آموزش کاشت و پرورش, عمومی

همه چیز درباره گیاه زنجبیل

زنجبیل (Ginger) ازنجفیل، یکی از گیاهان دارویی بومی هندوستان می باشد که از زمان های قدیم، سایر ملل جهان به ویژه اعراب آنرا از هندوستان وارد می کردند. مولانا سید سلیمان ندوی میگوید: برای ما هندیان نهایت افتخار است که چند کلمه ای از سرزمین ما، سعادت راه یافتن به قرآن مجید را پیدا کرده است. اصل زنجبیل به شرق برمیگردد و در این کشورها در طول بیشتر از ۴۰۰۰ سال در پخت و پز غذا مصرف شده است. امروزه این گیاه در بیشتر مناطق استوایی کشت می شود.

متخصصان طب هندی از زنجبیل به عنوان داروی جهانی نام می برند. این امر نه تنها به خاطر خواص ضدقارچی، ضدباکتریایی آن است، بلکه به خاطر اثر تسکین بخش آن بر دستگاه گوارش هست، که باعث شده هندیان بیش از ۲۰۰۰ سال، زنجبیل را مصرف نمایند. در طب سنتی چینی هم این گیاه نقش مهمی ایفا میکند. در غرب، پزشکی یونانی به نام “دیوسکوریدس” اولین بار در قرن اول میلادی استفاده طبی زنجبیل را ثبت کرد، گرچه قرنها قبل از آن این گیاه آروماتیک از کشورهای خاور دور به اروپا صادر می شد، تا زمان قرون وسطی، به عنوان یک ماده اولیه آشپزی در اروپا کاملا شناخته شده بود. این مقاله به معرفی زنجبیل و خواص دارویی و درمانی آن می پردازد.

پیشینه تاریخی

زنجبیل از زمان های دور در کاشان و دزفول مورد استفاده قرار می گرفته و در ایران باستان نیز این گیاه با نام ژنگویر ش ناخته شده بود و کاربرد داشته است. در آیه ۱۷ سوره “انسان” نیز از زنجبیل یاد شده است: “در آن جا، جامی بنوشانندشان که آمیخته با زنجبیل باشد”

معرفی گیاه

زنجبیل (Zingiber officinale) گیاهی متعلق به خانواده Zingiberaceae است. بخش مورد استفاده زنجبیل، ساقه متورم شده زیرزمینی آن بوده که “ریزوم” نام دارد. ساقه های ریشه دار زنجبیل عبارت از دکمهای به هم پیچیده، ضخیم و قهوه ای روشن است. از آنجا که زنجبیل نوعی گیاه زیرزمینی بوده، لذا ساقه ریشه دار این گیاه بخشی از ساقه اصلی است که بر حسب اتفاق در زیرزمین رشد می نماید. ریشه اصلی این گیاه از گرههای موجود روی ساقه های ریشه دار آن نمو می کند. بالای سطح زمین ساقه های ۱۲ اینچی دارای برگهای طولانی، باریک، کج و معوج و سبز با گل های س فید و سبز مایل به زرد (ارغوانی رنگ) بوده قرار دارد.

برای تکثیر زنجبیل، ریزومهای گیاه را که شامل یک جوانه و به طول ۲/۵ سانتی متر می باشد، در زمین می کارند. زمان کاشت ریزوم ها به صورت دیم، تقریبا اوایل بهار می باشد.

ترکیبات شیمیایی

از نظر ترکیبات شیمیایی، گیاه زنجبیل دارای پتاسیم اکسالات بوده و همچنین در بخش های غده زیر زمینی گیاه در حدود ۱-۳ درصد اسانس روغنی فرار شامل ترین کامفن، فلاندرن، زینجی برن، سینئول، سیترال و بورنئول و تعدادی رزین، نشاسته نیز یافت می شود. تندی زنجبیل مربوط به وجود جین جرول و شوگائول میباشد.

