شکی نیست که مایکوریزا نقش مهمی در رشد گیاه دارد. آنها به ساخت ساختار خاک کمک می کنند تا ریشه گیاه را به محیطی بهتر و سالم فراهم کند. رابطه همزیستی آنها با گیاهان به آنها کمک می کند تا به منابع آب و مواد مغذی اضافی در خاک دسترسی پیدا کنند.
مایکوریزا
وابستگی بیش از حد به کودهای شیمیایی می تواند منجر به تخریب تعداد زیادی از جوامع میکروبی مفید در خاک و کاهش فعالیت خاک شود. برای بهبود اکوسیستم، خاک فعلی با آسیب جدی و بهبود حاصلخیزی، تکمیل میکروارگانیسم های مفید خاک ضروری است. استفاده از کود میکروبی مستقیم ترین و موثرترین روش است.
باکتری های همزیست باید با گیاهان رشد کنند، اما به گیاهان آسیبی نمی رسانند و برای رشد گیاهان مفید هستند. باکتری های همزیست می توانند همراه با ریشه های برخی از گیاهان رشد کنند و یک مایکوریزای همزیست خاص را تشکیل دهند که از طریق مایکوریزا با یکدیگر مبادله می کنند.
مایکوریزا چگونه کار می کند؟
اسپورهای میکوریزا در تماس با ریشه گیاه جوانه می زنند و رشته هایی (هیف) را تشکیل می دهند که یک رابطه همزیستی ایجاد می کند که توانایی گیاهان را برای جذب مواد مغذی و آب افزایش می دهد و عملکرد گیاه را بهبود می بخشد.
قارچهای مایکوریزا سطح ریشهها را ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ برابر افزایش میدهند و در نتیجه توانایی گیاه را برای دسترسی به منابع خاک بهبود میبخشند. قارچهای مایکوریزا جذب مواد مغذی را نه تنها با افزایش سطح جذب سطحی ریشهها افزایش میدهند، بلکه آنزیمهای قدرتمندی را در خاک آزاد میکنند که مواد مغذی را که به سختی جذب میشوند، مانند نیتروژن آلی، فسفر، آهن و دیگر مواد مغذی خاک «بهطور محکم» در خاک حل میکنند.
دو گروه مایکوریزا
۱. اندومایکوریزا
اندومایکوریزا با حدود ۸۵ درصد گیاهان رابطه همزیستی برقرار می کند، آنها به ریشه نفوذ می کنند و ساختارهای تبادل مواد مغذی را در سلول های ریشه ایجاد می کنند.
در بین انواع قارچ های اندومایکوریزا، قارچ های آربوسکولار مایکوریزا (AM) بیشترین شیوع را در خاک دارند.
۲. اکتومایکوریزا
قارچ های اکتومایکوریزا به دیواره های سلولی ریشه نفوذ نمی کنند، آنها یک غلاف در اطراف ریشه تشکیل می دهند که به عنوان شبکه تبادل مواد مغذی شناخته می شود. قارچ های اکتومایکوریزا عمدتاً در اکوسیستم های جنگلی هستند.
فواید در کشاورزی
سطح جذب مواد مغذی گیاهان را گسترش می دهد.
ریشه گیاهان اندام مهمی برای گیاهان برای جذب آب و سایر مواد مغذی هستند. اما به دلیل عوامل خارجی مختلف، رشد ریشه ها همچنان تا حدودی محدود است، مانند بافت سخت خاک، خشکی و کم آبی که تا حدودی تاثیرگذار خواهد بود.
هیف هایی که از سطح ریشه گیاه به سمت بیرون رشد می کنند و بسیار فراتر از ریشه گیاهان رشد می کنند. حتی در جاهایی که ریشه گیاهان نمی توانند به آنها برسند، آثاری از هیف های اپیتلیال وجود خواهد داشت که سطح جذب و دامنه جذب ریشه گیاهان را بسیار افزایش می دهد و در نتیجه به گیاهان کمک می کند تا آب و سایر مواد مغذی بیشتری جذب کنند.
