مقالات تخصصی

همه چیز درباره گوجی بری (Goji berry)

گوجی بری

شناخت گونه­ های مختلف گوجی بری:

گوجی (Goji) یا گوجی ­بری (goji berry) یا ولف­بری(wolfberry) گیاهی از جنس Lycium متعلق به خانواده سیب­ زمینی یا سولاناسه (Solanaceae) است. از گونه­های مهمی که از آنها به عنوان گوجی­بریها یاد میشود، میتوان به Lycium barbarum L و Lycium chinense و Lycium ruthenicum Murrاشاره کرد. دو گونه Lycium barbarum L و Lycium chinense  به نام گوجی بری قرمز نیز شناخته می­شوند و شباهت زیادی به همدیگر دارند و شناخت آنها تنها از طریق تفاوت در ترکیبات و مزه آنها ممکن است به طوریکه طبق مطالعات صورت گرفته توسط Lee و همکاران (۲۰۱۴) Lycium barbarum L شیرین­ مزه­تر  از Lycium chinense است.

گوجی­بری های قرمز گیاهانی بوته ­ای و خزان کننده (deciduous shrub) به ارتفاع ۱ تا ۳ متر می­باشند. برگهای گوجی بری ساده، سرنیزه­ای تا تخم مرغی شکل است. گلهای بنفش کم رنگ در گروه های یک تا سه تایی در زیر محور برگ رشد می کنند. در نیمکره شمالی، گیاه در ژوئن (اواسط خرداد) شکوفه می دهد و میوه تا اکتبر (اواسط مهر) بالغ می­شود. میوه های بیضی شکل طویل، نارنجی تا قرمز تیره به طول تقریبا ۲ سانتی­متر با طعم شیرین و تند مزه در این گونه از گوجی بریها دیده می­شود. میوه گوجی بری را می توان به صورت تازه و یا برای ماندگاری بیشتر خشک کرد.

در مزارع پروش گوجی برای عمکلرد بهتر و جمع آوری آسانتر میوه، بوته­ها هرس می­شوند (به ارتفاع ۱.۸ متر ).

گوجی بری
ساختار گل در گوجی بری گونه Lycium barbarum L (A) میوه ها و برگها(B)؛ خشک کردن میوه­ ها (C)؛ و درختان هرس شده در مزرعه­ ای در چین (D)

 

گونه دیگری از گوجی­بری که به گوجی­بری مشکی معروف است با نام علمی . Lycium ruthenicum Murr  شناخته می­شود. این گیاه همانند گوجه بری قرمز، فرم بوته­ای و خزان کننده داشته و به ارتفاع ۰.۵ تا ۲ متر می­رسد. برگها این گیاه متفاوت از گوجی­بری قرمز است، برگها در این گونه متمایل به خاکستری، صاف، کمی گوشتی، کشیده و خطی بوده و در روی ساقه ثابت (نشته روی ساقه) میباشد. گلهای این گیاه بنفش یا صورتی و میوه کروی شکل، آبدار و به قطر ۴ تا ۸ میلیمتر و سیاه رنگ هستند.

گوجی بری
خصوصیات گیاهشناسی گوجی­ بری مشکی (Lycium ruthenicum)

 

تاریخچه استفاده از گوجی­ بری ها:

گوجی­بری ها گیاهان شناخته شده و بسیار محبوب در طب سنتی چین هستند. نام گوجی (Goji) از نام چینی آن یعنی “Gou Qi” گرفته شده است. براساس شواهد این میوه حداقل سه قرن قبل از میلاد مسیح در پزشکی سنتی چینی و آسیای جنوب شرقی کاربرد داشته است. این گیاهان به طور طبیعی در آسیا و جنوب شرقی اروپا رویش دارند.