نیازهای اقلیمی

زنجبیل در نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری کاشته میشود و به درجه حرارتهای بالا و بارندگی خوب نیاز دارد. این گیاه در جنوب غربی هند و مناطق دارای بارش سالیانه ۲۵۰ میلی متر، به صورت دیم کاشته می شود، و در ارتفاعات ۱۳۰۰ تا ۱۶۰۰ متری از س طح دریا قادر به رشد است. خاک سبک شنی – لومی، مناسب ترین نوع خاک برای رشد زنجبیل می باشد و خاکهای سنگین رسی و شنی زبر برای کاشت این گیاه نامناسب هستند

زنجبیل به عناصر غذایی زیادی نیاز دارد و خاک مزرعه باید بسیار حاصلخیز باشد. این گیاه در شرایط غرقابی و خاکهای شنی درشت عملکرد خوبی ندارد. مناسب ترین درجه حرارت خاک برای جوانه زنی ریزومهای بذری این گیاه، ۲۵ تا ۳۰ درجه سانتی گراد می باشد و در درجه حرارت های کمتر، زمان بیشتری برای جوانه زنی لازم است.

روش تکثیر

برای تکثیر زنجبیل، ریزومهای گیاه را که شامل یک جوانه و به طول ۵/۲ سانتی متر می باشد، در زمین می کارند. زمان کاشت ریزومها به صورت دیم، تقریبا اوایل بهار می باشد. برای کاشت این گیاه به صورت آبی، ریزومها را در اواخر پاییز تا اوایل زمستان کشت می کنند. فاصله کاشت ریزوم ها به میزان ۳۰ سانتی متر بین ردیفها و ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر روی ردیفها در نظر گرفته میشود. عمق کاشت ریزوم نیز بین ۴ تا ۵ سانتی متر لحاظ می گردد. میزان ریزوم مورد نیاز برای کاشت یک هکتار زمین، ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ کیلوگرم می باشد.

پس از کاشت ریزومها، مالچ پاشی صورت می گیرد که در هندوستان مالچ پاشی با برگ سبز به میزان دو برابر عملکرد محصول را افزایش میدهد. از مزایای دیگر مالچ پاشی، حفظ رطوبت خاک تا عمق ۱ تا ۲ سانتی متری می باشد. مالچ پاشی در دو مرحله بعد از کاشت نیز (۴۵ تا ۶۰ و ۹۰ تا ۱۲۰ روز بعد از کاشت) صورت می گیرد.

کودها و عناصر غذایی مورد نیاز

بر طبق مطالعات انجام شده، زنجبیل با افزایش ۳۰ تن کود دامی در هکتار که قبل از کاشت باید به واسطه شخم زدن با خاک مخلوط شود و همچنین افزایش کودهای اوره به میزان ۷۵ کیلوگرم در هکتار، P205  به میزان ۵۰ کیلوگرم در هکتار، ۶۰ روز و ۱۲۰ روز بعد از کاشت به زمین افزوده می شوند و همچنین ۵۰ کیلوگرم کود پتاسه در هکتار، بهترین عملکرد را خواهد داشت. لازم به ذکر است که کود فسفر برای افزایش عملکرد زنجبیل بسیار ضروری می باشد.

برداشت زنجبیل زمانیکه بخش هوایی گیاه در پایان دوره رشد شروع به خشک شدن کرد، ریزومها آماده برداشت هستند. ریزومها بعد از برداشت از هم جدا و شسته می شوند. در غیر این صورت محصول نهایی که زنجبیل سفید است بدست نمی آید. در صورتی که تقاضای بازار برای زنجبیل سبز زیاد باشد، زنجبیل را باید ۱۵ تا۲۰ روز قبل از رسیدن کامل برداشت کنند. رطوبت زنجبیل خشک حداکثر باید ۱۰ درصد باشد. زنجبیل های خشک شده در کیسه های کاغذی بسته بندی می شوند و مناسب ترین دما برای نگهداری آنها در انبار ۳۵ تا ۳۸ درجه سانتی گراد می باشد.

تهیه زنجبیل خشک

زنجبیل سبز ۲ یا ۳ بار کاملا در آب شسته میشود و سپس برای یک روز در آب خیسانده میشود. روز بعد پوست ریزوم با چاقوهای کوچکی از جنس خیزران به دقت کنده می شود. باید مواظب بود که فقط پوست خارجی جدا شود چرا که در اثر آسیب دیدن پوست زیرین، عصاره روغنی از دست می رود. بعد از کندن پوست ریزوم، زنجبیل ها را به دقت می شویند و در آفتاب خشک می کنند. برای بهبود کیفیت محصول زنجبیل سفید، ریزومها را به مدت چند دقیقه در محلول آب آهک ۳ درصد خیساندهمیشوند و سپس با گوگرد ضدعفونی و سپس خشک می کنند. این عمل برای افزایش کیفیت زنجبیل سفید به میزان ۱۸ تا ۲۰ درصد تا دو بار تکرار میشود.

