آبیاری غرقابی قدیمی ترین و محبوب ترین سیستم آبیاری در جهان است. با این حال، آبیاری غرقابی پرمصرف‌ترین روش آبیاری محصولات کشاورزی است که با افزایش دما، خشکسالی طولانی‌مدت و افزایش جمعیت، تقاضای بیشتر محصولات کشاورزی، محدودیت هایی برای این روش آبیاری در جهان وجود دارد.
وضعیت آبیاری محصولات کشاورزی در جهان
در مناطقی که بارندگی سالانه برای حمایت از رشد محصولات کشاورزی کافی نبود، انسان ها کانال‌هایی ساختند تا مقادیر زیادی آب را از دریاچه‌ها و رودخانه‌ها هدایت کند و مزارع زیر کشت آنها را سیراب کنند. اولین نمونه از کانال های آبیاری در حدود 5500 سال قبل از میلاد در بین النهرین ساخته شد.
در سطح جهانی، کشاورزی از 70 درصد منابع آب شیرین کره زمین و 95 درصد از کشاورزان جهان از آبیاری غرقابی استفاده می کنند. متأسفانه، این روش آبیاری در بین همه سیستم‌های آبیاری، از جمله سیستم‌های آبیاری قطره‌ای، ناکارآمدترین است. این نوع آبیاری بیش از 50 درصد آب مصرفی را هدر می دهد.
اما، آبیاری غرقابی مزایایی دارد. تبخیر کاهش می یابد و اقتصادی ترین و کم هزینه ترین راه برای آبیاری محصولات است و برخی از محصولات تحت روش های آبیاری غرقابی رشد می کنند. به علاوه، شیوه‌های جدید و پیشرفت‌های فن‌آوری راه‌هایی برای ساده‌سازی بهره‌وری آب آبیاری غرقابی پیدا کرده‌اند.
آیا باید آبیاری غرقابی را برای مزرعه خود انتخاب کنید؟ یا روش های دیگر آبیاری مانند آبیاری بارانی یا قطره ای؟ انتخاب روش آبیاری به نیازهای محصول، در دسترس بودن آب، منابع انرژی و اقتصاد بستگی دارد که کشاورزان باید هنگام تصمیم گیری در نظر بگیرند.
آیا از استراتژی آبیاری باغ (چقدر، چند وقت یکبار، چه زمانی…) اطلاعی دارید؟ با مطالعه این مقاله به تمام سوالات خود پاسخ دهید.
آبیاری غرقابی
آبیاری غرقابی که آبیاری سطحی نیز نامیده می‌شود، روش آبیاری است که آب را با استفاده از گرانش به زمین‌های زراعی می‌رساند و تحت فشار خاصی نیست. این امر باعث می شود آبیاری غرقابی یک روش آبیاری با تکنولوژی پایین و کم انرژی باشد که بدون نیاز به ماشین آلات پیچیده یا زیرساخت های گران قیمت اجرا می شود.
اگرچه تمام انواع این نوع آبیاری بر اساس یک اصل اساسی است یعنی یک سیستم آبیاری بدون فشار، اما روش‌های مختلفی برای استفاده از آب با استفاده از این روش وجود دارد.
آبیاری قطره ای چند وقت یکبار و چه مدت باید اجرا شود؟ این مقاله کاربردی را با کلیک روی لینک در مقالات فردین کشت بخوانید.
آبیاری حوضی
آبیاری حوضی از یک حوض مسطح و کم عمق استفاده می کند که توسط آبریزهای ساخته شده توسط انسان احاطه شده است. آبیاری حوضی برای محصولاتی مانند برنج که باید در شرایط غرقاب باشند استفاده می شود.
شالی کارها در اطراف مزارع برنج خود یک خاکریز خاکی می سازند و در طول فصل کاشت برنج، دریچه های حوض را باز می کنند تا آب در کل مزرعه حرکت کند. مزارع آبیاری حوضی معمولا عریض، مستطیل شکل و با شیب اندکی ساخته شده اند تا آب را از نقطه آبگیری در مزرعه به پایین منتقل کنند.
آبیاری مرزی
آبیاری مرزی سیستمی است که اغلب برای آبیاری محصولات علوفه ای مانند یونجه، گندم و محصولات ردیفی که حالت غرقاب خاک را تحمل نمی کنند، استفاده می شود. بهتر است در مزارعی با میزان مصرف آب نسبتاً کم تا زیاد استفاده شود تا آب در مزرعه جمع نشود.
