لاله و نکاتی در مورد کاشت و نگهداری

گیاهشناسی لاله

نام فارسی : لاله

نام انگلیسی : Tulip

نام علمی : GesnerianaTulipa

خانواده : Liliaceae

به طور کلی یک گیاه لاله دارای اجزای زیر است:

دشت فوق العاده زیبای لاله

پیاز

در زیر سطح خاک قرار دارد و تنها قسمتی از گیاه است که در شرایطی نامساعد از قبیل تابستان های گرم و زمستان های سرد نیز به زندگی ادامه می‌دهد. قسمت کلی پیاز از برگ های رشد نیافته ضخیم و کم رنگ بصورت لایه های مطبق بنام فلس تشکیل یافته که آب و غذا در این فلس ها ذخیره می‌گردد. یکی از ویژگی های مهم طبقه بندی سرده لاله، سطح خارجی پیاز آن است که از چندین لایه بنام پوشینه به رنگ قهوه ای تیره پوشیده شده و در قسمت داخلی اغلب نمدی شکل است. جوانه ای که در فصل پائیز درون پیاز این گیاه دیده می شود، نمایانگر تمام اجزاء گلی است که در فصل بهار ظاهر می گردد.

ساقه

 گیاه کامل لاله به یک و گاهی به چندین گل ختم می شود که در طول آن بر گهایی نیز به صورت پراکنده قرار دارند.

برگ

به رنگ سبز مایل به خاکستری تا سبز مایل به قرمز است.

پرچم ها

 اندام های نر گل هستند. در داخل گل ۶ پرچم وجود دارد که هر کدام دارای یک میله بلند و نازک منتهی به یک بساک بوده و بساک تولید کننده دانه های گرده به صورت پودر می باشد.

شرایط مناسب برای کشت گل لاله

خاک

خاک مناسب برای کاشت لاله، خاکهای رسی، شنی میباشند که در زمستان آنرا با کود شیمیایی مخلوط کرده باشند. در زمینهای خیلی سبک شنی باید به اندازه کافی کود گاوی پوسیده با خاک مخلوط کرد. برای کاشت پیاز در گلدان ابتداء قطعه تیله شکسته ای را در ته گلدان قرار داده سپس گلدان را از خاک پر می کنند و آنگاه چهار پیاز را در آن میکارند. نوک پیازها باید از خاک بیرون باشد. تولید کنندگان گل فقط یک پیاز لاله را در یک گلدان نشایی می کارند .

معمولا دور پیاز را ماسه میریزند تا رطوبت زیاد به آن آسیب نرساند. محیط پیاز لاله ۱2 – ۱۱ سانتیمتر و وزنش در حدود 40 – 35 گرم است. یادآوری و تذکر این نکته ضرورت دارد که پیازها باید سالم و عاری از امراض باشند. پیاز معیوب و ترک خورده را باید دور ریخت. بعد از کاشت بلافاصله باید خاک را خوب سیراب کرد.

 تذکر و توضیح مختصر درباره احتیاج پیاز به سه عامل اساسی

 این سه عامل عبارتند: تاریکی – رطوبت و سرما

قبل از ظهور جوانه گل و برگ باید گیاه پر ریشه شود. برای این منظور در مرحله اول باید به گلدانها تاریکی داده شود. در غیر اینصورت یعنی اگر گلدان محتوی لاله را از اول مستقیما در روشنائی قرار دهند، گل آنها غیر طبیعی می گردد.

بنابراین گلدان را در زیر زمینی خنک  به جای زیر زمین ممکن است از اتاق خنک یا یخچال استفاده نمود که در حدود ۶ درجه سانتیگراد سرد باشد به مدت۱0 تا ۱2 هفته قرار دهند. روی گلدانها 3 – 2 سانتیمتر ماسه و روی ماسه مختصری خاک نرم بریزند. موقعی که شاخه گل دهنده 2 سانتیمتر بالا آمد خاک و ماسه را از روی گلدانها برداشته و آنها را در روشنائی و حرارت ۱2 – 9 درجه قرار می دهند. از زمانی که جوانه گل بالا می آید تا موقع گل کردن و تا پلاسیدن گل باید خاک گلدان را مرطوب نگهداشت.

