اکثر کشاورزان و باغبانان ترجیح می دهند در مزرعه یا باغ خود از آفت کش های شیمیایی استفاده نکنند. اما وقتی آفت یا بیماری وارد مزرعه شود و گیاهان را به خطر بیندازد، چاره دیگری وجود نخواهد داشت.
یکی از موادی که به حفاظت طبیعی از سلامتی خاک و گیاهان کمک می کند، خاک دیاتومه است. این خاک بی ضرر و طبیعی است و بلافاصله پس از اینکه به خاک اضافه شد، مؤثر واقع می شود و آفات و حشرات را از زمین و گیاهان دور نگه می دارد. اگر نحوه استفاده از خاک دیاتومه را بیاموزید و طبق اصول از آن استفاده کنید، بخش زیادی از کار شما راحت تر خواهد شد.
خاک دیاتومه یا DE، از بقایای فسیل شده جانوران آبزی تشکیل شده است. این فسیل ها پس از آسیاب شدن به شکل پودر نرم و سفیدرنگی درمی آیند. پودر خیلی دانه ریز دیاتومه ممکن است به صورت گرد و غبار دربیاید و برای انسان و حیوانات حساسیت ایجاد کند. البته پودرهای درشت تر دیاتومه، آسیبی به محیط زیست و جانوران و انسان نمی زنند و در عوض، حشرات موذی را از گیاهان و باغ دور می کنند.
در این مقاله درباره خصوصیات و مزایا و معایب خاک دیاتومه صحبت خواهیم کرد. به علاوه، به شما آموزش می دهیم که چطور از این خاک برای باغچه یا باغ خود استفاده کنید تا بتوانید به روشی طبیعی و بی ضرر، از گیاهان خود محافظت کنید!
خاک دیاتومه چیست؟
خاک دیاتومه، پودری سفیدرنگ و نرم است که از ذرات ریز یا درشت تشکیل می شود. این ذرات آنقدر ریز هستند که به سختی می توانید باور کنید از فسیل جانوران دریایی به دست آمده باشد. خاک دیاتومه از بقایای پوسته نوع خاصی از فیتوپلانکتون به نام دیاتوم که گونه ای جلبک به شمار می رود، به دست می آید. دیواره سلولی این دیاتوم ها، از جنس سیلیکون دی اکسید است.
دیاتوم ها طی صدها سال، در منابع آب تکثیر و رشد می کنند و پس از مرگ، به تدریج فسیل می شوند. فسیل های دیاتومی، سنگ های سیلیس رسوبی تشکیل می دهند که به آنها دیاتومیت گفته می شود. به راحتی می توان دیاتومیت را آسیاب و به پودر تبدیل کرد. خاک دیاتومه، از همین پودر به دست می آید.
خاک دیاتومه چه تأثیری دارد؟
حالا می خواهیم بدانیم یک پودر ساده دیاتومه چطور می تواند حشرات و آفات را از بین ببرد؟
انسان نسبت به حشرات اندازه بسیار بزرگتر و پوست زمخت تری دارد، بنابراین بافت خاک دیاتومه را حس نمی کند و آسیبی نمی بیند. اما ذرات میکروسکوپی و ریز خاک دیاتومه، لبه های تیزی دارند که وقتی حشرات روی آنها راه بروند، اسکلت خارجی حشرات را می شکنند و از بین می برند. خاک دیاتومه به حشرات می چسبد و چون ماهیت خیلی خشکی دارد، مایعات بدن حشره (مانند انواع روغن و چربی) را به خود جذب می کند. در نتیجه حشره دهیدراته می شود و می میرد. شاید به نظر این فرایند خشونت آمیز و دردناک بیاید، اما ساز و کار طبیعت همین طور است.
مشکل دیاتومه اینجاست که تنها در صورتی که کاملاً خشک باشد، مؤثر واقع می شود. اگر خاک دیاتومه را داخل باغچه بریزید و بعد روی آن آب ریخته شود، تاثیرگذاری خود را موقتاً از دست می دهد تا اینکه دوباره کاملاً خشک شود.
انواع خاک دیاتومه
برای باغچه توصیه می کنیم همیشه از دیاتومه باکیفیت و استاندارد استفاده کنید. این نوع خاک دیاتومه، خالص و استریل است و هیچ افزودنی مضری ندارد. ماده تشکیل دهنده خاک دیاتومه، آمورفوس سیلیس بوده وس امنیت استفاده از آن توسط FDA تایید شده است.
