یکی از مشکلات و مسائل مهم در گلخانه داری به دلیل محدود و بسته بودن فضا کنترل آفات گلخانه ای می باشد که در ص.رت عدم اقدام و شناساسییو کنترل به موقع موجب خسارات جبران ناپذیری خواهد شد.
شته:
آفاتی با قطعات دهانی مکنده که بیشتر بر روی جوانه های انتهایی سطح و زیر برگ و در روی میوه های جوان رشد و تغذیه نموده و در آب و هوای خنک و معتدل و مرطوب بیشترین فعالیت را دارد.
تکثیر شته ها: از روش های مختلف جنسی و بکر زایی و زنده زایی صورت گرفته به همین دلیل سرعت تکثیر و انتشار زیادی دارد.
نحوه خسارت: با جذب شیره آندی موجب ضعف گیاه می شود و ناقل بیماری های ویروسی و قارچی نیز می توانند باشند. تولید عسلک شرایط را برای رشد قارچ ها بر روی گیاه فرهم می شازد.
روش های مبارزه:
۱-ایزوله کردن گلخانه
۲-مبارزه با علف های هرز
۳-استفاده از کارت های زرد
۴- مبارزه با سموم شیمیایی مانند متاسیستوکس و پریمور
۵- مبارزه بیولوژیک با کفشدوزک ۵ و ۷ نقطه ای
تریپس:
حشرات دوکی شکل و بسیار ریزی هستند که از آفات گلخانه ای مهم می باشند. ابتدا به سطح زیر برگ حمل می کند و با تغذیه بیشتر جمعیت خود را افزایش داده و به بالای سطح برگ تغییر مکان می دهد. برگ ها بی رنک و رنگ پریده می شوند. برگ هایی که آسیب شدید دیده اند از روی گیاه می افتند.
علایم خسارت آن ها در سظح برگ ایجاد لکه های سفید و در پشت سطح برگ لکه های نقره ای ایجاد می کند. در ضمن در گیاهانی مانند خیار باعث چین خوردگی برگ می شود. به علت داشتن قطعات دهانی مکنده ناقل بیماری های ویروسی نیز می باشد.
راه های مبارزه: ایزوله کردن گلخانه
استفاده از کارت های آبی
مبارزه بیولوژیک با سن اوریوس
مبارزه شیمیایی با سم دانیتول
کنه:
کنه ها دارای چهر جفت پا بوده و فاقد شاخک هستند و قطعات دهانی مکنده دارند. تغذیه این آفت از برگ ها بوده و موجب کاهش عمل فتوسنتزمی شوند. در نتیجه آب برگ کم شئه و موجب خشک شدن برگ و افت کیفیت و کمیت محصول می گردند.
کنه قرمز: روی موز، توت فرنگی، گل رز و برخی گیاهان زینتی خسارت وارد می نماید.علایم خسارت به صورت ایجاد نقاط بسیار ریز زرد رنگ و به صورت تجمع دایره ای این نقاط بر روی برگ و در نهایت زردی گل برگ می شود.
کنه دو نقطه ای یا تار عنکبوتی یا تارتن: بر روی اکثر محصولات گلخانه ای فعالیت دارند. علایم خسارت ایجاد نقاط ریز و زرد رنگ مانند گونه قبلی و ایجاد حالت گرد و غبار گرفتگی رو و پشت برگ و همچنین وجود تارهای تنیده شده در اندام های هوایی از علایم وجود این کنه است.
زمانی که رطوبت نسبی محیط کمتر از ۴۰ درصد و دما بیشتر از ۳۰ درجه باشد کنه ها حالت طغیان پیدا می کنند.
روش های کنترل آفات گلخانه ای:
ایزوله کردن گلخانه
تنظیم دما و رطوبت در محدوده متعادل
مبارزه بیولوژیک با کنه های شکار گر
مبارزه شیمیایی با سموم کنه کش
کنه مولد گال یا کنه نقره ای یا کنه زنگار:
این کنه بر روی گوجه فرنگی فعالیت داشته و با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیست. علایم آن قهوه ای شدن اندام های هوایی ، چرمی شدن و ضخیم شدن و نقره ای شدن و پیچیدگی برگ و در ضمن ایجاد تاول ها و شکاف های عمیق بر روی ساقه می باشد.
