کنجد یه گیاه دانه روغنی یکساله و گرمسیریه و اینطور که بعضی از منابع میگن، قدیمی ترین گیاه دانه روغنی جهانه. باریکلا کنجد!!!
اولین نشانه های کشت کنجد و بهره برداری ازش توی ایران برمیگرده به 4000 سال قبل یعنی به تمدن های بابل و آشور که در واقع میشه همون خاورمیانه خودمون.
در حال حاضر، چین و هندوستان بزرگترین تولید کننده ی این محصول در جهانن. از نظر گیاهی باید عرض کنم که دانه کنجد حدود 50 درصد روغن داره و از این نظر از بقیه ی گیاهان روغنی تابستانه مثله سویا یه سرو گردن بالاتره و در طبخ انواع غذاها و نان ها به کار میره.
از اونجایی که میگن هر چه در عالم است بر ادم است، بخش عمده ی محصول تولیدی کنجد در سرتاسر جهان رو ما انسان ها بصورت خوارکی مصرف میکنیم اما علاوه بر مصارف خوراکی، از روغن این دانه ی ارزشمند برای مصارف دارویی، بهداشتی و ساخت حشره کش ها هم استفاده می شه.
نام علمی : Sesamum indicum L
خانواده : Pedaliaceae
نام انگلیسی: Sesame
خواص کنجد
این گیاه ارزشمند مقدار زیادی پروتئین،فیبر، ویتامین های B1 ، E، D و لسیتین داره و منبع بسیار خوبی از روی، مس، کلسیم، منیزیمه. شما با مصرف یک چهارم لیوان از این دانه، میتونین نیاز روزانه ی بدنتون رو برای مس تا 4/ 70 درصد، منیزیم تا 6/ 31 درصد و کلسیم تا 1/ 35 درصد از کلسیم، تامین کنین.
ما بذر کنجد اعلای ایرانی رو برای خرید توی سایت قرار دادیم تا بتونین از خواص بی نظیرش استفاده کنین.
گیاه شناسی
از نظر فصلی کنجد یه گیاه تابستانه با برگ های پهنه که حدود 16 جنس و 60 گونه داره. گیاهی یکساله، بوته ای، با سیستم ریشه ای و رشد کامل و مقاومت نسبتا بالا به خشکی. در واقع کنجد تیپ های بوته ای متنوعی داره که نشان دهنده ی سازگاری بالای اون نسبت به تغییرات محیطیه. کنجد با توجه به زود رسی یا دیر رسی، تک شاخه یا چند شاخه بودن گیاه، سیستم ریشه ای متفاوتی داره.
ارتفاع ساقه که از کرک هم پوشیده شده از 50 تا 120 سانتی متر متغیره و گاهی تا 3 متر هم میرسه. ساقه گوشتیه و از نظر سطح به گروه های بی کرک، کمی کرک دار و بسیار کرک دار طبقه بندی میشه و در شکل و اندازه برگ ها متفاوته، گل ها هم به رنگ سفید یا قرمز شبیه گل میمونه، میوه کپسولی شکله و داخلش پره از دانه های کوچک و مسطح و بیضویه که بهشون دانه کنجد میگن در واقع قسمت مورد مصرفش همین دانه هاش .
تقسیم بندی انواع کنجد
یکی از روشهای تقسیم بندی مربوط به آرایش و نحوه ی شاخه دهیه این گیاهه. این ویژگی به رقم مربوطه و به دو نوع کلی تک شاخه و چند شاخه تقسیم میشه. تیپ های کوتاه با تعداد شاخه های فرعی کم، زودرس هستن و تیپ های چند شاخه دیر رس اند و تحمل بیشتری نسبت به کمبود آب دارن.
کنجد
تناوب زراعی
کشت های متوالی کنجد ممکنه از طریق شیوع بیماری هایی مثله پوسیدگی ریشه عملکرد محصول را به طور معنی داری کاهش بده بنابراین نباید بیش از یکبار در یک دوره ی سه ساله، این گیاه رو در یک مزرعه کشت کنین. یکی مهم ترین شرایطی که باید در منطقه وجود داشته باشه تا عملکرد خوبی از کاشت این گیاه داشته باشین، کافی بودن طول فصل زراعی برای رشد مناسبه. مناطقی که تابستان کوتاهی دارن، رسیدگی کامل کنجد به سرمای اواخر تابستان برخورد می کنه، و بهتره که کشت نشه.