فرآورده های زنجبیل

پس از قطع ساقه ریشه دار این گیاه، مواد شیمیایی فعال موجود در گیاه از قبیل “زینجیبرن”، “بنزابولن”، “جینجرول” و “شوقول “خاصیت ذاتی خود را از دست میدهند. شرکت های فعال در زمینه فراورده های گیاهی، زنجبیل را به صورت عصاره، تنتور، انواع کپسول یا روغن آن عرضه می کنند تا از زایل شدن مواد شیمیایی اشاره شده جلوگیری شود.

همچنین می توان ریشه زنجبیل تازه را به تکه های کوچکی به اندازه نصف کف دست یا به اندازه نصف قاشق چای خوری از تکه های رنده و شسته شده به همراه پوست آن، در آب گرم قرار داده و مقدار نیم لیتر آب جوش روی ۳۰ گرم ساقه ریشه دار ریخته و به صورت چای زنجبیل مصرف شود. برای اینکار باید تکه های زنجبیل خرد شده را به مدت ۱۵ دقیقه دم نموده و سپس روزانه دو لیوان از آن را میل نمائید. دیگر منبع مناسب تهیه زنجبیل، همان زنجبیل کریستال شده می باشد که به علت تندی، روی آن را با یک پوششی قندی می پوشانند. دیگر فرآورده های حاصله از زنجبیل از ریشه تازه یا خشک آن یا از طریق تقطیر روغن از ساقه آن نیز تهیه میشود.

نحوه مصرف

نحوه مصرف فرآورده های زنجبیل به سلیقه شخصی افراد بستگی دارد. در کل، نباید روزانه بیشتر از دو تا چهار گرم زنجبیل مصرف شود، چرا که علاوه بر میزان زنجبیلی که مصرف می کنید ممکن است مقداری از این ماده نیز از طریق برنامه غذایی (یعنی از موادی نظیر نان شیرینی زنجبیل دار، نان زنجبیل دار یا مواد غذایی مخلوط و سرخ شده) جذب بدن شود. اگر زنجبیل تازه مصرف شود، حتما باید مقدار مصرفی وزن شود تا تقریبا دریابید که چه حدی از آن معادل ۲ تا ۴ گرم است.

زنجبیل به عناصر غذایی زیادی نیاز دارد و خاک مزرعه باید بسیار حاصلخیز باشد. این گیاه در شرایط غرقابی و خاکهای شنی درشت عملکرد خوبی ندارد. مناسب ترین درجه حرارت خاک برای جوانه زنی ریزوم های بذری این گیاه، ۲۵ تا ۳۰ درجه سانتی گراد می باشد و در درجه حرارتهای کمتر، زمان بیشتری برای جوانه زنی لازم است.

طریقه استفاده

یک قاشق چایخوری پودر خشک زنجبیل و یا دو قاشق چایخوری زنجبیل رنده شده تازه را در داخل قوری ریخته روی آن آب جوش بریزید و به مدت پنج دقیقه آنرا با حرارت ملایم دم کنید و سپس آنرا با عسل شیرین کرده و میل کنید. چای زنجبیل هر چقدر بیشتر بماند و دم بکشد تندتر می شود. حتی می توان چای زنجبیل را بعد از سرد شدن در داخل یخچال گذاشت و خنک کرد و مانند یک نوشابه سرد استفاده نمود. برای تهیه شربت زنجبیل، یک قسمت زنجبیل رنده شده را با سه قسمت عسل مخلوط کرده و در شیشه دربسته در یخچال نگهدری کنید و هر موقع خواستید مصرف کنید.

مصارف پزشکی گیاه زنجبیل:

زنجبیل به مراتب در کاهش دفعات تهوع و از بین بردن عرق سرد مؤثر بود. همچنین برخی کارشناسان، زنجبیل را برای درمان تهوع صبحگاهی دوران حاملگی نیز توصیه مینمایند. البته در این خصوص همیشه با پزشک خود مشورت نمایید.

