کیوی هاردی – Hardy Kiwi

کیوی هاردی یک تاک (vine) دائمی و پایا می‌باشد که میوه‌های کوچکی مشابه با کیوی تولید می‌کند. گیاه Actinidia argut، یک گیاه بالا رونده و با رشد سریع است که در دو پایه‌ی جداگانه‌ی نر و ماده می‌روید. نام Hardy kiwi را به دلیل مقاومت بالای این گیاه نسبت به سرما روی آن گذاشته‌اند. (Hardy در زبان انگلیسی به معنی مقاوم و صبور می‌باشد.) طول یک تاک هاردی کیوی در شرایط ایده‌آل در یک فصل می‌تواند به حدود ۶ متر برسد.

بوم‌شناسی:

این گیاه بومی ژاپن، کره، شمال چین و شرق دور روسیه است.

میوه:

میوه‌‌های این گیاه به اندازه‌ی حبه‌های درشت انگور بوده و ظاهر و طعم آن مانند کیوی است اما در رنگ‌های سبز، قهوه‌ای یا ارغوانی و با پوستی صاف، بدون پرز و چرم مانند که گاهی اوقات به قرمزی می‌زند. این میوه نسبت به کیوی شیرین‌تر است و برای خوردن، نیازی به پوست کندن آن نیست.

ارزش و کاربرد غذایی:

از هاردی کیوی می‌توان مربا تهیه کرد. همچنین در کشور کره که به هاردی کیوی darae و به برگ‌های جوان آن darae-sun می‌گویند، از برگ‌ها به عنوان یک گیاه خوراکی در بشقاب سبزیجات خود (که به آن namul می‌گویند) استفاده می‌شود.

پرورش:

برای پرورش این گیاه در خانه، می‌توان از یک داربست برای رشد افقی گیاه، نگهداری آن و برداشت آسان‌تر میوه‌ها استفاده کرد. تاک‌های هاردی کیوی به سرعت رشد می‌کنند و به همین علت آن‌ها نیاز به یک داربست محکم برای رشد خواهند داشت. برای پرورش تجاری این گیاه، محل کاشت گیاهان بسیار مهم است. گیاه هاردی کیوی می‌تواند حالت نیمه سایه را تحمل کند، اما شرایط بهینه برای باردهی، حالت آفتاب کامل می‌باشد. هاردی کیوی برای رشد، حجم بالایی از آب را مصرف می‌کند و برای جلوگیری از پوسیدن ریشه‌هایش، نیاز به خاک اسیدی و با زهکشی مناسب خواهد داشت.

تکثیر:

پرورش هاردی کیوی می‌تواند مستقیم از بذر باشد. در این روش جوانه‌زنی حدود یک ماه زمان می‌برد. تکثیر این گیاه از طریق قلمه زدن نیز صورت می‌گیرد. قلمه‌ی هاردی کیوی را می‌توان مستقیم به ساقه‌ی زیرزمینی گیاه پایه‌ی کیوی پیوند زد؛ همچنین می‌توان شرایطی را برای ریشه‌دهی خود قلمه فراهم کرد.

دما:

این گیاه توانایی زنده ماندن در دمای ۳۴- درجه‌ی سانتی‌گراد را دارد؛ اگرچه در بهار، شاخه‌های جوان و نورسته ممکن است در مقابل یخ‌‌زدگی آسیب‌پذیر باشند. تاک‌های این گیاه در فصل رشد، باید ۱۵۰ روز را بدون یخ‌زدگی سپری کنند و پس از گذشت این زمان، به سرما مقاوم می‌شوند و اگر تغییرات دما تدریجی باشد، باعث انعطاف‌پذیری بیشتر گیاه نسبت به دما نیز می‌شود. در واقع گیاه برای کشت موفق، نیاز به یک دوره‌ی سرما خواهد داشت؛ اما با این حال، انجماد سریع گیاه، باعث تخریب جوانه‌ها و جدا شدن تاک‌ها از هم می‌شود. هاردی کیوی می‌تواند در مناطقی با سرمای کمتر نیز رشد کند.

گرده‌افشانی:

برای باردهی تاک‌های هاردی کیوی، باید گیاه نر و ماده هر دو حضور داشته باشند تا گرده افشانی انجام شود. هر گیاه نر، قادر است ۶ گیاه ماده را توسط گرده افشانی بارور کند. گل‌دهی این گیاه به طور معمول در اواخر بهار (در نیمکره‌ی شمالی اردیبهشت و خرداد) و ۳ سال بعد از کاشت صورت می‌گیرد. در صورت سرمازدگی گل‌ها، گیاه در آن سال به بار نخواهد نشست.

