تغذیه خیار گلخانه ای

تولید محصولات گلخانه ای از جمله خیار گلخانه ای در سال های اخیر مورد توجه بسیاری از کشاورزان به ویژه دانش آموختگان رشته کشاورزی قرار گرفته است. آنچه در این زمینه اهمیت فراوان دارد ولی تا حد زیادی مورد غفلت واقع شده، وضعیت تغذیه خاک، گیاه و تأثیر آن بر برخی ویژگی های کیفی میوه از قبیل بو، طعم، رنگ، وضعیت ظاهری و در نتیجه بازارپسندی این محصولات می باشد. با توجه به این که در حال حاضر محصولات گلخانه ای بخش قابل توجهی از سبزیجات عرضه شده خارج از فصل به بازار را تشکیل می دهند و یافته های جدید نیز نشان داده که سبزیجات نقش زیادی در سلامت افراد دارند، ویژگی های تغذیه ای و غلظت مواد آلایند های همانند نیترات در آنها بسیار حائز اهمیت است. از سوی دیگر، وضعیت ظاهری این محصولات نیز نقش بسیار زیادی در بازارپسندی آن ها دارد. از مهمترین عوامل موثر بر کیفیت محصولات گلخانه ای می توان به وضعیت تغذیه ای و سلامت محصولات (کیفیت تغذیه ای) و وضعیت اکولوژیکی (نظیر روش های کاشت، نوع و واریته گیاه)  اشاره کرد. در گذشته تنها کیفیت بازارپسندی سبزیجات مورد توجه بود اما در سال های اخیر، شاخص های کیفیت درونی نظیر غلظت عناصر معدنی، ویتامین ها، عناصر سنگین و سمی نظیر نیترات و اثر باقیمانده سموم نیز به طور جدی مورد توجه قرار گرفته است.

تغذیه مناسب خیار گلخانه ای باعث افزایش عملکرد و کیفیت میوه می شود.

نقش کلسیم در تغذیه خیار گلخانه ای

کلسیم در بدن انسان نقش های بسیار زیادی دارد. این عنصر در پیشگیری از بسیاری از بیماری ها از قبیل پوکی استخوان، فشارخون بالا، سرطان روده و بیماری های کلیوی نقش موثری دارد. عاوه بر این ، کلسیم برای رشد بچه ها و همچنین حفاظت از دندان ها لازم است. به طور متوسط، هر 100 گرم خیار گوجه فرنگی و فلفل دلمه ای حاوی 40 / 13 ، 5 و 10 میلی گرم کلسیم می باشد. از مهم ترین عناصر موثر بر کیفیت میوه، نیتروژن، کلسیم و پتاسیم می باشد.

نتایج پژوهش های زیادی نشان داده که تاثیر تعادل غلظت عناصر غذایی بر کیفیت محصولات کشاورزی نسبت به غلظت مطلق آنها بیشتر است.کلسیم نقش اساسی در تکمیل ساختمان غشای سلولی، پایداری دیواره سلولی، تنظیم انتقال یون ها و جذب انتخابی غشاء، کنترل وضعیت تبادل یونی و نیز تنظیم فعالیت های آنزیمی دیواره سلولی بر عهده دارد. با توجه به نقش های اشاره شده برای کلسیم و جایگزینی آن به وسیله سایر کاتیون ها از محل های پیوند یافته در غشای سلولی، با کاهش قابلیت استفاده کلسیم، رشد و تکامل گیاه به طور جدی آسیب می بیند. کمبود کلسیم در بافت های زایشی باعث کاهش کیفیت محصول و بروز عوارضی نظیر پوسیدگی انتهای گلگاه در گوجه فرنگی و فلفل می شود.

نقش پتاسیم در تغذیه خیار گلخانه‌ای

پتاسیم در تعادل بار سلولهای بدن نقش دارد. این عنصر نقش های متابولیکی زیادی در بدن دارد. همچنین نقش مهمی در کنترل فشار خون و همچنین فعالیت قلب بر عهده دارد. به طور متوسط هر 100 گرم خیار، گوجه فرنگی و فلفل دلمه ای قرمز و زرد حاوی 144 ، 222 ، 170 و 210 میلی گرم پتاسیم می باشد. پتاسیم باعث یکنواختی در رسیدگی گوجه فرنگی و یکنواختی شکل و کاهش بدشکلی گوجه فرنگی می شود. همچنین اسیدیته قابل تیتر گوجه فرنگی با افزایش پتاسیم افزایش می یابد. پتاسیم باعث بهبود طعم و بوی گوجه فرنگی نیز می شود.

به طورکلی، نتایج پژوهش های صورت گرفته در خصوص تاثیر کلسیم و پتاسیم و به طور کلی تغذیه خیار گلخانه ای ، حاکی از اثر مثبت این عناصر در افزایش عملکرد و ویژگی های کیفی خیار گلخانه ای (افزایش ویتامین ث، سفتی بافت میوه کیفیت انبارداری، بازارپسندی، طعم میوه، میزان قندها و غلظت عناصر کم مصرفی مانند آهن و روی و نیز پتاسیم و کلسیم میوه) می باشد. در این راستا، مطالعات صورت گرفته در گلخانه های موجود نشان داد مصرف 200 کیلوگرم پتاسیم در هکتار (معادل حدود 400 کیلوگرم سولفات پتاسیم در هکتار)، علاوه بر افزایش معنی دار عملکرد میوه خیار، باعث افزایش ویتامین ث و غلظت آهن، روی و منگنز خیار گردید. در مورد کلسیم نیز، نتایج نشان داد، محلول پاشی نیترات کلسیم با غلظت 5 در هزار، می تواند بر افزایش غلظت ویتامین C (اسید آسکوربیک) موثر باشد اما با مصرف آن، افزایش معنی دار عملکرد خیار مشاهده نشد. لذا، بر اساس این نتایج، برای افزایش عملکرد کمی و کیفی خیار گلخانه ای، مصرف پتاسیم و کلسیم در شرایط گلخانه ای قابل توصیه می باشد.

گردآوری: حاتمی