مطالعات نشان داده اند که زنجبیل میتواند از تهوع ناشی از عمل جراحی و شیمی درمانی نیز جلوگیری کند. مطالعات بالینی انجام شده در انگلستان نشان داد که مصرف یک گرم پودر زنجبیل در جلوگیری از حالت تهوع و استفراغ بعد از عمل جراحی به اندازه داروهای آرام بخش مرسوم، مؤثر است. خاصیت گرم کنندگی و فعال کنندگی زنجبیل آن را به عنوان شفابخش خانگی معرفی نموده، بنابراین اگر به کشیدگی عضله دچار شده اید، گلودرد دارید برای خود یک تونیک زنجبیل درست کنید و میل نمائید تا به قدرت شفابخش فوق العاده آن پی ببرید.

زنجبیل را می توان به آب گرم اضافه کرد و در مواقع سرمازدگی، پاها را در آن قرار داد. در مواقع دندان درد می توان آن را جوید و هنگام گلو درد از غرغره آن استفاده کرد. همچنین برای درمان سرماخوردگی آن را به آب گرم، لیمو و عسل افزود. اگر علاقه ای به استفاده از این محلول ها را ندارید میتوانید آن را پس از خرد کردن برای تسکین سردرد به ناحیه پیشانی بمالید. روغن زنجبیل را می توان با روغن های دیگر رقیق کرده و برای تسکین دردهای ناشی از کشیدگی ماهیچه آسیب دیده روی آن ماساژ داد تا گردش خون را بهبود بخشیده و باعث تسکین درد شود.

دلیل معجزه گر بودن زنجبیل اجزای تشکیل دهنده اصلی زنجبیل شامل نشاسته، اسانس ها مانند زینجیبرن (Zinngiluren) که به زنجبیل بوی خاص می دهد، و رزین است. به نظر می رسد بیشتر ارزش درمانی زنجبیل به واسطه ترکیبات ادویه های آن یعنی جینجرولها (Gingerols) است که طعم تند و سوزاننده آن ناشی از آنهاست، اگرچه هنوز طرز عمل آن مشخص نیست. کاربردهای دیگر زنجبیل زنجبیل تازه را برای سرماخوردگی و آنفولانزابکار ببرید.

توجه داشته باشید که مصرف زنجبیل در افراد دچار زخم معده و یا زخم دوازدهه و یا همزمان با مصرف داروهای ضد انعقاد – که میتواند باعث رقیق شدن خون شوند اکیدا منع شده است. همچنین در مورد استفاده از گیاهان دارویی، به ویژه در صورت حاملگی و یا شیردهی نوزادان، باید با پزشک خود مشورت شود. همانطور که اشاره گردید زنجفیل جزو گیاهان دارویی با اهمیت بوده و دارای خواص متعددی از جمله ضد تهوع و مقوی قلب و ضد لخته شدن خون، ضد باکتری، آنتی اکسیدان و ضد سرفه، ضد سموم کبدی، ضد التهاب، ادرارآور، محرک و کاهش اسپاسم و محرک سیستم ایمنی

را پس از خرد کردن برای تسکین سردرد به ناحیه پیشانی بمالید. روغن زنجبیل را می توان با روغن های دیگر رقیق کرده و برای تسکین دردهای ناشی از کشیدگی ماهیچه آسیب دیده روی آن ماساژ داد تا گردش خون را بهبود بخشیده و باعث تسکین درد شود.

دلیل معجزه گر بودن زنجبیل اجزای تشکیل دهنده اصلی زنجبیل شامل نشاسته، اسانس ها مانند زینجیبرن (Zinngiluren) که به زنجبیل بوی خاص می دهد، و رزین است. به نظر می رسد بیشتر ارزش درمانی زنجبیل به واسطه ترکیبات ادویه های آن یعنی جینجرولها (Gingerols) است که طعم تند و سوزاننده آن ناشی از آنهاست، اگرچه هنوز طرز عمل آن مشخص نیست. کاربردهای دیگر زنجبیل زنجبیل تازه را برای سرماخوردگی و آنفولانزابکار ببرید.

توجه داشته باشید که مصرف زنجبیل در افراد دچار زخم معده و یا زخم دوازدهه و یا همزمان با مصرف داروهای ضد انعقاد – که میتواند باعث رقیق شدن خون شوند اکیدا منع شده است. همچنین در مورد استفاده از گیاهان دارویی، به ویژه در صورت حاملگی و یا شیردهی نوزادان، باید با پزشک خود مشورت شود. همانطور که اشاره گردید زنجفیل جزو گیاهان دارویی با اهمیت بوده و دارای خواص متعددی از جمله ضد تهوع و مقوی قلب و ضد لخته شدن خون، ضد باکتری، آنتی اکسیدان و ضد سرفه، ضد سموم کبدی، ضد التهاب، ادرارآور، محرک و کاهش اسپاسم و محرک سیستم ایمنی، ضد نفخ و افزایش ترشحات رودهای معدی پایین آورنده کلسترول خون و محرک هضم غذا است.

