مس یکی از ریزمغذی های مورد نیاز گیاهان در مقادیر بسیار کم است. محدوده طبیعی در محیط رشد 0.05-0.5 ppm است، در حالی که در بیشتر بافتها محدوده طبیعی بین 3-10 ppm است. در مقایسه، محدوده ایده آل برای آهن در بافت 20 برابر بیشتر از مس است. اگرچه کمبود مس یا مسمومیت به ندرت رخ می دهد، اما بهتر است از دو حالت شدید اجتناب شود زیرا هر دو می توانند بر رشد و کیفیت محصول تأثیر منفی داشته باشند.
نقش مس در گیاهان
مس یک فلز ضروری برای رشد و نمو طبیعی گیاه است، اگرچه به طور بالقوه سمی نیز هست. مس در بسیاری از فرایندهای فیزیولوژیکی شرکت می کند و برای بسیاری از متالوپروتئین ها یک عامل مشترک است، اما مشکلات زمانی ایجاد می شوند که مس اضافی در سلول ها وجود داشته باشد.
مس اضافی از رشد گیاه جلوگیری می کند و فرایندهای مهم سلولی (یعنی انتقال الکترون فتوسنتزی) را مختل می کند. از آنجا که این عنصر هم یک عامل اصلی ضروری است و هم یک عنصر سمی است که شامل شبکه پیچیده ای از مسیرهای فلز است، استراتژی های مختلفی در گیاهان برای تنظیم مناسب هموستاز آن به عنوان تابعی از سطح مس محیطی ایجاد شده است.
چنین استراتژی هایی باید از تجمع فلز در شکل آزاد واکنش پذیر (مسیرهای سم زدایی فلز) جلوگیری کرده و از تحویل مناسب این عنصر به متالوپروتئین های هدف اطمینان حاصل کنند.
مکانیسم های دخیل در دستیابی به این ریز مغذی ضروری به وضوح مشخص نشده است، اگرچه اخیراً تعدادی ژن شناسایی شده اند که ناقلان مس بالقوه را رمزگذاری می کنند.
این عنصر فلزی برخی از آنزیم ها را در گیاهان فعال در سنتز لیگنین فعال می کند و در چندین سیستم آنزیمی ضروری است. همچنین در فرآیند فتوسنتز مورد نیاز است، در تنفس گیاه ضروری است و به متابولیسم کربوهیدرات ها و پروتئین ها در گیاه کمک می کند. همچنین باعث تقویت طعم و رنگ در سبزیجات و رنگ در گلها می شود.
علائم کمبود
مس عنصری بی تحرکت است، به این معنی که علائم کمبود آن در برگ های تازه ظاهر می شود. علائم بسته به محصول متفاوت است. به طور معمول، علائم به صورت کلروز خفیف در تمام برگ یا بین رگبرگ برگ های جدید دیده می شود. در نواحی کلروتیک برگ، ممکن است لکه های نکروزه کوچکی به ویژه در حاشیه برگ ایجاد شود.
علائم کمبود در انواع گونه ها متفاوت است، اما شباهت هایی در نحوه تأثیر کمبود مواد مغذی بر رنگ و ظاهر بافت گیاه وجود دارد. کمبود مواد مغذی معمولاً با موقعیت فیزیکی روی گیاه (به عنوان مثال، این که آیا علائم عمدتاً در بافت گیاهی قدیمی تر یا تازه شکل گرفته مشاهده می شود) همراه است ، اما این علائم با پیشرفت شدت کمبود گسترش می یابد.
با پیشرفت علائم، برگ های تازه کوچکتر هستند، درخشندگی خود را از دست می دهند و در برخی موارد ممکن است برگ ها پژمرده شوند. مریستم های آپیکال ممکن است نکروز شده و بمیرند و مانع رشد شاخه های جانبی شوند. گیاهانی که کمبود مس دارند، معمولا ظاهر فشرده ای دارند؛ زیرا طول ساقه بین برگ ها کوتاه می شود. رنگ گلها اغلب روشن تر از حالت عادی است.
پتاسیم اضافی، فسفر یا سایر ریزمغذی ها می توانند به طور غیر مستقیم باعث کمبود مس شوند. همچنین اگر pH محیط رشد بالا باشد، می تواند باعث کمبود این عنصر شود؛ زیرا مس برای جذب شدن در گیاه کمتر در دسترس است.
برای مطالعه مطالب کمبود عناصر غذایی در ذرت شیرین، انگور و علائم کمبود عناصر غذایی در این گیاه و اهمیت عناصر ریز مغذی در درختان میوه و صدها مقاله علمی آموزشی سایت فردین کشت کلیک کنید.
سمیت مس در گیاهان
این عنصر اضافی در محیط رشد می تواند رشد ریشه را با سوزاندن نوک ریشه محدود کرده و در نتیجه باعث رشد اضافی و جانبی ریشه شود. سطوح بالای این ریز مغذی می تواند با جذب آهن و گاهی مولیبدن یا روی توسط گیاهان رقابت کند. رشد برگ های جدید می تواند در ابتدا سبزتر از حالت عادی شود، سپس علائم کمبود آهن یا احتمالا سایر کمبودهای ریز مغذی را نشان دهد. در صورت عدم اصلاح، مسمومیت با این عنصر می تواند انشعابات جانبی را کاهش داده و در نهایت زوال گیاه ادامه یابد.
این عنصر، مانند بیشتر ریزمغذی ها در شرایطی که pH محیط رشد کم است، بیشتر در دسترس باشد، بنابراین اگر مسمومیت با این عنصر رخ می دهد، pH محیط رشد را آزمایش کنید. همچنین قارچ کش های خاصی، این عنصر را به عنوان ماده فعال خود دارند، بنابراین قبل از آزمایش بافت، شستن شاخ و برگ ضروری است. حبوبات حساس ترین گیاهان به مسمومیت با مس هستند.
مس را از کجا پیدا کنیم؟
این عنصر به طور کامل توسط اکثر کودهای محلول در آب و کنترل شده تأمین می شود، چندین قارچ کش مس به عنوان ماده فعال خود دارند و برخی از آنها از طریق برگ جذب می شوند. آب آبیاری اغلب مقداری از این عنصر و در موارد نادر ، ممکن است مس بیش از حد تأمین کند. میزان مس و سایر عناصر موجود در آب را نیز بررسی کنید.
در صورت نیاز به مس اضافی، توصیه می کنیم از کود ریز مغذی کامل برای جلوگیری از تأمین بیش از حد مس و ایجاد کمبود ریز مغذی دیگر استفاده کنید. از یک عنصر واحد سولفات مس یا یک فرم کلاته مس می توان استفاده کرد، اما احتیاط کنید؛ زیرا یک خط نازک بین مس بسیار کم یا زیاد وجود دارد. محصول را به عنوان کود آبیاری و نه به عنوان محلول پاشی استفاده کنید، زیرا می تواند شاخ و برگ را بسوزاند.
