در باغات همواره به صورت سالانه جمعیت زیادی از عوامل بیماری زایی باکتریایی و قارچی رو به گسترش اند و به اشکال مختلف این عوامل بیماری زایی زمستان گذرانی میکنند. بسته به شرایط جوی سالانه (سالهای پربارش و کم بارش) شدت عوامل بیماری زایی قارچی و باکتریایی قابل تغییر میباشد به طوری که در سال های پر بارش گسترش این بیماری ها شدیدتر میباشد. لذا کنترل این عوامل بسیار حا‌یز اهمیت میباشد چرا که در صورت عدم کنترل باعث زوال و نابودی باغ میگردد. یکی از راههای کنترل این عوامل بیماری زا استفاده از خمیر بردو است. خمیر بردو که با مخلوط کردن محلول سولفات مس و دوغاب هيدراکسيد کلسيم (آهک ) به دست می آيد، پس از قرار گرفتن بروی گياه، دراثر رطوبت و گاز کربنيک به تدريج تبديل به ترکيبات کمپلکسی میشود که مرتباً يون مس محلول آزاد ميکنند.
خمیر بردو طيف وسيع تری ازساير سموم مسی در کنترل بيمارهای قارچی و باکتريائی گياهان باغی، زراعی، گرمسيری، سردسيری و زينتی را شامل می شود و تا حدودی نيز دور کننده حشرات محسوب می شود. اثر قارچ کشی و باکتری کشی ترکيبات مسی مربوط به آزاد شدن يون مس ميباشد. با خنثی شدن سولفات مس با هيدراکسيد کلسيم ترکيب بردويی، در حالت کلوئيدی و بدون بافت کريستالی به دست آمده که به صورت توده ای بهم چسبيده و يک نواخت با سطح تماس کامل، بخوبی بروی گياه مينشيند. ولی ساير ترکيبات مسی مثلاً اکسی کلرور مس بعلت داشتن بافت کريستالی دارای ذرات جدا ازهم بوده وبا سطح تماس کمتر روی گياه می نشيند. خاصيت چسبندگی طولانی مدت، ترکيب بردو در حفظ درختان و کنترل بيماری ها قابل توجه می باشد.
استفاده از خمیر بردو برای مقابله با عوامل بیماری زا در فضای سبز شهری
تهیه خمیربردو
دوسطل بزرگ حداقل بيست ليتری يا بيشتر آهک مرده صدفی و تميز (بدون خاک و شن) سولفات مس (پودری و تميز)، آب، پودر سريش، چوب بلند برای همزدن، دستکش، چتکه های رنگ آميزی (بسته به قطر درخت متوسط تا بزرگ)
دستور کار تهیه ی خمیر بردو
مواد تشکيل دهنده ی اين ترکيب شامل ” آب + سولفات مس + آهک مرده ” بوده که بسته به هدف و زمان استفاده (دراوايل بهارو اوايل پاييز) درصد مواد ترکيبی آن متغيير است. اضافه کردن پودر سريش به اين خمير، عامل ماندگاری آن بروی تنه درختان می باشد و لذا در سالهای اخير از اين چسب گياهی نيز استفاده می گردد. با توجه به شروع فصل سرما و خاصيت حفاظتی اين ترکيب درمقابل سرما و کاهش درجه حرارت محيطی، فرمول ذيل برای درختان شهری توصيه می گردد:
ابتدا در يک سطل يک کيلو گرم آهک مرده را در 2 ليتر آب ريخته و کامل هم بزنيد، سپس درسطل ديگر، يک کيلوگرم سولفات مس را در 2 ليتر آب ترجيحا ولرم حل کرده و خوب مخلوط می کنيم. در ادامه به آهستگی محلول زلال آبی رنگ سولفات مس را به محلول آهک، اضافه نموده و مرتب بهم ميزنيم. اين محلول را بتدريج، با 6 ليتر آب (يا کمتر) به غلظتی شبيه به ماست تبديل نموده و رنگ آن می بايست فيروزه ای خوش رنگ باشد. درخاتمه نيز حدود يک کيلو سريش را به خمير فوق اضافه نموده و دوباره مخلوط می کنيم. خمير بردو آماده استفاده می باشد.
نکات مهم در تهیه خمیر بردو
1- ازنکات اساسی تهيه درست اين خمير، افزودن محلول آبی به سفيد است و درصورت بی توجهی تهيه کنندگان به اين مورد واضافه نمودن محلول آهک (سفيد) به محلول سولفات مس (آبی) محلول به اصطلاح بريده و بی ارزش است.
2- درطی مراحل تهيه محلول آبی، به هيچ عنوان از چوب آغشته به آهک يا ظروف حاوی آهک استفاده نگردد، چراکه اين خطا سبب تغيير فاز محلول و تغيير رنگ آن به خاکستری و يا سبز رنگ شده و عملا ترکيب حاصله را فاقد اثربخشی مورد نظر خواهد نمود.
3- خمير بردو تهيه شده، پس از 24 ساعت خاصيت ضدعفونی کنندگی خود را از دست داده و لذا می بايست ميزان تهيه شده درهر روز بطور کامل استفاده گردد و يا خمير ، به اندازه مصرف روزانه تهيه شود.
4- با توجه به استفاده ازاين ترکيب در سطح درختان شهری، الويت اجرای تميز و حفظ زيبايی اين پوشش تنه از الويت خاصی برخوردار می باشد. لذا کليه درختان می بايست تا ارتفاع معينی و به صورت يکسان با خمير پوشش داده شوند.
5- کليه ظروف و چرتکه های رنگرزی، درپايان هر روز بطور کامل شسته و تميز گردد.
6- درصورتيکه رسوب سولفات مس، آهکی نشده باشد، می توان از رسوب سولفات مس برای روز بعد نیز استفاده نمود.
7- در خاتمه نظارت دقيق و مسئولانه کارشناسان در هر محور در طول دوره ی اجرا بسيار مهم خواهد بود.
