ترخون (Arthemisia dracunculus) گیاهی دائمی است که از سیبری منشا گرفته است . این گیاه دارای ساقه علفی و رونده است. در مقاله زیر ابتدا ارزش دارویی ترخون, گیاه شناسی و سپس روش کاشت ترخون را بررسی میکنیم.
ارزش غذایی و دارویی ترخون
ترخون منبع بسیار خوبی برای کلسیم ، منیزیم ، پتاسیم ، آهن و ویتامین A می باشد . ترخون تب بر ، خواب آور ، میکروب کش و مدر است . همچنین باعث تحریک اشتها و رفع نفخ می شود و به درمان انگلهای روده ای و سوءهاضمه کمک می کند . ترخون سبب کاهش فشار خون و افزایش اسید معده می شود و به هضم غذا کمک می کند . این گیاه در تهیه انواع سس ، سالاد ، ترشی و همچنین به عنوان طعم دهنده مواد غذایی مورد استفاده قرار می گیرد .
مهم ترین ترکیبات ترخون استراگول ، آلفا پینن ، بتاپینن ، کامفن ، سیمن ، سابینن ، میرسن و لیمونن می باشند .
گیاه شناسی ترخون
ترخون گیاهی علفی و چند ساله است . برخی معتقدند که ترخون دارای دو واریته است که واریته اول ترخون فرانسوی یا آلمانی (Var.dracunculus) و واریته دوم ترخون روسی (Var.redowskyi) می باشد ، که هر دو کشت می شوند . انواع ترخون روسی بارور بوده و بذر تولید می کنند ، ولی انواع فرانسوی یا آلمانی عقیم می باشند .
ارتفاع گیاه بین ۱۵۰-۸۰ سانتی متر متفاوت است . برگها باریک و بلند بوده و طول آنها ۸-۳ سانتی متر و عرض آنها ۲/۱-۵/۰ سانتی متر می باشد . کناره های برگ صاف و بدون دندانه و گیاه فاقد کرک می باشد . هر دو روی پهنک برگ سبز روشن و براق است . گلها فراوان و به صورت مجتمع در یک خوشه متراکم قرار می گیرند . رنگ گلها زرد یا قهوه ای تیره می باشد .
شرایط محیطی مطلوب کاشت ترخون
ترخون در آب و هوای معتدل رشد می کند و تا ۱۰- درجه سانتی گراد را تحمل می کند . گیاهان در اثر هوای سرد اوایل بهار دچار سرمازدگی نمی شوند و به رشد خود ادامه می دهند . ترخون به نور زیادی احتیاج ندارد ، به همین دلیل در سایه درختان به خوبی رشد می کند.
خاک مناسب کاشت ترخون
خاک مطلوب تولید آن خاک سبک و حاصلخیز و دارای زهکش مناسب می باشد . ترخون حساس به حالت غرقابی است . PH مناسب آن ۵/۷-۵ می باشد .
نحوه کوددهی و تغذیه گیاه ترخون
ترخون در طول دوره رشد به مقادیر فراوانی از عناصر غذایی نیاز دارد . قبل از کاشت ۵۰-۴۰ تن در هکتار کود دامی کاملاً پوسیده با خاک مخلوط می شود . همچنین ۱۵۰-۱۴۰ کیلوگرم در هکتار نیتروژن ، ۱۰۰-۸۰ کیلوگرم در هکتار فسفر و ۱۳۰-۱۲۰ کیلوگرم در هکتار پتاسیم به خاک افزوده می شود.
ازدیاد سبزی ترخون
کاشت ترخون با تقسیم بوته و قلمه ساقه صورت می گیرد . پس از جدا کردن ساقه های جوان از پایه مادری ، آنها را در زمین مورد نظر کشت می کنند . البته از روش قلمه ساقه به دلیل نیاز به نیروی کار زیاد و مشکلات ریشه دار کردن قلمه ها ، کمتر استفاده می شود . ترخون در اکثر کشورها با تقسیم بوته تکثیر می شود .
فاصله بوته ها ۵۰-۴۰ سانتی متر و فاصله ردیفها ۶۰ سانتی متر می باشد . ترخون با تراکم ۴۰۰۰۰-۳۵۰۰۰ بوته در هکتار کشت می شود . معمولاً برای جلوگیری از خسارت رطوبتی در ترخون ، آن را در جوی کشت می کنند و در سالهای بعد تمام پشته را می گیرد .
برداشت ترخون
بسته به آب و هوا در هر سال ۵-۳ چین دارد . در صورت سالم ماندن بوته ها ، معمولاً تا پنج سال از زمین بهره برداری می شود . در موقع برداشت ، گیاهان از ۸-۷ سانتی متری سطح خاک برداشت می شوند .
