میخک Dianthus caryophyllus از تیره Caryophyllaceae بیش از ۲۰۰۰ سال است که بدست بشر کاشته می شود. حدود ۳۰۰ سال قبل از میلاد، تئوفراستوس مطالبی در مورد میخک نوشت. Dianthus معنی «گل خدایان» می دهد. نام انگلیسی این گل، Carnation است و احتمالا از واژه، Coronation، به معنی «تاجگذاری» گرفته شده است و شاید به این دلیل باشد که اساطیر یونان تاج گلی از میخک برای قهرمانان درست می کرده اند. میخک به منطقه مدیترانه تعلق دارد. گونه بومی آن در فصل بهار بعلت افزایش طول روز و دما، گل می دهد. بشر از قرن شانزدهم روی اصلاح میخک کار کرده است. در اواسط قرن ۱۹ به نژادگران در ایالات متحده آمریکا انواع آمریکایی با استاندارد میخک را معرفی نمودند که کولتیوار Sim نیز از آن جمله می باشد. کولتیوار William Sim که در سال ۱۹۳۸ یا ۱۹۳۹ توسط Villiam Sim تولید شد، بزرگترین و بهترین خدمت به بازار گل محسوب می شود.
برای مشاهده بذر گیاهان زینتی کلیک کنید.
گل زیبای میخک دو رنگ
تغذیه و آبیاری میخک
تغذیه و آبیاری میخک یکی از عوامل مؤثر بر کیفیت و کمیت گل میخک تغذيه آن با هدف مصرف بهینه و متعادل عناصر غذایی برای محصول می باشد. بطور کلی در میخک محدودیت شدید نسبت به نوع بافت خاک وجود ندارد. مگر خاکهایی که فاقد تخلخل، زهکشی و تهویه مناسب باشند. جهت بهبود خصوصیات فیزیکی و شیمیایی، وجود مواد آلی در خاک مفید است که مصرف ۱۰۰-۵۰ تن در هکتار کود دامی پوسیده قبل از کاشت توصیه می گردد. کاشت میخک در گلدان، نیاز به خاک با تخلخل و زهكشی بالاتر از اغلب خاکهای زراعی دارد. ترکیب خاکی مناسب شامل ۱۰٪ رس، ۵۰ ٪ پیت، (یا مواد آلی جایگزینی ) و 40٪ ماسه می باشد. pH مناسب این محصول بین ۷-۱ می باشد.
از راه های تشخیص کمبود عناصر غذایی در میخک، شناسایی علائم ظاهری کمبود بوده که احتیاج به افراد با تجربه داشته و احتمال خطا در آن زیاد می باشد. در اینجا به نقش و علائم کمبود برخی از عناصر اشاره می شود.
نیتروژن
نیتروژن با تحریک رشد گیاه موجب افزایش تعداد شاخه های گل دهنده می شود. مصرف بیشتر نیتروژن بوسیله پتاسیم و کلسیم موجود در گیاه متعادل می گردد. مصرف بیش از حد نیتروژن می تواند این تعادل را بر هم زده و موجب رشد زیاد و نرمی شاخه ها در میخک شود و در نتیجه ضعف استحکام ساقه ها را ایجاد نماید.
پتاسیم
کمبود پتاسیم باعث کندی رشد، تأخیر در رسیدن و در کل کاهش کیفیت نگهداری گلها می شود. از علائم مصرف کود پتاسه اضافه بر نیاز گیاه، تیرگی زیاد برگها و ممانعت از رشد است.
کلسیم
کلسیم یکی دیگر از عناصری است که بر کیفیت میخک مؤثر است و موجب استحکام بخشیدن به دیواره سلولی گیاه شده و لذا گیاهانی که به خوبی نیاز کلسیمی آنها تأمین گردیده دارای ساقه ها، برگها و گلهای قوی می باشند. کمبود کلسیم موجب سستی ساقه ها و حتی ایجاد بافت مرده سفید رنگ در نوک برگهای جوان می شود (Dead white leaf tips) که همرا با از بین رفتن انتهای ریشه ها می تواند موجب کاهش عمر گلها شود. مصرف کلسیم اضافه بر نیاز گیاه، منجر به کمبود بر(B) در گیاه می شود.
