حبوبات از منابع مهم پروتئين گياهي است كه در اكثر غذاهاي مردم به ویژه اقشار كم درآمد مورد استفاده قرار مي گيرد. ريشه حبوبات به لحاظ تثبيت ازت هوا در خاك، جايگاه خاصي در تناوب زراعي آن با ساير محصولات زراعي از جمله غلات دارد. میانگین عملكرد عدس در ایران حدود 399 كیلوگرم در هكتار است كه نسبت به ميانگين عملكرد جهاني و كشورهاي مهم توليدکننده عدس بسيار پايين است. سطح زیر کاشت عدس و نخود کشور در برخی سال ها با نوسان همراه بوده است. میزان این نوسان بین 9/ 0 تا 7/ 0 میلیون هکتار است كه بیش از 90 درصد آن به صورت ديم و مابقی به صورت آبي كشت مي شود.
عوامل مختلفي مانند عدم رعايت اصول عمليات آماده سازي بستر بذر در شرايط ديم، عدم كاربرد ميزان بذر مناسب توسط كشاورزان، عدم رعايت زمان كاشت مناسب، تنش خشكي و گرماي آخر فصل، عدم استفاده از رقم متحمل به خشكي و گرماي آخر فصل، عدم كنترل به موقع آفات و علف هاي هرز و حساسيت رقم های بومي و محلي به بيماري برق زدگي، پژمردگي فوزاريومي و ويروسي در پايين بودن عملكرد گياه عدس در ايران مؤثرند.
شما عزیزان میتوانید بذر حبوبات مثل لوبیا سبز آمریکایی، لوبیا طلایی آمریکایی، لوبیا رشته ای قرمز و … را از سایت فردین کشت خریداری نمایید.
گیاه عدس در غلاف و بعد از برداشت
کاشت عدس
آماده سازی زمین
نظر به اینکه غالب سطح زیر کاشت عدس ( 92 درصد) در شرایط دیم است، رعایت اصول فنی عملیات آماده سازی زمین کشت به منظور ذخیره حداکثر رطوبت در خاک در استفاده بهینه گیاه از رطوبت خاک بسیار مهم است. کاربرد گاوآهن برگردان دار موجب از بین رفتن رطوبت ذخیره شده در خاک می شود. استفاده از گاوآهن قلمی، پنجه غازی برای آماده سازی زمین کشت می تواند در حفظ رطوبت خاک بسیار مؤثر باشد.
انتخاب بذر
استفاده از بذرهای اصلاح شده و مناسب برای کاشت عدس در مناطق مختلف رقم گچساران و کیمیا در مناطق معتدل دیم و ارقام کیمیا و بیله سوار در مناطق معتدل به صورت کشت پاییزه و در مناطق سردسیر به صورت کشت بهاره میزان بذر گیاه عدس برای تولید مطلوب نیاز به 200 بوته در متر مربع دارد. میزان بذر با توجه به وزن صد دانه و رقم از 70 تا 110 کیلوگرم در هکتار متغیر است.
زمان کاشت
مناطق معتدل سرد: 15 آبان تا 15 آذر
مناطق سرد: نیمه دوم اسفند تا نیمه دوم فروردین به محض گاو رو شدن زمین
مناطق نیمه گرم یا گرمسیر: ۱۵ آبان تا ۱۵ آذر
مقایسه تفاوت کشت زمستانه با کشت بهاره نشان می دهد کارایی مصرف آب در کشت پاییزه نسبت به کشت بهاره بسیار بالاست، به طوری که با تغییر کشت از بهار به پاییز، میزان افزایش عملکرد کشت پاییزه نسبت به کشت بهاره در گیاه عدس 69 درصد است. زمان کاشت عدس ، یکی از عوامل مهم و مؤثر در رسیدن به عملکردهای بالا است. هر گونه تأخیر در زمان کاشت موجب کاهش طول دوره رشد و عملکرد می شود. لذا باید به محض گاو رو شدن خاک مزرعه در اولین فرصت اقدام به کشت کرد. در مناطق سرد کشور در صورت عدم اطمینان از جوانه زدن بذرهای عدس پس از کشت (کشت پاییزه یا زمستانه) تا نیمه دوم اسفندماه، می توان به صورت انتظاری کشت کرد. عملکرد در کشت انتظاری 50 درصد بیش از کشت بهاره است.