DE استاندارد و باکیفیت در محصولات بسیار مختلفی از جمله خمیردندان، انواع نوشیدنی و محصولات مراقبت پوست، خوراک دام، دارو، لاستیک و محصولات دیگر استفاده می شود. البته قبل از استفاده هر محصولی که حاوی DE باشد، بهتر است با پزشک مشورت کنید. با این وجود استفاده از خاک دیاتومه در باغ و باغچه، مشکلی دربر نخواهد داشت.
نوع دیگری از دیاتومه نیز وجود دارد که تحت عنوان سیلیس کریستالی به فروش می رسد که متاسفانه در صورت ورود به دهان و بینی، ممکن است مشکلاتی مانند التهاب سیستم تنفسی ایجاد کند. این نوع خاک دیاتومه در اندازه های بسیار محدود در بعضی محصولات آفت کش استفاده می شود. گاهی از سیلیس کریستالی حرارت دیده به عنوان فیلتر آب استخر استفاده می شود. توصیه می کنیم از خاک های دیاتومه که نام سیلیس کریستالی روی بسته بندی آنها نوشته شده باشد، استفاده نکنید.
فواید استفاده از خاک دیاتومه
مزایای دیاتومه بسیار زیاد هستند و با توجه به آنها، می توان معایب را نادیده گرفت. خاک دیاتومه می تواند تقریباً هر حشره ای که اسکلت خارجی داشته باشد (مانند انواع مورچه، شته، ساس، سوسک و سوسری، شپش، بید و مایت) را از بین ببرد. به علاوه برای مبارزه با حلزون و لیسه هم مفید خواهد بود. دیاتومه تخم های حشرات را از بین نمی برد، اما می تواند حشرات بالغ یا لارو آنها را بکشد. به این ترتیب، چرخه زندگی حشراتی که داخل باغچه یا باغ وجود دارند به هم می خورد. لاروها قبل از رسیدن به سن تولیدمثل از بین می روند و حشره های بالغ هم قبل از اینکه تخم بگذارند کشته می شوند.
خاک دیاتومه همین که روی خاک خشک ریخته شود، اثر می کند. حشراتی که روی خاک دیاتومه راه بروند طی 24 ساعت دهیدراته می شوند و می میرند. مزیت بزرگ خاک دیاتومه دانه درشت و باکیفیت، این است که می توانید از آن هم در فضاهای بیرونی و هم فضای درونی (مانند خانه یا گلخانه) استفاده کنید. می توانید خاک دیاتومه را کنار چارچوب در و پنجره، داخل باغچه یا هرجایی که لازم بود بریزید. حتی می توانید آن را سر راه رفت و آمد حشرات و به خصوص مورچه بریزید تا از بین بروند.
خاک دیاتومه دانه درشت و باکیفیت، به طور کلی برای انسان و جانوران خطری ندارد اما ممکن است کمی حساسیت ایجاد کند.
کنترل طبیعی شته ها را در مقالات تخصصی فردین کشت مطالعه کنید.
معایب خاک دیاتومه
شاید بزرگترین عیب خاک دیاتومه این باشد که در صورت ورود به دهان و بینی یا چسبیدن به غشای مخاطی، حساسیت ایجاد می کند. مراقب باشید تا حیوانات و بچه ها نزدیک این خاک نشوند چون ممکن است با ورود به دستگاه تنفسی، باعث حساسیت ریه، سرفه و تنگی نفس شود. در برخی موارد نیز ممکن است موجب خارش پوست و چشم ها گردد.
مراقب باشید هنگام خرید خاک دیاتومه، حتماً از نوع دانه درشت آن استفاده کنید. خاک دیاتومه دانه ریز که تحت عنوان سیلیس کریستالی به فروش می رسد، مخصوص تصفیه آب استخر هستند و نسبت به خاک دانه درشت، مضرات بیشتری خواهند داشت.
یک مشکل دیگر دیاتومه این است که حتماً باید خشک باشد تا اثر کند. پس از آبیاری یا بارش برف و باران، خاک دیاتومه مدتی اثرگذاری خود را از دست می دهد تا اینکه دوباره کاملاً خشک شود.
