کاشت عناب و نیازهای پرورشی آن

 کشت عناب در ایران به صورت پراکنده در استانهاي خراسان رضوي، کرمان، اصفهان و یزد گزارش شده است، ولی بیشترین سطح زیر کشت این درخت به استان خراسان جنوبی اختصاص دارد.

گیاه شناسی درخت عناب

عناب با نام علمی Ziziphus jujube Mill به تیره  Rhamnaceae تعلق دارد. خاستگاه اصلی Ziziphus این گیاه کشور چین بوده ولی در حال حاضر در بیش از 30 کشور دنیا از جمله ایران، هند، ازبکستان، ارمنستان و ترکیه کشت می شود. درختی است خزان دار، به ارتفاع 6 الی 12 متر، پوست تنه آن ناهموار، چوب آن بسیار محکم و به رنگ قهوه اي است. شاخه هاي جوان آن در ابتدا سبز تیره هستند و سپس به رنگ قرمز تیره تبدیل می شوند. برگ هاي آن ساده و قلبی یا تخم مرغی شکل است و در دوطرفه شاخه به صورت متناوب قرار دارند.

گل ها معطرند و به وسیله حشرات گرده افشانی می شوند. تک درختان عناب نیز، محصول طبیعی می دهند و این نشانه خود باروري آن است. در گل هاي عناب، پرچم ها بالاتر از کلاله قرار دارند و این امر به گرده افشانی کمک می کند. گلدهی و میوه دهی این گیاه در چند مرحله متوالی صورت می گیرد. گل هایی که در اواخر فصل رشد تشکیل می شوند، زمان لازم را براي تشکیل، رشد و نمو و رسیدن میوه به دست نمی آورند. میوه عناب شفتی دراز یا گرد و به رنگ سبز است که با رشد میوه کم کم زرد شده و در زمان رسیدن، به رنگ قرمز تیره (عنابی) درمی آید. هسته آن سخت و استخوانی است.

درخت زیبای عناب

برای مشاهده انواع نهال خاص و کمیاب کلیک کنید.

نیازهاي اکولوژیکی و زراعی عناب

این درخت گیاه مناطق گرم و معتدل است و در مقابل تغییرات درجه حرارت مقاومت بسیاري دارد. حداقل و حداکثر دماي قابل تحمل عناب در منابع مختلف از 25 – تا 38 – در زمستان و تا 48 + در تابستان ذکر شده است. عناب جزو درختان دیر گل و زود خزان است، یعنی نسبت به دیگر درختان دیرتر از خواب بیدار شده و زود تر خزان می کند، از این رو از سرماهاي زود رس پاییزه و دیر رس بهاره مصون می ماند. سرماهاي ناگهانی و دماهاي بالا به خصوص همراه باد که میزان رطوبت محیط را کاهش می دهد در زمان تلقیح گل ها می تواند باعث کاهش محصول عناب شود، از این رو در مرحله گل دهی دامنه دمایی 20 تا 30 درجه می تواند مطلوب باشد؛ ولی میوه عناب براي رسیدن کامل، نیاز به تابستان گرم دارد. میزان نیاز سرمایی عناب بسیار پایین بوده و براي برخی از ارقام معروف، 200 تا 400 ساعت برآورد شده است. عناب  تقریبا در انواع خاک قابل کشت است و به خشکی و خاك هاي شور مقاوم است. در خاك هاي شنی تا رسی و حتی سنگلاخی می تواند رشد کند ولی بهترین خاك براي آن خاك هاي لومی و لومی شنی با عمق مناسب است. PH مناسب خاك براي درخت عناب بین 5/7 – 5/6 است. 

عناب نسبت به ارتفاع محل کاشت نیز حساسیت خاصی ندارد و از مناطق کم ارتفاع حاشیه دریاها و دشت هاي با ارتفاع کم و پست تا ارتفاعات مناطق کوهستانی پراکنده است. زمان مناسب براي کاشت نهال عناب، بس تگی به شرایط آب و هوایی منطقه دارد و معمولاً از اواخر پاییز تا اواخر زمستان است. این درخت با توجه به شرایط آب و هوایی هر منطقه حداقل به 9- 8 بار آبیاري در سال نیاز دارد. هرچند براي رشد بهینه نیاز است تا با دور آبیاري 15-12 روز در طول رشد آبیاري شود.

کوددهی درخت‌عناب

در بسیاري از نقاطی که عناب کشت می شود استفاده از کودهاي شیمیائی چندان معمول نیست. به عنوان نمونه، در بسیاري از مناطق استان خراسان جنوبی تنها استفاده از کود گاوي با تناوب هر سال یک بار و به میزان 10 تا 15 تن در هکتار مرسوم بوده است. به دلیل رعایت احتیاطات و ملاحظاتی که در مصرف کود گوسفندي و مرغی باید مدنظر قرار گیرد، کشاورزان استفاده از کود گاوي را بر کود گوسفندي ترجیح می دهند. مشکل اساسی در مورد روش کوددهی درخت عناب این است که برخلاف بسیاري از درختان میوه، پارامترهاي مهمی، مانند حد بحرانی عناصر غذائی و حدود کمبود، کفایت و مسمومیت عناصر غذائی براي این درخت مشخص نشده است.

گردآوری: حاتمی