در چین از ریشه و ساقه زنجفیل به عنوان آفت کش برای دفع شته و هاگها و قارجها استفاده می شود. با توجه به میزان متغیر اسانس زنجفیل که ارزش دارویی زنجبیل وابسته به آن است انواعی که بالاتر از ۱/۵  درصد اسانس داشته باشد ارزش دارویی دارند، بنابراین در صورتی که زنجفیل کهنه باشد و یا به صورت پودر به مدت طولانی مصرف شود کم کم از رایحه آن کاسته شده و ارزش دارویی آن کاهش می یابد.

از انواع زنجفیل می توان انواع هندی، آفریقایی و جامائیکایی که دارای ارزش بالاتری بوده نام برد و نوع ژاپنی آن از ارزش کمی برخوردار است به طوری که نوع ژاپنی برای استفاده دارویی توصیه نمی شود. فرآورده های مختلفی در نقاط مختلف جهان در دسترس است که شامل پودر، محلول الکلی، اسانس و عصاره تازه این گیاه است. میزان مصرف آن تا سه گرم در روز بلامانع است، البته این میزان ممکن است به صورت ۳-۲ نوبت مصرف شود (مثلا سه نوبت یک گرمی) اما به عنوان ضد تهوع می توان یک جا از ۲ گرم آن استفاده کرد. مقادیر مصرف زیاد زنجفیل ممکن است با داروهای قلبی، داروهای ضد انعقاد و دیابت تداخل نماید. همچنین مصرف آن در دوران بارداری و شیردهی توصیه نمی شود و حتی دیده شده که مصرف بالای زنجفیل ممکن است باعث اختلالات سیستم عصبی مرکزی شود. زنجبیل تازه، شربت زنجبیل و چای زنجبیل در بدن تولید گرما می کند و به این وسیله مواد سموم را به صورت عرق از بدن خارج می کند. به این نکته توجه کنید که اگر دچار سنگ صفرا هستید از مصرف زنجبیل بپرهیزید زیرا مصرف بیش از حد آن نیز می تواند سبب گرمازدگی جزئی شود.

مقدار مصرف:

برای درمان، تهوع، گاز معده یا سوء هاضمه | روزانه ۲ تا ۴ گرم ریشه تازه (۱ گرم پودر ریشه) یا ۱/۵ تا ۳ میلی لیتر تنتور آن را مصرف کنید. برای پیش گیری از استفراغ، هر ۴ ساعت یک گرم پودر زنجبیل (نصف قاشق چایخوری) یا معادل آن یا روزانه س ه بار دو عدد کپسول زنجبیل (یک گرم) مصرف کنید. البته می توانید یک تکه ۸ گرمی زنجبیل تازه را نیز بجوید.

برای بیماری های ناشی از سرماخوردگی، تب ناشی از آنفلونزا، گلودرد، گرفتگی های ناشی از قاعدگی یا سردرد، دو قاشق غذاخوری از دم کرده زنجبیل یا چندین ورق از ساقه ریشه دار تازه آن را بخور دهید. برای درمان درد ورم مفاصل از آب، عصاره یا چای زنجبیل تازه به میزان روزانه ۴ گرم مصرف کنید یا روغن آنرا روی مفصل دردناک بمالید یا ریشه تازه آنرا در ضماد داغ یا گازهای ضمادی قرار دهید و روی نقاط دارای درد بگذارید. در دوران بارداری در دزهای کمتر از یک گرم روزانه مصرف می شود. به هر حال مصرف طولانی مدت زنجفیل در دوران بارداری توصیه نمی شود.

