عمومی

آشنایی با گیاه پاپایا

گیاه پاپایا یک گیاه همیشه سبز با نام علمیCarica papaya L و متعلق به تیرهCaricaceae  است. در برخی کشورها آن را با نام”pawpaw” و در سایر کشورها با نام خربزه درختی (melon tree) و یا با نام متداول  papaya میشناسند، با این حال پاپایا با گیاه “pawpaw” که درآمریکای شمالی میروید (Asimina triloba Dunal) و عضو خانواده Annonaceae است، متفاوت است. اعتقاد بر این است که پاپایا بومی مناطق گرمسیری قاره آمریکا است، که موطن اصلی آن شاید جنوب مکزیک و همسایگی آمریکای مرکزی باشد. اولین بار کاشفان اسپانیایی آن را در قرن شانزدهم به کارائیب و جنوب شرقی آسیا آوردند. امروزه این گیاه در کشورهای زیادی تولید میشود. در ایران در برخی از نواحی جنوبی بویژه در باغات میناب، چاه بهار و سرباز استان سیستان و بلوچستان این گیاه کشت شده است. همچنین کشت گخانه­ای این گیاه در برخی از استانهای کشور موفقیت آمیز بوده است. تعداد زیاد دانه در میوه و زنده مانی طولانی آنها از جمله عواملی است که تصور می شود در توزیع گسترده جغرافیایی میوه نقش داشته است. در مناطق استوایی، فاصله بین کاشت بذر تا برداشت میوه عموماً ۸ تا ۹ ماه است. این گیاه در طول سال گل داده و میوه میدهد، بنابراین برداشت محصول در تمام سال صورت می گیرد.

گیاه پاپایا

خصوصیات گیاهشناسی:

گیاهان این خانواده علفیهایی سریع الرشد با ساقه های بلند ۲ تا ۱۰ متر و درخت مانند هستند. این گیاه معمولاً بدون انشعاب میباشد، اگرچه گاهی به دلیل آسیب دیدگی حالت شاخه­ای پیدا میکند. در همه قسمتها گیاه حاوی شیرابه (لاتکس) سفید رنگ است. این گیاه دارای تنه استوانه ای به قطر ۱۰-۳۰ سانتی متر و توخالی بوده و آثار برگهای قدیمی در تنه کاملا نمایان و دارای سیستم ریشه­ای گسترده است. آرایش برگها حول ساقه به حالت مارپیچی و معمولاً به صورت دسته­ای در بالاترین نقطه گیاه دیده میشوند. این گیاه دارای برگهای بزرگ (به قطر ۵۰ تا ۷۰ سانتیمتر) با پهنک مرکب پنجه­ای (palmate) و دمبرگ دراز میباشد. این گیاه خاص مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری است.

گیاه پاپایا
خصوصیات گیاهشناسی گیاه پاپایا (Carica papaya L )

گلهای پاپایا کوچک، به رنگ زرد روشن و یا سفید مایل به سبز، قیفی شکل به صورت انفرادی یا خوشه­ای در زاویه برگ (axil) تشکیل میشوند. این گیاه دارای سه نوع گل می­باشد گلهای تک جنس شامل گل نر (staminate) و گل ماده (pistillate) و گل هرمافرودیت (Hermaphrodite) یا گل کامل (دارای اندام جنسی نر و ماده باهم). تفاوت ظاهری سه نوع گل گیاه پاپایا در شکل زیر ارائه شده است. گیاه پاپایا بسته به نوع گل آنها ممکن است به سه دسته گیاه نر، ماده یا هرمافرودیت طبقه بندی شوند. ممکن است برخی از گیاهان دارای گلهای نر و ماده باشند که به آنها تک پایه (monoecious) گفته می شود. بیان جنسی در پاپایا به شدت تحت تاثیر ژنوتیپ و شرایط آب و هوایی قرار می گیرد. گلهای نر و هرمافرودیت ممکن است تحت تأثیر شرایط محیطی دچار معکوسیت جنسی و تغییرات مورفولوژیکی شوند.