آهن و منیزیم
آهن و منیزیم هر دو برای ایجاد برگهای سبز در میخک لازم هستند و کمبود آنها موجب کاهش رشد گردیده و برگها زرد و گاهی اوقات سفید می شوند. کمبود آهن در برگهای جوان و کمبود منیزیم در برگهای مسن دیده می شود. کمبود منیزیم در اثر مصرف خیلی زیاد کود پتاسه ممکن است مشاهده گردد.
فسفر
کمبود فسفر نیز موجب وقفه در رشد ریشه و به دنبال آن رشد هوایی گیاه شده و علائم کمبود آن در برگهای مسن پائینی بصورت لکه های سفید همراه با رنگ سبز تیره مشاهده می شود و موجب پدید آمدن برگهای باریک و گلهای کوچک می گردد. مصرف زیاد کودهای فسفره موجب کمبود کلسیم، روی و برخی دیگر از عناصر کم مصرف در گیاه می گردد.
بر
میخک نیاز بالا به بر(B) داشته و کمبود آن با علائم تردی، ایجاد شکاف در محل اتصال برگ به ساقه در هنگام رسیدن محصول و یا بعد از قلمه زنی، افزایش کاسه شکافی و تکامل ناقص غنچه گل، كوتاه شدن میانگره ها و ضخامت قسمت های فوقانی ساقه همراه می باشد. کمبود بر سبب کاهش هورمون رشد در انتهای شاخه ها شده و در نتیجه رشد شاخه های جانبی زیاد می گردد. میزان زیاد پتاسیم و یا شوری می تواند سبب کمبود بر در گیاه گردد که علائم کمبود آن حالت پیچ خوردگی و نکروزه شدن انتهای برگها همراه با کاهش رشد گیاه می باشد. میخک در مقایسه با اغلب گیاهان زینتی تحمل بیشتری به مقادیر زیاد بر(B) قابل استفاده در خاک نشان می دهد.
در فصل زمستان در صورتیکه گلخانه های میخک فاقد تهویه مناسب باشند علائم کمبود دی اکسید کربن دیده می شود. علائم زیادی مصرف نیتروژن، رشد علفی و آبدار شدن بافت و حساسیت به آفات و امراض خواهد بود. کمبود CO2 باعث کاهش فتوسنتز و میزان قندهای ذخیره ای در گیاه می شود که در نهایت طول عمر پس از برداشت را کاهش می دهد. در صورت تغذیه گیاه با CO2 لازم است گیاه از نور و بر(B) کافی برخوردار باشد. تغذیه میخک به نوع بستر کاشت و میزان عناصر غذایی در آن، نوع رقم، مرحله رویش و سیستم مصرف کود (بخش مستقیم، آب و کود (fertigation) و غيره ) بستگی دارد. در خاکهای با بافت سبک و نفوذ پذیری بالا و زهکشی مناسب، لازم است کودهای نیتروژنه و پتاسه بصورت تقسیط شده مصرف گردند. این دو کود را می توان بصورت دائمی با غلظت کم در آبیاری و یا بصورت دوره ای با میزان بالاتر استفاده کرد.
گل میخک تنوع رنگی بسیار بالایی داره
بهترین روش استفاده کودهای شیمیایی در میخک مصرف توأم آب وكود (fertigation) است. این روش ضمن افزایش کمیت و کیفیت گل تولیدی موجب جلوگیری از اتلاف آب و عناصر غذایی و افزایش راندمان آنها می گردد. مصرف حداقل ppm 200 نیتروژن و همچنين پتاسیم در آب آبیاری می تواند موجب ارتقاع کیفیت بوته های میخک شود. به منظور اطمینان بیشتر از بهینه بودن تغذیه گیاه می توان از تجزیه گیاهی جهت کنترل وضعیت عناصر غذایی در گیاه و تصحيح احتمالی بهره برد.