گیاه زنجبیل با سرطان تخمدان مبارزه می کند

اخیرا کارشناسان دریافته اند که زنجبیل می تواند سلول های سرطانی را از بین ببرد. این مطالعات نشان داد که ادویه جات خواصی دارند که مانع از مقاومت سلول ها در برابر درمان ها می شود و جلوی مقاومت سلول های س رطانی را می گیرد. علاوه بر این، زنجبیل باعث کنترل تورم و التهابها و بهتر شدن حالت استفراغ و تهوع میشود. اما زنجبیل بیش از همه باعث مرگ سلول های سرطانی تخمدان می شود. سلول ها به دو صورت می میرند اپاپتوسیس (Apoptosis) که در حقیقت خودکشی سلول ها است. اتوفاژی (Autophagy) که در حقیقت یک نوع خود هضمی سلول ها است. در اغلب بیماران مبتلا به سرطان تخمدان که بیماری مجددا عود می کند، و بدن در مقابل شیمی درمانی های معمول مقاومت نشان میدهد که در این نوع شیمی درمانی مرگ سلول ها از نوع پاپتوسیس» است، اما زنجبیل می تواند باعث مرگ سلول ها از نوع «توفاژی» شود که در کنار نوع اول باعث از بین رفتن مقاومت در برابر شیمی درمانی می شود بنابراین پزشکان به این افراد خوردن زنجبیل را توصیه می کنند

از بین بردن جوش صورت

مقداری ریشه زنجبیل را در مقدار کمی آب جوش دم نموده تا عصاره ریشه خارج شده پس از سرد شدن دوباره آن را روی حرارت قرار داده (حدود ۲۰ دقیقه) سپس ریشهها را از آب جدا نمایید. این عصاره برای از بین بردن جوش ها بسیار مناسب می باشد. جعفری را له کرده و له شده آن را با نمک و مقداری روغن زیتون مخلوط نموده و این ماسک را بر روی صورت قرار داده، این عمل را باید قبل از خواب انجام داد و پس از آن صورت را با آب ولرم بشورید. هر روز آن را تکرار کرده تا جوشها کاملا از بین برود اسفناج را پخته، آن را له کرده و با سفیداب مخلوط نموده و به صورت ماسک بر روی صورت به مدت ۲۰ دقیقه مالیده شود این ماسک نیز باعث از بین رفتن جوش های جلدی می گردد. انجمن فرآورده های گیاهان دارویی آمریکا ریشه زنجبیل تازه را از نظر درجه بندی سلامتی و بی خطری در ردیف اول قرار داده است لذا زنجبیل گیاهی بی خطر و وسیع الطیف است. با این وجود، میزان تجویزی آن باید رعایت شود و از مصرف آن در طول بارداری اجتناب

گردد. همچنین دریافت زیاد این گیاه موجب افزایش حجم سلول های اپیتلیال معده و باعث استرس های معده ای می شود. مصرف توام این گیاه با ضد انعقادها منع شده است برخی از زنان برای رهایی از علایم بیماری صبح دم از زنجبیل استفاده می کنند لیکن مصرف زنجبیل برای این هدف بحث انگیز است. برای رعایت اصول ایمنی و سلامتی هرگز نباید بیش از میزان معمولی آن مصرف گردد. زنجبیلی که به عنوان بخشی معمولی از برنامه غذایی فرد مصرف می شود بی خطر تلقی میشود.

احتیاط مصرف گیاه زنجبیل

*در کودکان زیر دو سال نباید استفاده شود

*مصرف زیاد زنجبیل موجب سوزش سردل میشود.

*افرادی که سنگ کلیه دارند، باید قبل از مصرف زنجبیل حتما با پزشک خود مشورت نمایند.

*اگر داروهای رقیق کننده خون، مانند وارفارین و آسپیرین مصرف می کنید، زنجبیل نخورید.

*مصرف زیاد زنجبیل ممکن است با داروهای قلبی و دیابت تداخل نماید.

*مصرف آن در دوران بارداری و شیردهی باید درحد متعادل باشد.

*مصرف زیاد زنجبیل ممکن است باعث اختلالات سیستم عصبی مرکزی گردد

*اگر از سنگ صفرا رنج می برید، از مصرف زنجبیل بپرهیزید.

*مصرف بیش از حد آن می تواند سبب گرمازدگی جزئی گردد.

مقالات دیگری در مورد این گیاه ارزشمند نظیر کاشت زنجبیل در گلدان ، پرورش زنجبیل در منزل نیز در مقالات سایت فردین کشت موجوده که امیدوارم مورد تواجه شما عزیزان قرار بگیره.

منابع مورد استفاده:

http://www.daneshnameh.roshd.ir

http://www.parsiteb.com

http://www.afarineshdaily.ir

http://www.sabziran.ir

http://www.mazhabi-farhangi.mihanblog.com

http://www.senmerv.com

http://www.1000gol.blogtak.com

http://www.money58.netfirms.com

http://www.razak-prd.com

نوشته های مشابه