گیاه پاپایا

میوه پاپایا از نوع سَته (berry)، بیضی یا گلابی شکل و در حدود ۱۵ تا ۴۵ سانتیمتر طول و ۱۰ تا ۳۰ سانتیمتر قطر دارد. میوه این گیاه در زمان رسیدن نرم و به رنگ زرد میباشد در داخل میوه دانه­های سیاه زیادی دیده میشود. دانه های این گیاه خوراکی بوده طعمی تند همانند فلفل سیاه دارد. به دلیل شباهت میوه پاپایا با خربزه (ملون) به آن درخت خربزه هم میگویند.

با این حال شکل ظاهری میوه در این گیاه متنوع است بطوریکه شکل میوه بسته به نوع گل، از بیضی (تخم مرغی) تا نسبتاً گرد، گلابی شکل یا کشیده گرزی شکل، متفاوت است. میوه ای که از یک گل ماده تشکیل می شود به شکل گرد یا تخم مرغی است، در حالی که میوه حاصل از گل هرمافرودیت به شکل دراز و استوانه ای یا گلابی شکل است. وزن میوه ممکن است ۱تا۳ کیلوگرم یا بیشتر باشد. با این حال ارقام با اندازه میوه کوچک ترجیح داده می شوند زیرا برای بسته بندی و بازار مناسب تر هستند. میوه نارس و یا بالغ نرسیده دارای پوست سبز و گوشت (میانبر) مایل به سبز تا سفید و سرشار از لاتکس شیرین سفید رنگ است. با رسیدن میوه، رنگ پوست به رنگ زرد یا نارنجی مایل به قرمز تند تغییر میکند. میوه رسیده معطر، آبدار به رنگ زرد، نارنجی، صورتی یا قرمز سالمونی (salmon-red) است. دانه های گرد متعدد در حفره مرکزی میوه که ممکن است گرد یا ستاره¬ای شکل باشد، به رنگ خاکستری تیره تا سیاه رنگ جمع شدند. به دلیل طعم تند گاهی به جای فلفل سیاه به فروش می رسد.

گیاه پاپایا

شکل متنوع میوه در گیاه پاپایا

– موارد استفاده، ارزش غذایی و فواید سلامتی

میوه رسیده پاپایا به صورت طبیعی به عنوان دسر و همچنین به صورت فرآوری شده مانند مربا، ژله، شهد، بستنی، کنسرو و میوه خشک مورد استفاده قرار میگیرد. از برگهای و گل پاپایا نیز در آشپزی به ویژه در آسیا استفاده میشود. پاپائین (Papain)، که یک آنزیم پروتئولیتیک (proteolytic enzyme) (آنزیمهای که پروتئین را به اجزای سازنده آن یعنی اسیدهای آمینه تجزیه میکند و به عنوان یکی از آنزیمهای مفید در بدن انسان سبب کاهش فرایندهای التهابی میشود ) است، با خراش داد سطوح میوه نارس و جمع آوری لاتکس سفید تراوش شده استخراج و بصورت پودر فرآوری می شود (شکل زیر) پاپائین دارای کاربردهای تجاری متنوعی است. در صنایع فرآوری مواد غذایی، از آن برای تُرد گوشت و … استفاده می شود. پاپاین همچنین در صنایع داروسازی و پزشکی در ساخت داروها و سایر فرمولاسیون ها برای درمان انواع بیماریهای گوارشی، در تهیه واکسنها درصنعت دامپزشکی، در معالجه زخمها، کاهش تورم و تب دارد. سایر مصارف صنعتی این ماده در صنعت ابریشم سازی، صنعت نساجی و صنعت چرم است. همچنین در محصول آرایشی مانند شامپو، صابون و محصولات مراقبت از پوست نیز از پاپائین به عنوان یک ماده مهم استفاده میکنند.

