا همان نیاز را برآورده نمایید برای احیای خاک های شور و قلیایی توسط گچ (۶ تا ۱۲ تن گچ خالص در هر هکتار) باید فقط در ناحیه سایه انداز گیاه مورد استفاده قرار بگیرد نه روی تمامی سطح خاک و به منظور سرعت بخشیدن به عملیات احیای خاک بهتر است با استفاده از وسایل خاکورزی، گچ به عمق پایینتر خاک برده شود.
گردآوری: حاتمی
