پاجوش قسمتی از گیاه است که از جوانه روی ریشه یا گاها روی طوقه به وجود می آید. در گیاهانی که پا جوش به طور کامل روی ریشه گیاه مادری قرار دارد، جدا کردن آن بسیار آسان است. مانند آلبالو، سیب. در برخی گیاهان پاجوش ها نزدیک طوقه گیاه تجمع داشته و جدا کردن آن ها مشکل می باشد. اگر پاجوش ما از قسمت طوقه بالاتر باشد به آن تنه جوش می گوییم. مانند فندق و گل محمدی
در این صورت برای تکثیر گیاه مورد نظر دو روش پیش رو داریم:
- با خوابانیدن گیاه را تکثیر کنیم
- از روش قلمه زنی استفاده کنیم که در مورد گیاهی مانند فندق بدلیل عدم موفقیت قلمه باید از روش خوابانیدن بهره برد.
به دلیل تشابه شکلی و اجرایی، پا جوش اغلب با روش تقسیم بوته اشتباه گرفته می شود. بهترین زمان پاجوش گیری از گیاهان اواخر زمستان و چند روز مانده به بیدار شدن درخت می باشد. اما می توان از اوایل آذر به بعد در مناطق سردسیری عمل پاجوش گیری از درختان را اجرا کرد.
گیاهانی که قدرت پاجوش زایی بالا دارند را می توان با محدود کردن ریشه های آن ها و تحت فشار قرار دادن به تولید پاجوش بیشتر ترغیب کرد.
گل محمدی از گیاهانی می باشد که با روش پا جوش گیری و قلمه گیری به صورت تجاری تکثیر می شود.
در تک لپه ای ها مثل خرما و آلوئه ورا پا جوش ها به طوقه چسبیده اند. و جدا کردن آن ها کار مشکلی است. پاجوش های این گیاهان توسط قسمتی به نام پستانک از گیاه مادری تغذیه می کنند. که پاجوش ها را در این گیاهان با پستانک از گیاه مادری به طور کامل جدا کنیم که این عمل در خرما حائز اهمیت است. در نخل به دلیل تفرق صفات کاشت بذر مرسوم نمی باشد.قسمت پستانک در نخل قابلیت ریشه های ریشه زایی بالایی دارد و به همین دلیل بایستی به طور سالم همراه با گیاه مادری جدا شده تا پا جوش را در چاله دیگری که دور از گیاه مادری حفر کرده ایم کشت کنیم . در آلوئه ورا پا جوش ها را بصورت قلمه ای جدا می کنیم.
شرایط جدا کردن یک پاجوش مناسب در نخل:
- وزن پاجوش حدود 15 تا 20 کیلو گرم باشد.
- طول و بلندای پا جوش حدود یک متر باشد
- سن آن بین 5 تا 7 سال باشد
جدیدترین روش تکثیر خرما کشت بافت می باشد.
پس از کاشت پا جوش های خرما در اوایل زمستان آن ها را با برگ های خود نخل پوشانیده و مرتبا آبیاری نموده تا ریشه دار گردد.
کاکتوس‌ها و ساکولنت ها را بهتر است زمانی از طریق پاجوش تکثیر کنیم که گیاه در حال رشد باشد. برای اکثر گیاهان فصل مناسب بهار و تابستان می‌باشد.اگر پا جوش دارای ریشه بود می‌توان بلافاصله کاشت را انجام داد ولی اگر پاجوش دارای ریشه نبود در محلی خنک قرار دهید تا محل جدا شده خشک شود سپس در گلدان بکارید.
