خیار حساسیت ویژه ای به شرایط محیطی دارد که سبب کاهش عملکرد و کیفیت آن می شود. از میان این عوامل می توان به شوری خاک و آب، حساسیت به یون هاي ویژه مثل کلسیم، منیزیم، سدیم، کلر، پرکلرات، نور، دما، رطوبت و علفکش گلايفوسیت اشاره کرد. تغییر عمده در هرکدام از این عوامل رشد، سبب کاهش عملکرد و کیفیت میوه می شود.
شوری خاک و اثرات آن بر ساختار رویشی و زایشی
خسارت شوری در اثر زیاد بودن هدایت الکتریکی آب آبیاري، خاك یا محیط رشد و مصرف بیش از حد کودهاي شیمیایی مشاهده می شود. خیار به کوددهی زیاد حساس است، زیرا کوددهی زیاد باعث افزایش شوري خاك و سمیت عناصر غذایی، به ویژه نیتروژن می شود.
رشد گیاه در خاك یا محیط کشت شور (هدایت الکتریکی زیاد) متوقف و ظاهر برگ هاي آنها سبز تیره، غیرشاداب، چرمی شکل و پژمرده می شود و همچنین یک نوار باریک زرد رنگ در حاشیه برگ ها ظاهر می شود.
علائم شوری خاک در برگ های خیار
تحت شرایط شور رشد برگ ها متاثر و به شکل فنجان رو به پایین نمایان می شوند. بعد از یک تنش آبی شدید، برگ هاي مسن تر بطور یکنواخت به صورت سبزِ رنگ پریده متمایل به زرد ظاهر و بافت هاي کوچک مرده به سمت داخل برگ توسعه می یابند. اگر منبع آب آبیاري اصلاح شود فقط یک نوار سبز رنگ پریده در حاشیه برگ ها نمایان می شود.
عامل اصلی شوری بالای خاک گلخانه ها، افزودن مقادیر بسیار زیاد کودهاي شیمیایی و آلی به خاك است. این کودها قبل از کاشت به طور مستقیم به خاك افزوده می شوند و در مراحل بعدی، از طریق آب آبیاری (کود آبیاری) مورد استفاده قرار می گیرند.
هرچند که در بعضی از گلخانه ها شوری بالای آب آبیاری نیز در شوری خاک تأثیر زیادی داشته است. یک نکته مهم در مورد نتایج تجزیه خاك که کمتر مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد و تاثیر مهمی در شوری خاك دارد، غلظت بالای برخی عناصر غذایی است که به طور مرتب ازطریق آب آبیاری به خاک اضافه می شود و نهایتا باعث افزایش شوری در محل ریشه می شود. نتایج یک مطالعه مشخص شد که قابلیت هدایت الکتریکی خاک دربیش از نیمی از گلخانه ها، بسیار بالاتر از آستانه تحمل به شوري (چهار دسی زیمنس بر متر) بود.جهت تخلیه نمک های اضافی خاك و یا محیط های کشت، باید ابتدا با آب با شوری کمتر از دو دسی زیمنس آن ها را آبشویی و سپس برنامه کوددهی را مطابق با نیاز گیاه اصلاح نمود.
برای مشاهده و خرید بذر انواع خیار، کلیک کنید.
برای مقابله با شوری می توان از روش های زیر استفاده کرد:
الف) در مناطقی که آب با شوری پایین در دسترس نیست، تناوب کشت گوجه فرنگی بعد از خیار اثر مطلوبی در کاهش شوري خاك و متعادل کردن عناصر خاك دارد به شرط این که در کوددهی آن نیز دقت شود. در این صورت بخش قابل توجهی از عناصر تجمع یافته در خاك، به ویژه فسفر و پتاسیم، توسط محصول برداشت می شود و برای کشت آتی برای خیار متناسب می شود.
ب) آبشویی با آب با کیفیت مناسب براي خروج املاح و کودهای شیمیایی اضافی
ج) تنظیم برنامه کودی به نحوی که بیش از نیاز گیاه کود مصرف نشود.
د) استفاده از ارقامی که به شوري مقاوم هستند.
ه) استفاده از مقادیر توصیه شده کود حاوي پتاسیم (به جز کلرید پتاسیم) با توجه به اینکه پتاسیم توانایی گیاه را در مقابل تنش شوري افزایش می دهد. در صورتی که شوري از نوع سدیمی است، کودهاي کلسیمی می تواند نسبت کلسیم به سدیم را متعادل نماید. معمولا کلسیم نقش بهتري نسبت به پتاسیم در افزایش مقاومت به شوري در خیار ایجاد می کند. مناسب ترین منبع براي این منظور، نیترات کلسیم است.
علاوه بر این تحقیقات نشان داده که سیلیسیم اثر مثبتی بر کنترل اثرات شوري در گیاهان دارد. همچنین سیلیسیم می تواند مسمومیت برخی عناصر در محیط را کاهش دهد.