اما اگر هدف از کاشت کنجد تولید کود سبز باشه به این صورت که پس از رشد بوته های کنجد و تا قبل از تولید دانه، با عملیات خاک ورزی بوته ها رو با شخم به عمق خاک بفرستن، کاشت میتونه در این مناطق هم انجام بشه. کنجد میتونه به خوبی در تناوب با محصولاتی مانند گندم، ذرت، سورگوم، پنبه، یونجه، سویا و بسیاری از سبزیجات قرار بگیره. بیشترین عملکرد کنجد زمانیه که در ابتدای یک دوره ی تناوب و پیش از بقیه ی گیاهان قرار بگیره.
کاشت کنجد در شروع یک دوره ی تناوبی علاوه بر اینکه باعث افزایش عملکرد محصول میشه، فواید متعددی برای محصولات بعدی خواهد داشت که شامل:
تامین رطوبت کافی برای محصولات بعدی
کاهشش بیماری پوسیدگی ریشه
کاهش جمعیت نماتدها
خصوصیات بستر کاشت
کنجد بهترین عملکرد رو در خاک های حاصلخیز داره و به شوری هم حساسه. معمولاً خاک نرم و خاک های شنی یا مخلوط حاصلخیز و غنی بهترین خاک برای کاشت کنجد محسوب میشن.
کاشت
دستی
بعد از اینکه زمین رو آماده کاشت کردین میتونین با دست شیارهایی روی سطح زمین ایجاد کنین و بذرها رو داخل شیارها بریزین.
مکانیکی
در این روش که برای زمین های بزرگ انجام میشه کار بذر پاشی بوسیله ی بذر پاش انجام میشه که دقتش هم بالا هست و کار کشاورز و خیلی راحت میکنه.
تاریخ کاشت
کنجد با توجه به شرایط جوی منطقه کاشت و نیازهایی که داره معمولا جزو گیاهانی که در اواخر بهار کشت میشه، کمترین حرارت خاک برای جوانه زدن و سبز شدن کنجد حدود 20 درجه سانتی گراده. در این حرارت کنجد 4- 7 روزه سبز میشه. کاشت رو زمانی که میانگین شبانه روزی حرارت هوا 25-20 درجه سانتی گراد هست هم میشه انجام داد. توصیه میکنم اگر قصد کاشت این محصول رو دارین حتما مقاله پرورش کنجد رو مطالعه کنین.
آبیاری
کنجد به طور معمول نسبت به خشکی مقاومه اما در برابر کمبود آب بیش از حد هم حساسه و خوب رشد نمیکنه و اوج حساسیتش به زمان گلدهی و اوایل دانه بندی برمیگرده، همچنین در مراحل اول گیاهچه ای در شرایطی که رطوبت زیاد باشه و محیط مرابی بشه به پوسیدگی ریشه و سایر بیماری های قارچی دچار خواهد شد، پس در آبیاری باید خیلی دقت کنین.
مبارزه با علف هرز
کنجد نسبت به علف هرز، به خصوص در مراحل اولیه کشت، بسیار حساسه، بنابراین مبارزه در این مرحله بسیار مهمه.
انواع علف هرز
تا به امروز بیشتر از 20 گونه علف هرز در مزارع کنجد ایران گزارش شده که 7 گونه دایمی و بقیه یکساله هستن.
علفهای هرز دایمی: خارشتر، علف مار، پیچک، مرغ
علفهای هرز یکساله: انواع تاج خروس، سلمک یا سلمه تره، سوروف
کنترل علفهای هرز در زراعت اهمیت زیادی داره و اگر این کار انجام نشه، جدا کردن بذرهای ریز کنجد از بذرهای علفهای هرز خیلی خیلی سخت میشه و بخاطر مخلوط شدن دانه های کنجد با بذرهای علف هرز ارزش اقتصادیش پایین میاد، از طرفی بخاطر رشد ضعیف و آهسته ای که در مراحل اولیه داره، تواناییش در رقابت با علفهای هرز خیلی کمه پس بهتره پس از کاشت و قبل از سبز شدن دانه ها علفهای هرز رو با علفکشهای مخصوصی مانند دیورون، پندیمتالین، بوتاکلر و متولاکلر کنترل کنین.
اگر به کنجد و کاشتش علاقمند شدین و به اطلاعات بیشتری احتیاج دارین میتونین به دانشنامه ویکی پدیا مراحعه کنین.
