بیماری های لوبیا

لوبیای معمولی (با نام علمی Phaseolus vulgaris) یکی از گیاهان یکساله خانواده فاباسه آ است که محصول آن به عنوان صیفی تازه و حبوبات کاربرد زیادی دارند.

خانواده لوبیا شامل لوبیای فرانسوی، لوبیا سبز و نخودفرنگی می شود. سالهاست که دانه یا غلاف کامل این محصولات برای تهیه انواع غذاها به کار می روند.

انواع لوبیا ممکن است به بیماری های مختلفی دچار شوند. این بیماری ها مخصوص یک گونه خاص نیستند و ممکن است بیشتر از یک گونه را هم درگیر کنند. بیماری های لوبیا در نتیجه شرایط اقلیمی نامساعد ایجاد می شود و به شیوه های مختلف به محصول خسارت وارد می کند. بیماری های لوبیا باعث از بین رفتن جوانه ها، لکه شدن یا فساد دانه ها می شوند و گاهی خسارت های سنگینی به محصولات وارد می آورند.

بیماری های لوبیا

بیماری های باکتریایی لوبیا

سه نوع اصلی بیماری های باکتریایی لوبیا عبارتند از:

زنگار باکتریایی عادی (Xanthomonas campestris PV. phaseoli)

لکه قهوه ای (Pseudomonas syringae PV. syringae)

زنگار هاله ای (Pseudomonas syringae PV. phaseolicola)

زنگار عادی

باکتری زانتاموناس فازولی عامل اصلی این بیماری است که در شرایط گرم و مرطوب تکثیر می شود. این پاتوژن می تواند روی دانه آلوده یا داخل آن زندگی کند و از دانه تغذیه می کند و باعث بیماری های لوبیا می شود. باکتری در بقایای گیاهان نیز وجود خواهد داشت. باکتری زانتاموناس فازولی می تواند روی سطح خاک به حیات خود ادامه بدهد. یکی از علامت های ابتلا به زنگار، وجود لکه های قهوه ای با حاشیه زرد روی برگها و به خصوص لبه آنهاست.

معمولاً روی غلاف ها نیز لکه های گرد، فرورفته و مرطوب به رنگ سبز تیره دیده می شود. به تدریج لکه ها به رنگ قهوه ای درمی آیند و اگر رطوبت محیط بالا باشد، سطح آنها حالت لجنی پیدا خواهد کرد. ممکن است روی ساقه ها نیز لکه بیفتد و در نتیجه، گیاه پوسیده شود.

بهترین روش برای مقابله با زنگار این است که رطوبت محیط را کنترل کنید. مراقب باشید هنگامی که گیاهان مرطوب هستند، آنها را لمس نکنید. سعی کنید آفاتی مانند سوسک و مگس سفید که باعث انتشار باکتری و بیماری های لوبیا می شوند را نیز از بین ببرید. اسپری کردن محلول های مخصوص حاوی ترکیبات مس بر روی گیاهان نیز می تواند مؤثر باشد. درمان زنگار کار راحتی نیست. اگر یکی از گیاهان آلوده شده باشد، بهترین کار این است که گیاه آلوده را از محیط حذف کنید تا بیماری پراکنش پیدا نکند.

زنگار هاله ای

زنگار هاله ای از جمله بیماری های لوبیا است که در اثر آلودگی به باکتری Pseudomonas syringae PV. phaseolicola ایجاد می شود. بهترین راه درمان، پیشگیری از آلودگی به این بیماری است. پاتوژن بیماری می تواند تا چهار سال در دانه لوبیا زنده بماند؛ بنابراین بقایای گیاهان حاصل از کشت قبل ممکن است عامل آلودگی باشند. آبیاری غرقابی، باد و باران، تجهیزات، افراد و حیوانات هم ممکن است باعث انتشار باکتری بیماری زنگار هاله ای شوند. عامل این بیماری در دمای 16 تا 23 درجه سانتیگراد فعالیت می کند و ممکن است حتی در دمای 28 نیز زنده بماند. حتی اگر علائم ایجاد نشده باشند، با کاهش دمای محیط ممکن است باکتری دوباره فعال شود.

بیماری زنگار هاله ای یکی از بیماری های لوبیا است که روی برگ، ساقه و جوانه های لوبیا اثر می گذارد. وجود لکه های مرطوب روی سطح زیرین برگ، علامت اصلی بیماری است. در اطراف لکه ها، هاله ای بافت زرد مایل به سبز ایجاد می شود. اگر آلودگی برگ های لوبیا شدید باشد، کلروزیس شدید اتفاق خواهد افتاد. معمولاً روی غلاف های لوبیا لکه های قهوه ای ایجاد می شود که ممکن است مرطوب هم باشند. ممکن است پس از بزرگ شدن غلاف لوبیا، لکه ها همچنان باقی بمانند و سطح آنها حالت لجنی داشته باشد. اگر لکه ها به شکاف غلاف هم برسند ممکن است دانه های داخل آن نیز خشک و چروکیده شوند.

لکه قهوه ای

عامل بیماری لکه قهوه ای، باکتری Pseudomonas syringae PV. Syringae است که گونه های مختلف گیاهی را درگیر می کند. در بیماری لکه قهوه ای، روی برگ و غلاف های لوبیا لکه های گرد و قهوه ای نکروتیک با حاشیه زرد ایجاد می شوند. گاهی محل قهوه ای، خشک می شود و سوراخی در برگ ایجاد می کند. لکه های روی غلاف اغلب در ابتدا مرطوب هستند اما به تدریج قهوه ای و پوسیده می شوند.