همچنین در طول فصل رشد تا موقع گل کردن باید رطوبت زیاد به گیاه داده شود و الا ساقه کوتاه مانده و طبیعی نخواهد شد. با آبپاشی در گلخانه، گلها درشت تر شده و پیاز هم زودتر به گل مینشیند. حال برگردیم به اصل مطلب: مجددا تکرار می کنیم که در مرحله اول گلدانها را در زیر زمین خنک میگذاریم و بعد از ۱0 تا ۱2 هفته که شاخه گل کمی بالا آمد گلدانها را در محلی که ۱2 – 9 درجه سانتیگراد حرارت داشته باشد قرار میدهیم و فقط یک هفته در این محل میماند. در این مرحله نباید آفتاب شدید باشد.

تغییر تدریجی محل گلدانها از تاریکی به روشنائی بهتر از آن است که یکدفعه گلدانها را از تاریکی به روشنائی ببریم. بعد ازیک هفته در حرارت ۱2 – 9 درجه گلها ظاهر میشوند. و زمانیکه رنگ گلها ظاهر شد حرارت محل را به ۱5 درجه میرسانیم تا دوام گلها زیادتر شود. در این موقع است که تولید کنندگان گل گلدانها را به معرض فروش میگذارند. البته در منزل هم میتوان گلهای لاله را عمل آورد. منتها چون در گلخانه شرایط مناسبتر است، گلها کاملا طبیعی و درشت هستند. در صورتیکه در منازل نمی توان کلیه شرایط مخصوصا حرارت و روشنائی را تنظیم نمود.

در هر حال پس از اتمام گل نباید برگهای لاله بریده شوند و تا زمانی که رشد پیاز به اتمام نرسیده باید آب به پیازها داده شود. والا پیاز ناقص مانده و به رشد کامل خود نمی رسد. بعد از زرد شدن برگها ، آب دادن به پیاز را قطع می کنند. در حوالی تیرماه که برگها زرد می شود باید پیازها را از خاک درآورده و چند روزی آنها را در محل سایه، خشک می کنند و بعد آنها را در اطاقی روی طبقاتی پهن می کنند و در 9 درجه حرارت تا حوالی مهرماه نگه می دارند. در مهرماه این پیازها را در باغچه میکارند تا سال آینده در بهار گل بدهند. اگر همین پیازها را مجددا در گلدان بکارند، ضعیف خواهند شد. بهتر است در سال دوم آنها را در باغچه بکارند تا تقویت شوند.

پیاز لاله

دما

 گل لاله نسبت به سرما نسبتاً مقاوم است. دمای اید هآل برای ریشه دهی ۹ درجه و برای رشد ۱8 – ۱۵ درجه سانتیگراد است. پیازهای فورسه شده نباید در محیط خیلی گرم نگهداری شوند، گرما باعث عدم تشکیل گل می شود. بهتر است در یک مکان خنک نگهداری شوندرطوبت: معمولاً نیازی به رطوبت هوا ندارد.

مکان

 این گیاه به مکانی آفتابی، دور از باد، و خاک حاصلخیز با زهکش خوب دارای در حدود 50 درصد ماسه و غنی از گیاخاک نیاز دارد. در طی دوره ریشه دهی، تاریکی کامل و از زمان ظاهر شدن جوانه گل، نور زیاد لازم است. پس از باز شدن گلها می توان در داخل منزل در هر محلی قرار داد.

آبیاری و تغذیه

در محیط داخل آبیاری متوسط کافی است. اگر پیازها برای سال آینده دوباره استفاده شود لازم است در زمان رویش در بهار با استفاده از کود عمومی تغذیه صورت گیرد.