علاوه بر این گیاهان را وادار به جذب مواد مغذی و آب بیشتری از خاک می کند. آنها همچنین توانایی تحمل گیاه را در برابر تنش های محیطی مختلف افزایش می دهند. علاوه بر این، مایکوریزا همچنین نقش مهمی در فرآیند ساختار خاک ایفا می کند و فعالیت میکروبی مفید را تحریک می کند.
افزایش جذب فسفر
فسفر عنصری است که به راحتی تجزیه می شود. اکثر فسفر موجود در خاک فسفر کم محلول است و نمی تواند مستقیماً توسط گیاهان جذب شود. بنابراین، در طول رشد گیاهان، فسفر موجود در اطراف ریشه ها به سرعت جذب می شود و فسفر محیطی به سختی دوباره پر می شود و در نتیجه محدوده کوچکی از “مناطق خالی از فسفر” در اطراف ریشه گیاهان ایجاد می شود.
برطرف کردن کمبود فسفر آسان است. با این حال، هنگامی که گیاه با مایکوریزا همزیست شوند، تعداد زیادی هیف اپیتلیال می تواند از ناحیه کمبود فسفر عبور کند و فسفر، آب و سایر مواد مغذی را از نقاط دورتر جذب کند، بنابراین تا حدی نیازهای رشد گیاه را برآورده می کند.
تولید اکسین
در طول فرآیند رشد، اکتومایکوریزا می توانند مواد رشدی مختلفی تولید کنند که باعث تحریک رشد گیاه می شوند، مانند اکسین و ویتامین B1 و اسید استیک (IAA) و … . بنابراین، هنگامی که این گونه ها با گیاهان همزیستی داشته باشند، به ناچار روی گیاهان تأثیر می گذارند و باعث رشد گیاهان می شوند. هورمون رشد ترشح شده توسط مایکوریزا نقش مهمی در تنظیم تغذیه گیاه، تسریع حمل و جریان مواد، تمایز و رشد گیاهان و ریشه ی آنها و تسریع تشکیل کلروفیل دارد.
افزایش مقاومت گیاه به بیماری
بسیاری از مطالعات نشان دادهاند که برخی از اکتومایکوریزا اثرات «آنتاگونیستی» آشکاری بر روی برخی از باکتریهای بیماریزای گیاهی دارند. از این رو استفاده از اکتومایکوریزا برای کنترل برخی بیماری های گیاهی به رویکردی جدید برای کنترل بیماری های گیاهی در سال های اخیر تبدیل شده است. علاوه بر این، بسیاری از مطالعات همچنین نشان دادهاند که مایکوریزا میتواند سایر مقاومتهای گیاهی مانند مقاومت به خشکی، مقاومت به سرما، مقاومت به نمک و اسیدیته و آلودگی فلزات سنگین را بهبود بخشد.
بهبود محیط ریزوسفر گیاهان
نتایج تحققات نشان میدهد که فعالیت قارچهای مایکوریزا در خاک بهطور مستقیم یا غیرمستقیم بر محیط ریزوسفر گیاه تأثیر میگذارد و تغییرات محیط ریزوسفر بر ساختار جمعیت و فعالیت میکروارگانیسمهای ریزوسفر تأثیر میگذارد و بیشتر بر ریشههای گیاهان تأثیر میگذارد.
در حالت کلی فواید مایکوریزا:
فواید برای خاک
ظرفیت نگهداری آب و تغذیه خاک را افزایش دهید.
بهبود تخلخل و نفوذپذیری خاک.
ایجاد ریزمحیط خاک، ترویج فعالیت میکروبی بالاتر و چرخه مواد مغذی.
برای گیاهان
افزایش استقرار و بقای ریشه در زمان کاشت یا نشاء.
قابلیت جذب مواد معدنی گیاه را بهبود بخشیده، به بسیاری از منابع اضافی مواد مغذی مشترک با گیاهان مستعمره دسترسی پیدا می کند.
افزایش مقاومت گیاهان در برابر بیماری های خاک، ویروس، تنش خشکی و شوری و آفات و … .
رشد سیستم ریشه گیاهان را افزایش می دهد.
شما عزیزان می توانید مقالات آموزشی متنوعی را در مقالات فردین کشت مطالعه فرمایید. در ویکی پدیا نیز درباره قارچ های همزیست با گیاهان مطالب دیگری نیز مطالعه کنید.