میوه کاگ با نام علمی: Momordica cochinchinensis بومی جنوب شرقی آسیا میباشد که از جنوب چین تا شمال استرالیا یافت شده است. میوه کاگ هم به صورت خوراکی و هم به عنوان دارو مورد استفاده قرار میگیرد. حدود ۸ ماه بعد از کاشت بذر میوه گاک اماده برداشت می شود که برداشت معمولا دو ماه طول میکشد. گیاه گاک به صورت بالارونده رشد و برای رشد به داربست یا یک شی دیگر نیاز دارد. در نظر داشته باشید که گل های نر و ماده بر روی یک بوته تشکیل نمی شوند و برای اطمینان از گرده افشانی بین گل های نر و ماده، باید حداقل ۱۰ گیاه در نزدیکی هم کاشته شوند تا میوه شکل بگیرد. میوه گاک وقتی کاملا رسیده میشود رنگ آن نارنجی تیره که در زمان بلوغ طول آن ۱۳ سانتی متر و قطر آن ۱۰ سانتی متر میباشد. پوست بیرونی میوه دارای برامدگی های کوچک است و درون میوه قرمز تیره بوده و دارای دانه و پالپ گوشتی میباشد.
درخت گاک نمیتواند سرما و خشکسالی را تحمل کند. یک درخت بالغ میتواند دمای ۴۷ درجه سانتی گراد و دمای ۰ درجه سانتی گراد را به مدت کوتاه تحمل نماید. این درخت میتواند به ارتفاع ۱۰ متر رشد کند و عمر بسیار طولانی دارد.
مصارف خوراکی و دارویی میوه گاک
در ویتنام از میوه و برگ گاک در آشپزی نیز استفاده میشود، همچنین به علت مقادیر بالای مواد مغذی موجود در میوه و برگ ها، استفاده های دارویی زیادی هم دارد. از پوسته دانه میوه گاک برای تسکین خشکی چشم و ترویج سلامت بینایی استفاده میگردد. میوه گاک دارای مقادیر زیادی لیکوپن است. لیکوپن موجود در میوه کاگ تقریبا ۷۰ برابر لیکوپن موجود در گوجه فرنگی میباشد. همچنین بتاکاروتن موجود در این میوه، ۱۰ برابر بتاکاروتن موجود در هویج است. علاوه بر این کارتنوئیدهایی که در میوه گاک وجود دارند به راحتی جذب میشوند. در تحقیقات اخیر نشان داده اند که میوه گاک دارای یک پروتئین است که تکثیر سلول های سرطانی را مهار میکند. در مطالعات اخیر نشان داده شده است که روغن گاک مزایای زیادی برای سلامتی پوست دارد.
کشت بذر میوه گاک
قبل از کاشت بذر میوه گاک میتوان بذرها را به مدت ۲۴ ساعت در آب قرار داد. بعد از گذشت ۲۴ ساعت، بذرها را در یک سینی نشا یا گلدان های کوچک حاوی پیت ماس بکارید. پیت ماس اجازه میدهد در زمان انتقال نهال به زمین اصلی، مشکلی برای ریشه های گیاه به وجود نیاید. هر بذر را در یک گلدان قرار دهید و آن را با مقداری خاک بپوشانید. گلدان را با پلاستیک بپوشانید تا رطوبت حفظ شود. خاک را مرطوب نگه دارید ولی آن را خیس نکنید. دمای مناسب برای جوانه زنی بذر گاک ۲۵ تا ۳۰ درجه سانتی گراد میباشد.
زمانی که نهال ها ۴ برگ تشکیل دادند نشا را به زمین اصلی منتقل کنید. محل کاشت باید عاری از علف های هرز و نور کامل افتاب دریافت کند. قبل از کاشت نهال ها مقداری کمپوست، شن و ماسه، پرلیت و مواد ارگانیک را با خاک مخلوط کنید تا زهکشی خاک مناسب کشت میوه گاک باشد. بعد از کشت نشا میوه گاک به گیاه آب دهید. سپس مقداری مالچ در اطراف گیاه اضافه کنید. مالچ را با فاصله ۱۰ سانتی متری از پایه گیاه اضافه نمایید. نهال را باید در اواخر بهار یا تابستان که هوا گرم است به زمین منتقل کنید.
آبیاری و کوددهی
آبیاری باید به گونه ای باشد که خاک مرطوب بماند اما از آبیاری بیش از حد به خصوص در دو سال اول زندگی گیاه باید به شدت اجتناب نمود. در اواسط تابستان، کمپوست و کود مزرعه به اندازه کافی در اطراف گیاه اضافه کنید. در زمان گلدهی از کود NPK 9-3-8 استفاده کنید.
هرس میوه گاک
به طور منظم درخت را هرس کنید به طوری که ارتفاع درخت از ۶ متر بیشتر شود. زمانی که اندازه درخت به ۴ متر رسید، تنه اصلی را به اندازه ۲٫۵ متر برسانید تا رشد شاخه های متراکم شود. در طول ۳ سال اول بهتر است شکوفه های درخت را بچینید تا سیستم ریشه ای گیاه قوی تر شود و گیاه رشد بیشتری داشته باشد.
استفاده از مالچ
اضافه کردن مالچ در تابستان در اطراف گیاه، رطوبت را حفظ میکند و از رشد علف های هرز جلوگیری مینماید. و در زمستان دمای هوا کمتر از ۱ درجه سانتی گراد میشود در اطراف گیاه مقدار زیادی مالچ اضافه کنید تا ریشه گیاه از سرما محافظت شود.
برداشت میوه گاک
باردهی گاک می تواند از ۶ ماهگی به بعد شروع شود گرچه سه سال بعد از کاشت، درخت گاک شروع به میوه دهی فراوان میکند. دو تا سه ماه بعد از شکوفه دهی، میوه ها سبز و نارس هستند که قابل برداشت میباشند. ۴ تا ۵ ماه بعد از شکوفه دهی، میوه ها به طور کامل رسیده شده و رنگ آن ها نارنجی میشود. میوه ها زمانی که کاملا رسیده میشوند طعم شیرین، ملایم و مطلوبی دارند.
آفات و بیماری های درخت گاک
آفاتی که به درخت گاک حمله میکنند شامل مگس میوه و حشره ساقه خوار میباشد. همچنین پرنده ها نیز به این درخت ممکن است آسیب برسانند. حشره ساقه خوار به تمام قسمت های گیاه حمله میکند که برای از بین بردن آن ها میتوان از حشره کش های ارگانیک استفاده نمود. از سوی دیگر، پوشاندن گیاه با تور یک روش خوب برای جلوگیری از حمله حشرات و پرنده ها میباشد.