نابسامانی های فیزیولوژیک در لاله

کور شدن گل

در این عارضه، رشد آغازی گل انجام می شود اما مراحل بعدی نمو گل کامل نمی شود و در مراحل بعد از آغاز گل می ریزد. سقط گل ممکن است شامل یک گل به تنهایی یا بخشی از گل باشد. ریزش (سقط) گل در مراحل اولیه نمو، عارضه ای است که می تواند ناشی ازچندین عامل مانند دمای بالا در طی حمل و نقل سوخ ها، مجاورت با منابع تولید اتیلن، میوه سیب و نیز مواد آلوده به قارچ فوزاریوم باشد. در دوره پیشرسی که سوخ ها در شرایط تاریکی قرار می گیرند نیز اگر دمای محیط بالا برود می تواند منجر به این عارضه شود. تماس با اتیلن در انبار، علاوه بر ریزش گل می تواند موجب تولید گل و برگ نا‌به‌هنجار شده و از بازار پسندی محصول بکاهد. بلاستینگ گل می تواند با پاشیدن GB و کینیتین بهبود یابد.

خم شدن ساقه

 در این عارضه ساقه در چند سانتی متری زیر گل خم می شود که ناشی از کمبود کلسیم است. کمک به انتقال کلسیم در گیاه در اثر تعرق و نیز تغذیه گیاه با کودهای کلسیم دار مانند نیترات کلسیم می تواند در بهبود این ناهنجاری موثر باشد.

پوسیدگی ریشه

ممکن است به علت آلوده شدن به بیماری قارچی فوزاریوم بوجود می آید.

آتشک لاله در این حالت برگ ها ممکن است کوتاه و یا ناقص شوند و ساقه ها به یک طرف خم شوند همچنین بر روی برگ ها، لکه های مرده با رنگ سبز تیره بوجود می آید.

پیش رس کردن لاله

روند پیش رس کردن لاله همانند سنبل است. بدین ترتیب که سوخ لاله را در پاییز در گلدان کشت کرده و آن را در شرایط سرد 9 درجه و تاریک قرار می دهند تا ریشه بدهد. برای ادامه سرما دهی و نیز رشد جوانه، دما را به 5 درجه کاهش می دهند. سپس دما را تا 17–20 درجه افزایش داده و به تدریج نور را افزایش می دهند.

در روش دیگر، می توان در پاییز سوخ لاله را در گلدان کشت کرد و روی آن را با ماسه پوشاند که در این حالت در دمای خنک ریشه ها رشد می کنند. هر چه گیاه رشد می کند باید مقدار بیشتری ماسه روی آن ریخت. هنگامی که مایل هستیم گیاه به گل برود ماسه را از روی گیاه برمی داریم و به محل گرمتر در گلخانه سرد منتقل می کنیم که در این صورت پساز چند روز گل می دهد. چون در این مدت ریشه ها تشکیل شده و برگ ها نیز به صورت تاریک روییده رشد کرده اند و کافی است که با نور مواجه شود تا ساقه گلدهنده فعالیت خود را آغاز کند.

محلول پاشی لاله ها

در زمان کاشت، بهتر است سوخ ها گندزدایی شوند و همچنین در اوایل کشت دنباید گیاه کم آبی ببیند. به منظور انتشار برخی بیماری ها، محلول پاشی گلدان های لاله توسط محلولی از سموم فربام، زینب یا کاپتان به میزان 1 تا 2 در هزار، پس از کاشت توصیه می شود. سوخ هایی که یک سال پیش رس می شوند تا اندازه ای ضعیف می شوند. بنابراین بهتر است از این سوخ ها در سال آینده برای کاشت در زمین استفاده شود و برای پیشرسکردن از سوخ های تازه دیگری استفاده کرد.

برداشت لاله

برداشت و نگهداری سوخ

سوخ های لاله در اواسط ماه خرداد تا اواسط تیر برداشت و در دمای 15-27 درجه به مدت 3-4 هفته خشک شده و سپس در انبار با دمای 17 درجه نگهداری می شوند. سوخ ها باید در سینی های چوبی در یک یا دولایه نگهداری شوند. برای تولید گل با کیفیت مناسب، سوخ ها باید به مدت 6-8 هفته در دمای 7-9 درجه سانتی گراد جهت تشکیل سر آغازه گل نگهداری شود، لاله ها به نوسانات دمایی بسیار حساس بوده و نوسانات دمایی به سقط گل منجر می شود.