از آنجا که دیاتومه به همه حشرات آسیب می رساند، نمی توانید جلوی صدمه دیدن حشرات مفید و گرده افشان مانند زنبورعسل یا پروانه ها را بگیرید. البته اگر مراقب باشید که خاک را فقط در محل رفت و آمد حشرات موذی بریزید می توانید از حشرات مفید حفاظت کنید. حشرات گرده افشان اکثراً روی گل ها و برگ های گیاه می نشینند، بنابراین سعی کنید خاک را روی گل و برگ گیاهان نریزید.
نحوه استفاده از خاک دیاتومه
استفاده از دیاتومه خیلی آسان است؛ اما قبل از استفاده باید نکات اساسی را بدانید. دقت کنید همیشه از خاک دیاتومه دانه درشت و باکیفیت استفاده کنید، برچسب محصول را با دقت بخوانید و هنگام ریختن آن روی خاک دستکش و لباس مناسب بپوشید.
ممکن است خاک مقداری گرد و غبار ایجاد کند که در صورت ورود به سیستم تنفسی یا برخورد با پوست و چشم ها، موجب حساسیت می شود. حتماً هنگام استفاده از خاک، عینک و ماسک ایمنی و دستکش داشته باشید و لباس آستین بلند بپوشید. مراقب باشید بچه ها و حیوانات به خاک نزدیک نشوند. فراموش نکنید که حتماً دستورات روی بسته بندی را بخوانید. بعضی خاک های دیاتومه نحوه مصرف متفاوتی دارند و برای رعایت کامل ایمنی و اثرگذاری کامل بدون عوارض جانبی، باید حتماً طبق دستورالعمل کار کنید.
نحوه استفاده از خاک دیاتومه در باغچه
از آنجا که آب باعث نرم شدن دیاتومه می شود و آن را از کار می اندازد، در برخی مواقع ممکن است کمی به مشکل بربخورید. البته به این معنی نیست که اگر خاک دیاتومه خیس شد دیگر نمی توانید از آن استفاده کنید! دقت کنید که خاک زمین حتماً خشک باشد و خاک را در محلی نریزید که احتمال خیس شدن آن وجود داشته باشد. متاسفانه دقیقاً به همین دلیل، توصیه می کنیم خاک دیاتومه را مستقیم اطراف ریشه گیاهان نریزید. برای اینکه خاک دیاتومه مؤثر واقع شود، می توانید مثلاً خاک را در محل زندگی حشرات در اطراف گیاهان بریزید.
وقتی دیاتومه خشک است، می توانید آن را مستقیماً روی گیاهان، روی زمین یا در محلی که می دانید حشرات در آنجا رفت و آمد می کنند، بریزید. حتی می توانید برای ریختن آن، از یک بیلچه یا الک هم استفاده کنید. با استفاده از الک، خاک دیاتومه به طور یکنواخت در همه جا پراکنده خواهد شد.
اگر می خواهید خاک روی سطح برگ ها و درختان بچسبد، می توانید آن را با مقداری آب مخلوط کنید و روی سطح مورد نظر اسپری کنید. به این ترتیب وقتی خاک خشک شود، روی سطح می چسبد و مؤثر واقع می شود. برای این کار حتماً برچسب روی محصول را بخوانید. البته به طور کلی، معمولاً برای هر گالن آب باید چهار قاشق غذاخوری خاک دیاتومه استفاده کنید.
اگر برای آبیاری زمین یا گلدان ها از شلنگ یا تیپ آبیاری استفاده می کنید ممکن است مشکل خیس شدن خاک پیش بیاید. اگر شلنگ یا تیپ به طور دائمی در کنار گیاهان قرار داشته باشد، می توانید یک لایه ضخیم مالچ در اطراف گیاه بریزید و سپس خاک دیاتومه را روی مالچ بریزید تا خیس نشود و اثر کند.
استفاده از خاک دیاتومه در خانه
می توانید در محیط خانه نیز از خاک دیاتومه برای دور کردن حشرات استفاده کنید. کافی است مقداری از این خاک را در زیر چارچوب در و پنجره، زیر تخت و وسایل خانه یا هرجای دیگری که حشرات در آنجا رفت و آمد می کنند، بریزید. اگر بچه کوچک یا حیوان خانگی دارید مراقب باشید نزدیک محلی که در آن خاک دیاتومه ریخته اید، نشوند. بهتر است خاک را نزدیک مجرای کولر یا بخاری نریزید، چون ممکن است غبار خاک داخل فضای خانه پخش شود.
شما عزیزان می توانید در ویکی پدیا راجع به خاک دیاتومه مطالعه کنید.
جالب بود سپاسگزارم