ویروس رینگ اسپات پاپایا ringspot (PRSV)، ویروس بیماری زا گیاهی از جنس Potyvirus و خانواده Potyviridae است که در درجه اول درخت پاپایا را آلوده می کند. این ویروس میله ای شکل که طول آن بین 760-800 نانومتر و قطر آن 12 نانومتر است. با فعالیت های مکانیکی مانند هرس و توسط گونه های مختلف شته مانند Myzus persicae بین گیاهان منتقل می شود. هیچگونه انتقال توسط بذر تا کنون تشخیص داده نشده است.
معرفی عامل بیماری ویروسی رینگ اسپات پاپایا
دو نوع عمده از این ویروس وجود دارد که از نظر سرولوژی قابل تفکیک نیستند و از نظر ژنتیکی با یکدیگر بسیار نزدیک هستند که اکنون همان گونه های ویروس در نظر گرفته می شوند. نوعی از نام ویروس ، جدايه های نوع P (PRSV-P) است. این نوع پاپایا و چندین گیاه از اعضای تیره Cucurbitaceaeرا آلوده می کند. نوع دیگر، ایزوله نوع W (PRSV-W)، پاپایا را آلوده نمی کند. جدایه شده از PRSV-W باعث آلوده شدن گیاهانی مانند هندوانه، خیار و کدو سبز می شود و در اصل به عنوان ویروس موزاییک هندوانه شناخته می شود.
تصویری از ویروس رینگ اسپات پاپایا زیر میکروسکوپ الکترونی
تاریخچه
تولید پاپایای هاوایی دو بار تحت تأثیر PRSV به شدت تحت تأثیر قرار گرفته است. ویروس از اوایل سال 1937 به اواهو وارد شد. این بیماری برای چند سال به صورت خفیف بود تا اینکه ویروس جهش یافت و سویه تهاجمی تری در حدود سال 1950 ایجاد شد. طی 12 سال، میزان تولید پاپایا 94٪ کاهش یافت.
در اواخر دهه 1190. تولید پاپایای هاوایی در پایان دهه به نصف کاهش یافت. انواع تراریخته پاپایا که در برابر PRSV مقاوم هستند، در سال 1998 تولید و صنعت تولید این میوه را احیا کرد.
علائم آلودگی
ویروس رینگ اسپات پاپایا اغلب توسط شته ها منتقل می شود. عمده ترین علائم این بیماری روی برگ و گاهی روی میوه نیز دیده می شود. درختان آلوده به این ویروس علائمی شبیه بیماری های ویروسی نشان می دهند به صورتی که برگ ها دارای لکه های زرد و داری حاشیه های مشخصی هستند. اگر شدت آلودگی زیاد باشد پیچیدگی در برگ های جوان دیده می شود که ممکن است در نگاه اول با خسارت کنه اشتباه گرفته شود. اما اگر نگاهی به پشت برگ انداخته و کنه و یا گالی مشاهده نکردید، علائم مشاهده شده متعلق به بیماری رینگ اسپات پاپایا است. گیاهانی که شدیدا به این بیماری آلوده شوند ارتفاع کمی داشته و قادر به رشد عادی خود نخواهند بود و محصول اقتصادی تولید نمی کنند.
بر روی سطح میوه نیز علائم به صورت حلقه های کوچک و متحدالمرکز سبز تیره است، که با پیشرفت بیماری، مرکز سبز حلقه ها نکروزه و مایل به سفید می شود. وجه تسمیه این بیماری نیز به دلیل وجود حلقه های تیره رنگ است. این علائم ممکن است با کمبود بور اشتباه گرفته شود. در قسمت فوقانی ساقه و دمبرگ ها لکه های نامنظم و روغنی زیادی ایجاد شود. درختان پاپایا در هر سنی مستعد آلودگی به این ویروس هستند.
علائم بیماری رینگ اسپات پاپایا روی میوه
کنترل و مدیریت تلفیقی بیماری رینگ اسپات پاپایا
قبل از انجام هر عمل کنترلی، جلوگیری از ورود یک بیماری جدید به یک منطقه یا کشور از گذشته تا به امروز تحت عنوان قرنطینه گیاهی اجرا می شود. در صورت اجرای قرنطینه از گسترش این بیماری به مناطق سالم و عاری از ویروس می توان جلوگیری کرد.
کنترل این بیماری نیز مانند سایر بیماری های ویروسی است که توسط ناقلینی مانند شته انتقال می یابد. بنابراین بهترین روش در قدم اول کنترل شته هاست. از آنجا که PRSV یک ویروس پایدار نیست و در نتیجه در مدت زمان بسیار کوتاهی توسط شته ها به گیاهان سالم منتقل می شود، کنترل شته ها نیز عملا دشوار است. با مشاهده علائم بیماری، دیگر برای سمپاشی شته خیلی دیر است. ویروس به احتمال زیاد قبلا به گیاهان سالم اطراف منتقل شده است. به منظور کنترل موفقیت آمیز نیاز به پایش های مکرر است. با این حال در شرایط کشت گلخانه ای که کنترل شرایط با توجه به بسته بودن محیط تا حدودی آسان است، می توان با ابزارهایی از ورود حشرات ناقل جلوگیری و در نتیجه بیماری را تا حدود زیادی کنترل کرد.
در مناطقی که این بیماری وجود دارد. به هیچ عنوان اقدام به پاپایا نکنید. زیرا این ویروس اختصاصی این گیاه است و در صورت آلوده شدن خسارت سنگینی به بار می آورد. تا حد امکان از کاشت پاپایا در گلخانه هایی که قبلا در آنها خیار یا کدو کاشته می شد، خودداری کنید.
در کنترل بیماری های ویروسی همیشه صحبت از کاشت ارقام مقاوم می شود اما در مورد ویروس رینگ اسپات پاپایا، هنوز محققان موفق به ایجاد ارقام مقاوم نشده اند. مقاومت مشتق شده از پاتوژن (PDR) روشی است که با قرار دادن یک قطعه ژن از پاتوژن به محصول باعث ایجاد مقاومت در برابر پاتوژن می شود. این روش در توسعه پاپایای تراریخته استفاده شد. ژن پروتئین پوشش PRSV با استفاده از تفنگ ژنی در بافت گیاهی قرار می گیرد و در صورت بیان ژن و تولید پروتئین، گیاه نسبت به ویروس مقاوم می شود.
حافظت تقاطعی (Cross protection) در عمل مشابه واکسیناسیون ویروسی در انسان است، اگرچه از نظر عملکرد با هم کمی متفاوت اند. یک سویه خفیف PRSV به گیاه میزبان وارد می شود که باعث مقاومت در برابر سویه های ویروس های قوی و مهاجم می شود. اولین تلاش برای استفاده از این روش در مقیاس بزرگ در سال 1979 در هاوایی انجام شد. با این حال این روش نیز به دلایل مختلف و اقتصادی نبودن، مورد توجه کشاورزان قرار نگرفت اما هنوز هم یکی از بخت های مهم در کنترل این بیماری ایجاد ارقام مقاوم با تکنیک انتقال ژن است.