برداشت گل

زمانی که لاله برای گل بریده آن پرورش داده می شود، باید وقتی جوانه به طور کامل رنگ گرفته اما هنوز باز نشده است برداشت شود. اگر زودتر برداشت شود بعد از برداشت نمی تواند به طور کامل باز شود

 زودرس

:Single early زودرس تَک پر: گیاه نسبتاً کوتاه بوده و بین 45 – ۱5 سانتیمتر بلندی دارد.

Double early زودرس پُرپَر: تعداد گلبرگ ها بیشتر از ۶ گلبرگ است.

Triumph پیروزی: از نظر تنوع و تعداد بزرگترین گروه لاله است.

Darwin hybrid دورگه داروین: ارتفاع گیاه بین ۷0 – 50 سانتیمتر بوده و مناسب بریدن است.

Single late دیررس تَک پر: برخلاف گروه زودرس تَک پر طول گیاه بلند است و به ۷5 – 45 سانتیمتر می رسد.

Lily-flowered گل سوسنی: ویژگی آن شکل جام مانند آنست.

ارقام زود رس لاله

 Fringed (Crispa) حاشیه دار: در لبه های گلبرگ بریدگی های بسیار و کم عمقی دیده می شود.

Viridiflora سبز بهاری: شکل نیمه بسته دارند. یا گلبرگ کاملاً سبز رنگ است با حاشیه از دیگر رنگ ها یا رگ های از رنگ سبز در قسمت میانی گلبرگ های رنگ های دیگر دیده میشود.

Rembrandt رامبراند: شکستگی رنگی و راه راه بودن رنگ ها در آنها دیده می شود.

Parrot طوطی: لبه های گلبرگ پیچ خوردگی دارد و به پر طوطی شباهت دارد.

Double late دیررس پُرپَر: ظاهر آن به گل صدتومانی شباهت دارد.

گونه های مخصوص

Kaufmanniana لاله نیلوفرآبی: گونهٔ لاله نیلوفرآبی و دورگه های (هیبریدهای) منشعب از آن. به گونه های خودرو شباهت دارد.

Fosteriana(Emperor امپراتور: گونه لاله امپراتور و دورگه های منشعب از آن.

Greigii لاله شنل قرمزی و دورگه های منشعب از آن

گونه ها و ارقام باقیمانده

گروه ۱۵ (Species (Botanical: شامل تمام گونه ها و دورگه هایی که در گروه های بالا تقسیم بندی نشده اند.

شما میتوانید بذر انواع لاله از قبیل لاله واژگون قرمز، لاله درختی و گل لاله عباسی هفت رنگ را  از سایت فردین کشت تهیه نمایید.

نتیجه گیری

براساس بررسی نتایج ازمایشات آنالیز خاک و بررسی درصد پوسیدگی پیاز لاله ها طی برداشت می توان به این نتیجه رسید که بیشتر پوسیدگی پیازها مربوط به محل هایی بوده که زمین کاشت بطور اصولی آماده نشده و زهکشی مناسب نداشتند. آبیاری پیازها منظم نبوده است.

دوره سرما دهی بنا بدلایلی کامل نشده و بدلیل عدم جوانه زنی پیازها ی مادری پیازجدید تولید نکرده اند. درمحل هایی عمق کاشت پیازها عمیق تر بوده است.

براساس بررسی ازمایشات آنالیز خاک بیشتر بافت خاک سنگین بوده در حالی که خاک مناسب رسی شنی میباشد و یا اینکه آبیاری بیش از حد موجب پوسیدگی شده است. عدم آبیاری منظم یا در برخی مناطق به علت فقر خاک پیاز جدید تولید نشده و پیاز های قبلی به صورت سیاه و پوسیده می شوند که جهت رفع این مشکل توصیه کودی مناسب با گونه و خاک اعمال شود.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد گل لاله میتوانید به دانشنامه ویکی پدیا مراجعه نمایید.

گردآوری: حاتمی