برداشت:

برداشت میوه در تمام واریته‌ها، اصولا در فصل پاییز انجام می‌گیرد؛ اما در واقع زمان برداشت به شرایط آب و هوای منطقه و رقم خاص گیاه بستگی دارد. پس از دوره‌ی گلدهی، هر ساله هر کدام از تاک‌های هاردی کیوی، می‌تواند حدود ۴۵ تا ۵۰ کیلوگرم میوه تولید کند؛ اما به صورت کلی میانگین باردهی هر تاک حدود ۲۰ تا ۲۵ کیلوگرم میوه می‌باشد. اندازه‌ی میوه‌ها و میزان باردهی گیاه، کاملا به نوع و رقم آن وابسته است. هنگام برداشت، حدود ۱۸ تا ۲۰ درصد میوه‌های رسیده‌ی تاک را قند تشکیل می‌دهد.

آفات و بیماری‌ها:

هاردی کیوی در مقابل چندین بیماری قارچی آسیب‌پذیر است از جمله Phytophthora crown و پوسیدگی ریشه (شایع‌ترین بیماری برای این گیاه)، Botrytis rot و همچنین Sclerotinia blight.
این گیاه ممکن است در معرض هجوم بعضی از آفات نیز قرار گیرد؛ مانند Nematode (یک نوع کرم لوله‌ای که آفت ریشه‌ای محسوب می‌شود)،
‏two-spotted spider mite (یک نوع آفت از رده‌ی عنکبوتیان)، leafroller یا برگ‌پیچان (نوعی آفت از راسته‌ی پروانه‌سانان)، Thrips یا ریشک‌بال (آفتی از راسته‌ی ریشک‌بالان) و سوسک ژاپنی.
گربه‌ها نیز ممکن است برای هاردی کیوی مشکل‌ساز شوند. این گیاه بویی تولید می‌کند که گربه‌ها را مجذوب خود می‌کند. (مانند گیاه نعنا گربه‌ای) این بو باعث می‌شود گربه‌ها به کندن خاک برای پیدا کردن منبع بوی خوش مشغول شوند و در نتیجه به ریشه‌ها نیز آسیب می‌رسانند. آن‌ها به تخریب گیاهان تاک مانند مشهورند.

تولید تجاری گیاه:

در طول تاریخ برای تولید تجاری این میوه، تلاش‌‌های فراوانی شده است که به دلیل ماندگاری کوتاه میوه‌های رسیده و همچنین رسیدن انفرادی و پراکنده‌ی میوه‌ها، ناموفق بوده است. با این وجود در آمریکای جنوبی، نیوزلند، اروپا، کانادا و ایالات متحده‌ی آمریکا (در اورگان، واشنگتن و پنسیلوانیا) با استفاده از خلاقیت‌های تجاری، ‌تلاش‌هایی مبنی بر تولید میوه‌های با کیفیت در مقیاس کوچک‌تر شروع شده است.

تاریخچه‌ی گیاه‌شناسی و طبقه‌بندی گیاه:

گیاه Actinidia arguta، ابتدا توسط ‏Philipp Franz von Siebold و ‏Joseph Gerhard Zuccarini، در سال ۱۸۴۳ با عنوان Trochostigma argutum معرفی شد. سپس در سال ۱۸۶۷ توسط
‏ Friedrich Anton Wilhelm Miquel وارد طبقه‌ی Actinidia شد. (این اتفاق پس از پیشنهاد نامعتبر منتشر شده در مورد انتقال گونه‌های گیاهی توسط ‏Jules Émile Planchon صورت گرفت.)

واریته‌ها:

سه واریته برای گونه‌های گیاه Actinidia arguta وجود دارد:
▪️ Actinidia arguta var. arguta (autonym)
▪️ Actinidia arguta var. giraldii (Diels) Vorosch.
▪️ Actinidia arguta var. hypoleuca (Nakai) Kitam.
گیاهان Actinidia arguta var. giraldii و
‏A. arguta var. hypoleuca، به صورت مستقل و به ترتیب توسط Ludwig Diels و
‏Takenoshin Nakai، با نام‌های Actinidia giraldii و Actinidia hypoleuca در سال‌های ۱۹۰۵ و ۱۹۰۴ معرفی شدند؛ اما هر کدام از آنها به ترتیب در سال ۱۹۷۲ توسط ‏Vladimir Nikolaevich Voroschilov و در سال ۱۹۸۰ توسط Siro Kitamura، به عنوان یکی از واریته‌های A. arguta در نظر گرفته شدند.
گیاه Actinidia arguta ابتدا در بخش Leiocarpae و زنجیره‌ی Lamellatae قرار گرفت؛ اما این طبقه‌بندی مورد حمایت واقع نشد.

ارقام:

مشهورترین ارقام این گیاه Ananasnaya و Geneva و MSU و Weiki و Jumbo Verde و Rogow می‌باشند. یک هیبرید خود بارور رایج از این گیاه، گونه‌ی ژاپنی Issai یا ‏A. arguta × rufa می‌باشد.