عدس سرشار از مواد غذایی مفید از جمله آهن می باشد.
داشت عدس
کودهای شیمیایی
عدس به لحاظ تثبیت ازت آزاد هوا توسط ریش هها و مصرف آن بعد از تثبیت ازت، احتیاج زیادی به کودهای ازته ندارد. کاربرد 30 – 20 کیلوگرم ازت خالص (به عنوان آغازگر) و 30 – 15 کیلوگرم P2O5 در هکتار به صورت مصرف پاییزه توصیه می شود.
کنترل علف های هرز
کنترل مکانیکی: فاصله ردیف کاشت عدس 25 سانتیمتر است. با استفاده از تراکتور چرخ باریک و کولتیواتور می توان علف های هرز را در فاصله خطوط 50 سانتیمتر کنترل کرد.
کنترل شیمیایی: با استفاده از علف کش انتخابی سوپرگالانت ( 1 لیتر در هکتار) یا گالانت ( 2 لیتر در هکتار) می توان علف های هرز نازک برگ، و با استفاده از علف کش انتخابی لنتاگران ( 2 لیتر در هکتار) علف های هرز پهن برگ یکساله در مزارع عدس را کنترل کرد.
کنترل آفات
سوسک چهار نقط های حبوبات (.Callosobruchus maculates F) که از آفات انباری مهم عدس محسوب می شود، را می توان با استفاده از 5/0گرم در متر مکعب فسفین (معادل 5/ 1 گرم در متر مکعب فسفید آلومینیوم) در مدت 72 ساعت گازدهی کنترل کرد.
کنترل بیماری ها
بیماری فوزاریوم: بیماری پژمردگی فوزاریومی عدس مهمترین بیماری عدس در کشور است که در اثر قارچ Fusarium oxyporium ایجاد می شود. نظر به اینکه مدیریت بیماری های خاکزاد مشکل است کاربرد بذرهای عاری از بیماری، از بین بردن بقایای آلوده و استفاده از قارچ کش های ضدعفونی کننده بذرها از جمله روش های توصیه شده برای کنترل این بیماری هستند. کلیه رقم های محلی به این بیماری حساس هستند. بنابراین توصیه می شود تا 5 سال از کشت ارقام محلی در زمین های آلوده به این بیماری خودداری شود.
برداشت عدس
زمان برداشت
وقتی 90 درصد غلاف های عدس به رنگ قهوه ای روشن مایل به زرد تغییر یابند، محصول آماده برداشت است. در مورد کاشت ماش نیز مقاله ای جذاب در سایت فردین کشت موجود است که شما را به مطالعه آن دعوت میکنیم.
روش برداشت
کلیه ارقام محلی دارای تیپ بوته نیمه ایستاده و یا گسترده هستند، به همین دلیل امکان برداشت مکانیزه آن ها میسر نیست. با توجه به تیپ بوته ایستاده رقم عدس گچساران و رقم کیمیا می توان توسط Mover و یا cutter bar در اراضی تسطیح شده برداشت کرد.
انبارداری عدس
درصد رطوبت بذر عدس در زمان انبار کردن باید 12 – 10 درصد باشد. از انبار کردن بذرهای عدس در انبارهای گرم و مرطوب و بدون تهویه خودداری شود. در صورت آلوده بودن بذرهای عدس به سوسک چهار نقطه ای حبوبات با استفاده از 5/0 گرم در متر مکعب فسفین (معادل5/1گرم در متر مکعب فسفید آلومینیوم) در مدت 72 ساعت گازدهی می توان آن را کنترل کرد.
گردآوری: حاتمی