آبیاری مرزی شبیه آبیاری حوضی است که در کل مزرعه حرکت می کند. با این حال، در آبیاری مرزی، منطقه به مرزهای شیبدار با یک خندق در امتداد بالاترین ارتفاع مزرعه تقسیم می شود. مزارع معمولا عریض، مستطیل شکل، و شیب عمودی از منبع آب هستند. آب آبیاری در انتهای پایین مزرعه تخلیه می شود. در یک سیستم آبیاری مرزی، آب آبیاری از یک خندق در نقاط ورودی به داخل مزرعه رها می شود تا حرکت آب به حداکثر برسد.
شیم آبیاری چیست؟ برای مطالعه بیشتر روی لینک کلیک کنید.
آبیاری جویچه ای
در آبیاری جویچه ای از شیارهای بین پشته های کاشته شده استفاده می شود. این نوع آبیاری غرقابی ممکن است اشکال مختلفی داشته باشند. ابتدا خاک را به کانال های عمودی (شیارها) و تپه های کاشت می ریزند. سپس، آب مستقیما در هر شیار رها می شود، در طول شیار به سمت پایین می رود و در سطح ریشه به خاک نفوذ می کند.
آبیاری جویچه ای در تولید محصولات ردیفی سالانه به خوبی عمل می کند و بهتر است در خاک هایی با میزان مصرف آب مناسب برای جلوگیری از ماندآبی در سطح خاک استفاده شود. مزراع سیب زمینی را می توان به این روش آبیاری کرد.
آبیاری عمیق چیست؟ این مقاله کاربردی را در مقالات فردین کشت مطالعه کنید.
مزایا و معایب آبیاری غرقابی
با توجه به انواع روش‌های آبیاری که می‌توانید از بین آنها انتخاب کنید، اغلب بهترین کار این است که مزایا و معایب مختلف هر کدام را بررسی کنید تا تصمیم منطقی بگیرید که در نهایت هزینه‌ای زیادی نداشته باشد یا در نهایت نیاز به تغییر روش جایگزین داشته باشد. در ادامه مزایای آبیاری غرقابی را خدمت شما همراهان فردین کشت شرح می دهیم:
- اقتصادی ترین سیستم آبیاری همان سیستم های آبیاری غرقابی است که نیاز به تجهیزات خاصی ندارد و به منابع انرژی کمی نیاز دارد.
- به سرعت رطوبت خاک در ناحیه ریشه را افزایش می دهد. آبیاری غرقابی بهترین راه برای شارژ سریع و کامل سطوح رطوبت خاک، بالا بردن سطح آب و در نهایت افزایش عملکرد محصول است.
- در این روش آبیاری احتمال سوختن برگ ها و بیماری های ناشی از وجود روطوبت زیاد کاهش می یابد.
- از معایب آبیاری غرقابی می توان به ناکارآمدی در استفاده از آب اشاره کرد. در این روش آب زیادی مصرف می شود و ممکن است رواناب در لبه‌های مزارع رخ می‌دهد و آب آبیاری هدر رود. همچنین ممکن است مواد مغذی را نیز از خاک مزرعه شسته و با روان آب از مزرعه خارج کند.
- استفاده از آبیاری غرقابی در خاک های شنی درست نیست. در حالی که خاک های رسی برای سیستم های آبیاری غرقابی مساعد هستند، آب در خاک های شنی خیلی سریع خاک را خیس می کند و قبل از اینکه ریشه های گیاه بتوانند از آن استفاده کنند، آب از دسترس ریشه خارج می شود.
- در این روش آبیاری باید زمین شیب بندی شود. مزارعی که بیش از حد شیب دار یا خیلی مسطح هستند برای استفاده از سیستم آبیاری غرقابی به شیب بندی نیاز دارند.
- کشاورزان باید از تجهیزات تسطیح مزارع استفاده کنند تا مطمئن شوند که هیچ چیز مانع جریان آب مانند یک تپه کوچک نمی شود. برای تسطیح زمین، کشاورزان حتی ممکن است از تجهیزات تسطیح با تکنولوژی بالا مانند پرتوهای لیزر استفاده کنند.
نکاتی درباره آبیاری گوجه فرنگی را با کلیک روی لینک در مقالات تخصصی فردین کشت بخوانید.
آبیاری غرقابی آب زیادی را هدر می دهد، بنابراین از این منظر یک انتخاب آبیاری پایدار برای محیط زیست نیست. با این حال، آبیاری غرقابی نیز کم هزینه ترین روش برای آبیاری محصولات است. همچنین، اگر کشاورزان از آبیاری غرقابی همراه با روش‌های بدون خاک‌ورزی استفاده کنند، آبیاری غرقابی می‌تواند به بهبود سلامت خاک کمک کند.