طغیان این آفت در اردیبهشت و مهر ماه بیشتر است. مبارزه با آن در مراحله اولیه استفاده از سموم کنه کش به صورت ترکیبی می باشد.
نماتدها:
آفات یا کرم های بسیار ریزی هستند که با چشم غیر مسلح دیده نمی شوند. تنوع بسیاری دارند اما مهمترین آن ها در گلخانه نماتد مولد گال است که بیشترین خسارت را در گلخانه ها وارد می نماید.
پس از ورود به ریشه و تکثیر باعث تخریب ریشه های مویین می شود و ایجاد غده یا گال روی ریشه می نماید.این غده ها جذب آب و مواد غذایی را مختل نموده و در نهایت کیاه از بین می رود.
از علایم آن روی گیاه می توان به کوتولگی و رشد کم، ضعف عمومی و مشاهده علایم پژمردکی در ساعات گرم ، وجود غده ها روی ریشه و رشد کم ریشه و کوتاه و کلفت شدن آن اشاره نمود.
راه های انتقال نماتد:
نماتد می تواند از طریق:
– نهال و نشاء های آلوده
– ادوات استفاده شده در زمین های آلوده
– کف پا
– آبهای سطحی و زیر سطحی و …
به راحتی انتقال پیدا کند. نماتد(نماتود) به راحتی می تواند تا اعماق خاک نفوذ کرده و خود را از گزند عوامل خطر رسان و از بین برنده مثل سموم شیمیائی حفظ کند.
راه های مبارزه:
بیماری نماتد به دلیل حضور در داخل بافت ریشه گیاه و محیط اطراف ریشه که هر دو از حساسترین و آسیب پذیرترین مناطق گیاهان هستند مبارزه را به شدت سخت کرده اند. از طرف دیگر سموم سیسیتمیکی که بتوانند بصورت مستقیم و بدون آسیب رساند به سایر میکروارگانیسم های مفید اطراف ریشه و بافت ریشه نماتد را از بین ببرند خیلی خیلی کم بوده و مواد موثره سمومی مثل اوگزامایل (Oxamail )که در گذشته در تولید سموم نماتد استفاده می شد به دلیل خاصیت سمی بسیار شدید و ماندگاری بالا دیگر تولید نمی شوند که این امر مبارزه با آفات گلخانه ای نماتد(نماتود) را بیشتر از پیش مشکل کرده است. در روش های سنتی و قدیمی که متاسفانه در ایران در حال حاضر هم به وفور استفاده می شود از مواد ضدعفونی کننده بسیار قوی مثل:
– راگبی
– واپام
– متام سیدیم
استفاده می شوند. تمامی این سموم جزء سموم بسیار قوی در امر ضد عفونی خاک می باشند که تمامی میکروارگانیسم های موجود در خاک را بصورت کلی از بین می برند. به دلیل انتخابی نبودن میکروارگانیسم ها و موجودات موجود در خاک در استفاده از این سموم، هم نماتد و هم تمامی جانداران و میکروارگانیسم های مفید در خاک به کل از بین می روند. این کار ضربه بسیار بدی به ساختار خاک زده و در استفاده مداوم از این سموم خاک زراعی به کل از بین می رود. از طرف دیگر استفاده از این سموم خطرات جدی برای انسان ایجاد می کند بطوریکه طبق گفته ها متام سدیم همان پیش ساز سم بسیار خطرناک سیانور است. علت اصلی در عدم تولید موادی موثره ای مثل اوگزامایل هم عمدتا به همین دلیل می باشد. محدودیت های استفاده از این سموم در انواع کشتها: با عنایت به توضیحاتی که در باال به آنها اشاره شده از سموم ذکر شده در باال فقط و فقط می توان در زمانیکه خاک آلوده خالی از کشت است یا ریشه حداقل فعالیت را دارد استفاده کرد. این بدان معنی است که استفاده از این نوع سموم در کشتهای گلخانه ای و فضای باز فقط در زمان بین کشت ها و در باغات در فصول سرد سال است.