راهکار­های ساده برای تشخیص کمبود مواد مغذی در گیاهان

کمبود مواد مغذی در گیاهان می تواند سبب افت محسوس کیفیت و در نتیجه کاهش تقاضای محصول شود. برگهای نکروتیک، کلروتیک و یا لکه های زرد ایجاد شده در گیاه می­تواند کیفیت و کمیت محصول را به شدت کاهش دهد. نكروز نوعی آسيب سلولی است كه منجر به مرگ زودرس سلول ها در بافت زنده مي شود وکلروز حالتی در گیاه است که به دلیل عدم تولید کلروفیل کافی، برگ­ها یا اندام­های سبز گیاه به حالت رنگ پریده یا سفید دیده می­شوند. این علائم معمولا به دلیل کمبود مواد مغذی در گیاه رخ می­دهد. بیشتر پرورش دهندگان برای تشخیص کمبود مواد مغذی در گیاهان مشکل دارند، زیرا بسیاری از کمبودهای مواد مغذی علائم مشابهی ایجاد می کنند. بنابراین، چگونه می­ توان کمبود­های مواد مغذی در گیاهان را تشخیص داد؟

در مقاله ­ای که توسط دانشگاه میشیگان منتشر شده است کلید­های ساده­ای برای تشخیص کمبود­ های برخی از عناصر غذایی در گیاهان ارائه شده است، که پرورش دهندگان می­تواند به شناسایی کمبودهای مواد مغذی در گیاه اقدام و تصمیمات مدیریت مناسبی را اتخاذ کنند. در گام نخست پرورش دهندگان بایستی بتواند صدمات ناشی از ارگانیسم­ های زنده یا عوامل محیطی دیگر را تشخیص و برطرف نماید. یک روش تشخیص ساده این است که مسائل مرتبط با مواد مغذی معمولا در تمامی گیاهان ثابت است و حالت یکی در میان ندارد.

در گام بعدی میزان اسیدیته خاک (pH) و هدایت الکتریکی (EC) خاک با استفاده از ابزارهای متداول بایستی سنجیده شوند. کالیبره بودن دستگاه ­ها برای اندازه­گیری صحیح حائز اهمیت است.

pH خاک نقش مهمی در جذب مواد مغذی توسط گیاه ایفا می­کند. بنابراین بروز علایم کمبود یک مواد مغذی همیشه ناشی از کمبود آن در محیط گیاه نیست، بلکه pH نامناسب محیط ممکن است مانع جذب آن توسط گیاه شود. به عنوان مثال کمبود آهن یکی از جدی ترین مشکلات برای بسیاری از محصولات زراعی در خاک هایی با pH متوسط یا زیاد (خاکهای قلیایی و آهکی) است.

pH نامناسب خاک اغلب گیاهان را به طور کامل از بین نمی برد، اما بسته به میزان حساس بودن گیاه می تواند بر رشد آنها تأثیر بگذارد.  بسیاری از گیاهان قادر به سازگاری با طیف وسیعی از pH هستند. به عنوان یک نمونه جالب، گل ادریسی (Hydrangea) بسته به اینکه در خاک اسیدی یا قلیایی رشد کرده باشدگلهای با رنگ های متفاوت تولید می کند. محدوده مناسب pH برای هر گیاه تا حدودی متفاوت است. برای مثال برای سیب زمینی 5/6 -8/4 و برای گل زینتی مانند رز 7-6  مناسب می­باشد. برای اکثر گیاهان، دامنه بهینه pH از 5/5 تا 7 است.

مقدارEC خاک می­تواند به عنوان یک شاخص مناسب برای کود دهی محسوب شود. به عنوان مثال، اگر مقدار EC بستر گیاه زیاد باشد، دیگر نیازی به کوددهی بیشتر نیست. به همین ترتیب ، اگر مقدار EC کم باشد، این نشانگر آن است که گیاه به برخی از مکمل های مغذی نیاز دارد. برای اکثر گیاهان دامنه ایده آل EC باید بین یک تا سه میلی زیمنس در هر سانتی متر باشد. گیاهانی که در معرض سطح پایینی از EC خاک هستند با کمبود مواد مغذی بیشتر مواجه می­ شوند.

در مرحله بعد پرورش دهندگان باید این مسئله را بررسی کنند که علائم کمبود در کدام قسمت گیاه شروع یا ظاهر می شود. چرا که برخی عناصر در گیاه متحرک و برخی دیگر بی حرکت هستند. علائم کمبود ممکن است در پایه گیاه در روی برگ­ های قدیمی و یا در قسمت بالایی گیاه در برگ­های جوان و یا در حال رشد و یا در تمامی قسمت­های گیاه نمایان شود. در نهایت پس از شناسایی اولیه محل کمبود در گیاه با استفاده از کلید­های زیر بایستی به دنبال نوع کمبود در گیاه بود. این تقریباً معمول است که بیش از یک کمبود مواد مغذی در گیاه وجود داشته باشد.

نطرات خود را در بخش دیدگاه ها با ما در میان بگذارید.

منابع:

Bityutskii, N.P., Yakkonen, K.L., Petrova, A.I., Lukina, K.A., Shavarda, A.L., 2018. Silicon ameliorates iron deficiency of cucumber in a pH-dependent manner. Journal of Plant Physiology 231, 364–373. https://doi.org/10.1016/j.jplph.2018.10.017

Wollaeger, H. Six steps to identifying nutrient deficiencies in ornamental plants. 2016 Michigan State University Extension

Boeckmann, C., soil ph levels for plants optimum soil ph levels for trees, shrubs, vegetables, and flowers 2019.

Perry L., pH for the Garden, 2019 . University of Vermont Extension Department of Plant and Soil Science.

DeBoer, B Electrical Conductivity and Monitoring Plant Nutrition. 2015