گیاه پاپایا

روش تیغ زنی و جمع آوری لاتکس گیاه پاپایا از میوه نارس برای تولید پاپاین

میوه پاپایا کم کالری و سرشار از ویتامین ها و مواد معدنی است. به طوریکه غلظت متوسط اسید اسکوربیک (ویتامین C) در ارقام پاپایای هاوایی از ۴۵.۳ تا ۶۵.۴ میلی گرم در ۱۰۰ متغیر است. بنابراین، یک فنجان از میوه پاپایا (۱۴۰ گرم) میتواند حدود ۸۰-۹۶٪ از ویتامین C و ۸ تا ۱۱٪ از منیزیم مورد نیاز روزانه برای یک شخص بالغ را فراهم آورد. کاروتنوئیدهای موجود در میوه به سطح ویتامین A و ظرفیت آنتی اکسیدانی لیپوفیلیک آن کمک می کند. ارقام زرد دارای مقادیر فراوان کریپتوکسانتین و β-کاروتن میباشد و ارقام دارای گوشت قرمز دارای غلظت بالایی از لیکوپن (حدود ۶۳٪ از کل محتوای کاروتنوئید) هستند. لیکوپن از آنتی اکسیدانهای مؤثرتر درارتباط با کاهش خطر سرطان به ویژه سرطانهای ریه، معده و پروستات است.

میوه پاپایای رسیده کاربردهای دارویی زیادی دارد. به طوریکه این میوه به عنوان هضم کننده و تقویت معده و خلط آور مورد استفاده قرار می­گیرد. کاربردهای آن برای مقابله با دیابت و اسهال مزمن، زخمهای دستگاه ادراری، کرم حلقوی و بیماری های پوستی نیز در برخی منابع عنوان شده است. عصاره های میوه، برگ، دانه ها و ریشه های این گیاه دارای خاصیت ضد میکروبی بوده و به طور سنتی برای درمان چندین بیماری مرتبط با عوارض گوارشی و ادراری مورد استفاده قرار می­گیرد. مصرف میوه و دانه های نارس آن برای زنان باردار توصیه نمی­شود.

بذر انواع پاپایا نظیر پاپایا رد لیدی هیبرید  در سایت موجود می باشد.

منابع:

Ming, R., Moore, P.H., 2014. Genetics and genomics of papaya. Genet. Genomics Papaya 1–۴۳۸. https://doi.org/10.1007/978-1-4614-8087-7

Oliver, S.P., 1879. Carica papaya. Nature 20, 337–۳۳۸. https://doi.org/10.1038/020337c0

Singh, S.P., Sudhakar Rao, D. V., 2011. Papaya (Carica papaya L.), Postharvest Biology and Technology of Tropical and Subtropical Fruits. Woodhead Publishing Limited. https://doi.org/10.1533/9780857092618.86

احمد قهرمان، ۱۳۸۵، گیاه شناسی پایه جلد سوم.انتشارات دانشگاه تهران. صفحات ۳۶۴-۳۶۳.

نوشته های مشابه

6 دیدگاه در “آشنایی با گیاه پاپایا

  1. واقعا ممنون از جواب خوبتون چون تنش پیدا کنه ازبین میره از چندتا از شهرستان برام ارسال کردن ولی یک هفته هم دوام نیاورد و خشک شد از مازندران ساری جیرفت برام ارسال کردن ازبین رفت

    1. ایشالا هوا گرم بشه صحیح و سالم بهتون میرسونیم

      1. رنجبرها گفت:

        سلام وقت بخیر. قیمت نهال پاپایا چند هست؟

        1. سلام بزودی انشا الله عرضه خواهیم کرد

  2. سلام نهال پاپایا عرضه میکنید

    1. سلام بله بزودی اطلاع رسانی خواهیم کرد. الان هوا سرده سرما اذیت می کنه. منتظریم هوا خوب بشه بتونیم سالم ارسال کنیم و به دست مشتریان برسونیم

نظرات بسته شده است.