نحوه مقابله با بیماری های لوبیا که در اثر باکتری های بیمارگر ایجاد می شوند

مؤثرترین روش مقابله با بیماری های لوبیا، پیشگیری است. پاتوژن این بیماری ها در شرایط گرم و مرطوب فعالیت می کنند، به همین دلیل شرایطی مانند باران های تابستانی و پاییزی و آبیاری غرقابی ممکن است باعث پراکنده شده بیماری شوند. دقت کنید ارقامی که برای کشت انتخاب می کنید، نسبت به بیماری ها مقاوم باشند. قبل از شروع کاشت در مزرعه، همه تجهیزات (مانند تراکتور و سایر ادوات کشاورزی) باید کاملاً نظافت و ضدعفونی شوند. هنگامی که برگ ها خیس هستند، از سمپاشی یا کاشت خودداری کنید. ممکن است باکتری ها به وسیله تجهیزات کاشت یا سمپاشی نیز منتقل شوند.

با توجه به اینکه بقایای گیاهی روی زمین بهترین محل برای تکثیر باکتری هستند، بهتر است پس از برداشت محصول، بقایای گیاهان را در زمین دفن کنید و روی آنها را خوب بپوشانید تا هرچه سریعتر تجزیه شوند. تا زمانی که بقایای گیاهان به طور کامل تجزیه نشده باشند، نباید در زمین چیزی بکارید. با کشت گردشی مناسب، می توانید از بروز بیماری های مختلف جلوگیری کنید.

بیماری های ویروسی لوبیا

شته ها یکی دیگر از ناقلین بیماری های لوبیا هستند. این حشرات اغلب ناقل بیماری ویروسی موزاییک لوبیا (BCMV)، موزاییک نکروز لوبیا (BCMNV) و ویروس موزاییک زرد لوبیا (BYMV) هستند. بیماری از طریق دانه نیز منتقل می شود. علائم بیماری موزاییک لوبیا به صورت لکه های ریز سبز تیره و روشن یا زرد روی برگ ها، بدشکل شدن برگ و کاهش رشد گیاه دیده می شوند. این ویروس گیاهان زراعی و زینتی مختلف و حتی علف های هرز را درگیر می کند.

ویروس بیماری موزاییک لوبیا می تواند در پیکره گیاهان مختلف باقی بماند و در شرایط مناسب فعال شود. این نوع ویروس از طریق شته، حشرات آفت و دانه های آلوده پراکنده می شود. به همین دلیل توصیه می شود که دانه های برداشت شده را برای کاشت سال بعد استفاده نکنید. تنها راه کنترل بیماری های لوبیا که در اثر ویروس ایجاد می شوند، پیشگیری است. برای جلوگیری از ابتلای گیاهان به بیماری ویروس موزاییک بهتر است ارقامی را انتخاب کنید که نسبت به بیماری مقاوم باشند.

بیماری های قارچی لوبیا

بیماری قارچی سرکوسپورا

قارچ های گونه سرکوسپورا یکی دیگر از عوامل بیماری های لوبیا محسوب می شوند. علائم این بیماری به صورت لکه های قهوه ای روی برگ ها دیده می شوند. رطوبت بالا و دمای 23 تا 28 درجه باعث تشدید بیماری قارچی خواهد شد. برای پیشگیری از بروز بیماری قارچی، دقت کنید بذری که می خواهید کشت کنید ضدعفونی شده و عاری از بیماری باشد. پس از برداشت محصول، تمام بقایای گیاهان را به روش های صحیح دور بیندازید.

برای درمان بیماری های لوبیا که در اثر سرکوسپورا ایجاد می شوند، می توانید از قارچ کش های مناسب استفاده کنید. بهترین زمان استعمال قارچ کش، از موقع تشکیل غلاف تا زمان رشد دانه های داخل غلاف خواهد بود. با این کار از آلوده شدن دانه ها نیز جلوگیری می شود. اگر گیاهان به بیماری سرکوسپورا آلوده شدند، پس از برداشت محصولات، بقایای گیاهی را از بین ببرید و تا دو سال آینده از کاشت هرگونه گیاه لگومینه در زمین خودداری کنید.

 روش های آبیاری لوبیا را در مقالات فردین کشت مطالعه کنید.

آنتراکنوز

قارچ Colletotrichum lindemuthianum یکی دیگر از عوامل بیماری های لوبیا است. این بیماری از طریق دانه های آلوده منتقل می گردد. علائم بیماری به صورت لکه های قهوه ای مایل به قرمز یا سیاه روی غلاف ها و برگ ها دیده می شوند که به تدریج بزرگتر شده و حالت فرورفته پیدا می کنند. در مرکز قسمت های قهوه ای و فاسد شده، اسپورهای صورتی رنگ قارچ رشد خواهند کرد. اگر به موقع برای مقابله با بیماری اقدام نشود، ممکن است دانه های گیاه هم آلوده شوند. بیماری از طریق تماس انسان و تجهیزات با گیاهان آلوده منتقل می شود. برای کنترل بیماری آنتراکنوز در مراحل اولیه می توان از قارچ کش های مناسب استفاده کرد.

شما عزیزان می توانید در ویکی پدیا راجع به لوبیا مطالبی را مطالعه کنید.