در تحقیق به عمل آمده در ایستگاه ملی تحقیقات گل و گیاه محلات مشخص گردید که مصرف نیتروژن به میزان ۵۰-۳۵۰ کیلوگرم در هکتار می تواند سبب افزایش تعداد گل در بوته، قطر غنچه، ارتفاع شاخه گل دهنده، عمر پس از برداشت و تعداد گل در واحد سطح در میخک های یک ساله گردد. مصرف پتاسیم تا میزان ۳۰۰ تا ۶۰۰ کیلوگرم در هکتار نیز موجب افزایش تعداد گل در متر مربع شده میخک نیاز به تأمین منظم آب آبیاری و رطوبت خاک جهت ایجاد ریشه های عمیق دارد.
در کاشت میخک می توان از روش های مختلف آبیاری بصورت فاروئی، بارانی و قطره ای بسته به شرایط محیط استفاده نمود. در روش قطره ای ضمن صرفه جویی در مصرف آب، احتمال شیوع بیماریها بسیار کاهش می یابد. تناوب آبیاری تحت اثر بافت خاک، شرایط محیطی و میزان رشد گیاه تعیین می گردد. جهت اطمینان از آب کافی می توان از وسایلی همچون تانسیومتر استفاده نمود. براین اساس در مکش های بین 5/0 و 7/0 بار اقدام به آبیاری در گلخانه میشود. آبیاری متناوب اضافی و زهکشی نامناسب به ویژه در خاک های سنگین با تهویه ضعیف، موجب رشد کم ریشه، کلروزیس (سبز زردی) و كیفیت پایین میخک می شود. میزان سديم و كلر به ترتیب در سیستم های معمول آبیاری (سیستم باز دارای زهکشی) کمتر از 5/0 و 7/0 میلی مول در لیتر باشد. آب آبیاری لازم است دارای کیفیت مناسب باشد. بر اساس تحقیقات در محیط های آب کشت میزان بی کربنات در آب آبیاری بایستی کم (کمتر از یک میلی مول در لیتر) باشد تا از اختلال و جذب عناصر غذایی از جمله آهن جلوگیری شود.
توصیه و پیشنهادات در کاشت میخک
1- قبل از مبادرت به کاشت میخک، اقدام به تجزیه خاک از نظر عناصر غذایی ضروری پرمصرف و کم مصرف لازم می باشد.
۲- مصرف کودهای شیمیایی نیتروژنه و پتاسه لازم است به صورت تقسيط شده ( بویژه در خاکهای سبک ) در طول دوره رشد مصرف گردد. فسفر و عناصر میکرو را می توان بصورت یکجا قبل از کاشت بر اساس آزمون خاک استفاده نمود.
٣- جهت افزایش راندمان کمی و کیفی میخک استفاده از سیستم تغذيه توأم آب وكود توصیه می گردد که موجب مصرف اقتصادی تر کود و همچنین آب می شود و در صورت استفاده از این سیستم می توان از ترکیبات کودی کاملا محلول سایر عناصر پر مصرف و کم مصرف در طول دوره رویش گیاه استفاده نمود که در اینصورت سیستم آبیاری مناسب نیاز می باشد.
4- جهت پی بردن به وضعیت عناصر غذایی در گیاه و بهینه نمودن آن اقدام به تجزیه گیاه میخک گردد.
5- حداقل یکبار به منظور پی بردن به میزان آنیون ها و کاتیون ها موجود در آب و تصحيح احتمالی آن نیاز به تجزیه آب آبیاری می باشد. به عنوان مثال در صورت وجود بی کربنات بیش از حد مجاز، نیاز به خنثی سازی توسط اسيد دارد.
6- استفاده از محلول پاشی کودهای حاوی کلسیم و عناصر میکرو در طول دوره رویش و بویژه قبل از برداشت گل در افزایش طول عمر گلهای بریده مؤثر می تواند باشد که بدین منظور رعایت کلیه نکات فنی مربوطه و مشورت با کارشناسان تغذیه گیاهان زینتی ضروری می باشد.
۷- محیط های بسته گلخانه ای در هوای سرد زمستان با روزهای آفتابی که فاقد تهویه مناسب می باشند نیاز به کنترل غلظت CO2 و در صورت کمتر بودن از حد بحرانی (۳۰۰ میلی لیتر در لیتر) جهت تأمین آن اقدام شود. تحقیقات نشان داده تا غلظت ۱۰۰۰ میلی لیتر در ليتر موجب بهبود عملکرد گردیده است.
