بنفشه معطر و روش کاشت آن

بنفشه معطر (Viola odorata)گونه گیاه گلدار از جنس ویولا (Viola) خانواده Violaceae بومی اروپا و آسیا است، اما در شمال آمریکا و در استرالیا نیز فراوان است. این گیاه با عناوین مختلفی چون بنفشه شیرین، بنفشه انگلیسی یا بنفش باغی در جهان شناخته میشود.

بنفشه معطر گیاهی دارویی نیز میباشد که از دیرباز در طب سنتی هند کاربرد داشته است. در افسانه هاي یونانیان باستان بنفشه معطر به عنوان نماد باروري و عشق بوده و آن را در ساخت معجون عشق استفاده می کردند. در استان گیلان در کف جنگل هاي داراي نور کافی و حاشیه جاده ها و شیب هاي تند حاشیه جاده هاي جنگلی رشد می نماید و در اوایل بهار با گل هاي معطر و زیباي خود، جلوه یی باشکوه به مناطق جنگلی می دهد. بنفشه معطر، در بسیاري از نواحی ایران مخصوصاً در کوهستانها و در سایه درختان می روید. در نواحی شمالی ایران، منطقه البرز هرزویل، دامنه هاي مرطوب راه عمارلو، کبوتر چاك، رودبار به چشم می خورد.

بذر انواع بنفشه خوراکی تزئینی از قبیل بنفشه زرد خالدار، بنفشه بنفش، بنفشه قرمز خالدار، بنفشه مشکی و …  از سایت فردین کشت قابل خریداری می باشد.

گیاهشناسی

بنفشه معطر داراي برگ هاي قلبی شکل اغلب با قسمت پایین تنوري با کمی لبه هاي دندانه دار به رنگ سبز تیره و سطح صاف و گاهی پرزدار می باشد. ریشه هاي این گیاه خزنده هستند. داراي 5 گلبرگ که بسته به نوع خاك و نور گل ها ممکن است از ارغوانی سیر یا آبی یا سفید مایل به صورتی و یا حتی زرد باشد. گل ها از مارس تا ژوئن ظاهر میشوند.

این گیاه علفی چندساله فاقد ساقه هاي مشخص است و بلندي آن به 3 تا 12 سانتی متر میرسد. ساقه هاي آن خزنده سطحی است که در انتها ایجاد ریشه می نماید. در کناره دمبرگ آن جوانه هاي جانبی ظاهر می گردد نمو آنها غالباً ایجاد گیاه جدا گانه اي می نماید که با گیاه اصلی همواره در ارتباط است. میوه اش پوشینه، کروي، پوشیده از کرك و محتوي دانه هایی به رنگ زرد با لکه سفید رنگ است. از اختصاصات گیاه آن است که در تابستان گلهایی عاري از گلبرگ در بین دمبرگهاي آن ظاهر می شودکه همیشه به حالت مخفی در آن باقی می ماند.

گلها و برگهاي بنفشه معطر حاوي اسانس، سالیسیلیک اسید، متیل استر، بتانیتر و پروپیونیک اسید، ساپونین، پولین و برخی آلکالوئیدها و فلاونوییدها می باشد. مهمترین ماده موثر گیاه بنفشه معطر گروه مواد پپتیدي گیاهی سیکلوتایدها (Cycloviolacin) از جمله سیکلوویولاسین ،(Cyclotides) می باشد.

محیط مناسب رشد این گیاه، اماکن آفتابی با سایه جزئی و مرطوب میباشد. غالباً نواحی اعم از دشت ها و یا جنگل ها و یا دامنه هاي کم ارتفاع و حتی در ارتفاعات زیاد مخصوصاً زیر سایه درختان و بالاي تخته سنگها براي پرورش آن بهترین زمین اراضی سبک ، خاك برگ دار و رسی – آهکی است. وجود برگهاي تجزیه شده گیاهان که در طی سالها موجبات پیدایش نوعی کود گیاهی را فراهم آورده اند براي پرورش بنفشه بسیار مناسب است اگر در زمین زراعتی اکسید آهن وجود داشته باشد برگ و گلهاي آن رنگ نسبتاً تیره و زیباتر پیدا می کنند.

بنفشه معطر جادویی

روش تکثیر بنفشه

بنفشه را می توان به راحتی از طریق قلمه ریشه یا دانه کشت نمود. قبل از کاشت بنفشه زمین را به عمق 30 تا 40 سانتی متر و 3 تا 4 بار قبل از این کاشت شخم می زنند و به زمین کود حیوانی که به آرامی تجزیه گردند اضافه می نمایند در صورت لزوم می توان از کودهاي شیمیایی نیز استفاده نمود.

 کاشت

براي کاشت بنفشه قطعات با انشعابات ریشه دار ساقه هاي جانبی گیاه را در ماههاي بهمن و اسفند از گیاه جدا نموده و بر روي قطعات آماده زمین که به عرض 2 متر انتخاب می گردند می کارند تا در فواصل بین آنها بتوان مقداري آب جهت آبیاري نگهداري نمود. بعلاوه فاصله قطعات ریشه دار مذکور را طوري ترتیب می دهند که هر یک لااقل 25 تا 30 سانتی متر از دیگري فاصله داشته باشد. گاهی نیز این عمل را به نحوي انجام میدهند که گیاهان کاشته شده در امتداد خطوطی به فواصل 50 سانتی متر کاشته شوند و فاصله هر قطعه کاشته شده از دیگري 15 تا 25 سانتر متر باشد.

داشت

 در زراعت بنفشه همواره باید تلاش نمود که زمین زراعتی به حالت مرطوب و کم و بیش سایه دار نگهداري شود تا گیاهان جوان حاصل به خوبی بتوانند به رشد و نمو خود ادامه دهند. آبیاري پایه هاي کاشته شده مخصوصاً در سال اول ضروري است. مبارزه با علفهاي هرز باید مورد توجه قرار گیرد. در نواحی آفتابگیر براي ایجاد سایبان جهت پرورش گیاه معمولاً بوته هاي مفیدي در مزرعه پرورش می دهند تا در پناه آنها، بنفشه بخوبی رشد کند .

برداشت بنفشه

 برداشت محصول از سال دوم قابل قبول بوده و می تواند به مدت 4 سال ادامه داشته باشد لذا موقعی باید به برداشت اقدام نمود که گلها به مرحله شگفتن کامل نرسیده باشند. در این زمان فقط گلهاي گیاه را آن هم زمانی که رطوبت به همراه نداشته باشد می چینند و هیچ زمانی براي خشک کردن در معرض گرماي خورشید قرار نمی دهند زیرا رنگ و بوي آن را از بین می برد. بهترین روش براي خشک کردن استفاده از دستگاه هاي خشک کن در درجه حرارت 40 تا 50 درجه می باشد. گلهاي خشک شده را معمولاً در جعبه هاي مسدود و در محلی دور از نور و در مکان خشک نگهداري می کنند تا مشخصات طبیعی گل ها باقی بماند از هر هکتار زمین زراعتی که تمام شرایط کشت در آن در نظر گرفته شده باشد در سال دوم می توان 3 تا 4 تن گل بنفشه از آن برداشت نمود.

به علت داشتن مقدار زیادي مواد صابونی مصرف بیش از اندازه ي این گیاه سبب تهوع و استفراغ می شود.

برای آشنایی بیشتر با این گیاه به ویکی پدیا مراجعه نمایید.

گردآوری: حاتمی