 در طب سنتی چین از این گیاهان برای درمان بیماریهای التهابی و کم خونی و همچنین در بهبود بینایی، محافظت از کبد و افزایش طول عمر استفاده می­شد. براساس شواهد، گوجی بری مشکی بیش از هزاران سال است که در طب سنتی تبّت مورد استفاده قرار می­گیرد و از آن برای درمان بیماریهای قلبی، قاعدگیهای غیرطبیعی و یائسگی استفاده می­شد. قدیمترین اشاره به “Gou Qi” در کتاب باستانی “شن نونگ بن کائو جینگ” میباشد، یک کتاب قدیمی چینی در زمینه کشاورزی و گیاهان دارویی که بین سالهای ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلادی نوشته شده است. میوه L. barbarum ، L. chinense و L. ruthenicum به ترتیب Ningxia Gou Qi” ، “Gou Qi” و “Black Gou Qi” نامیده شده است. از این میوه­ها به عنوان یک مقوی طبیعی در طب سنتی چینی یاد شده است. همچنین از پوست ریشه این گیاه که به نام ” Di Gu Pi” معروف است به عنوان یک خنک کننده  استفاده می­شود. نامهای بومی انگلیسی این گیاه عبارتند ازboxthorn ، fructus lycii، wolfberry، و تاک عروسی (matrimony vine) می­باشد.

ترکیبات، خواص و تاثیرات سلامتی گوجی ­بری ها:

امروزه گوجی بریها به اشکال مختلف (مانند نوشیدنی، سوپ، کپسول، عصاره و …) در سراسر جهان به عنوان یکی از غذاهای محبوب شناخته شده میباشند. به طوریکه این میوه به دلیل داشتن ترکیبات بالقوه برای ارتقاء سلامتی، به عنوان یک “سوپر میوه” در اروپا و آمریکای شمالی محبوبیت روزافزونی یافته است. براساس مطالعات صورت گرفته گوجی­بریها حاوی ترکیبات فعال زیستی (بایواکتیو) متنوعی شامل پلی ساکاریدها (polysaccharides)، کاروتنوئیدها (carotenoids)، فلاونوئیدها (flavonoids)، بتائین (betaine)، تورین (taurine)، اسکوپلتین (scopoletin)، بتا سیتوسترول (β-sitosterol)، اسید کوماریک (ρ-coumaric acid) و دائو کسترول (daucosterol) هستند.

ترکیبات فنولیک که به عنوان یکی از مهمترین ترکیبات زیستی در میوه ­ها و سبزیجات یافت میشود، به طور فراوان در گوجی بریها وجود دارد به طوریکه این مقدار با میوه بلوبری برابری می­کند و به طور قابل توجهی از فنول موجود در توت فرنگی بالاتر است.  براساس مطالعه­ای که توسط Qian و همکاران با بررسی ۱۴۲ مقاله علمی در مورد گوجی­بریها صورت گرفت، در مجموع ۳۵۵ ترکیب مختلف در این گیاهان شناسایی شد.  اسید اسکوربیک یا ویتامین C که به عنوان یکی از مهمترین گروه ترکیبات آنتی­اکسیدانی شناخته میشود در این میوه وجود دارد ( ۴۲ میلی گرم در ۱۰۰ گرم) که قابل مقایسه با میوه تازه لیمو است. مواد معدنی مختلفی مانند سدیم، کلسیم، پتاسیم، و آهن در گوجی ­بریها به فراوانی یافت میشوند (جدول زیر).

گوجی بری

همچنین این میوه سرشار از ویتامینهای مختلف گروه B و ویتامین A می­باشد. به طوریکه مقدار ویتامین A در گوجی بری خشک شده IU 26822 است.

فلاونوئیدها گروه مهم دیگری از ترکیبات موجود در گوجی بریها هستند. به طوریکه کل فلاونوئیدهای L. barbarum var. aurauticarpum ، که دارای میوه های زرد رنگ هستند، تا ۲۰ میلی گرم در هر گرم می رسد که چهار برابر بیشتر از مقدار آن در L. barbarum با میوه قرمز است.

 میوه های گوجی بری مشکی (L. ruthenicum) به دلیل رنگدانه­ های سیاه، حاوی ترکیبی به نام اُلیگومریک پروآنتوسیانیدین (Oligomeric proanthocyanidin) (OPC) هستند که غلظت آن ۳۶۹۰ میلی گرم در ۱۰۰ گرم برآورد شده است که این مقدار از میوه بلوبری (۳۳۸۰ میلی گرم در ۱۰۰ گرم) بیشتر است. در مطالعه­ای جدید که توسط Toden و همکاران (۲۰۱۸( به طور اختصاصی روی این ترکیب (OPC) صورت گرفت، اثرات ضد تومورزایی (anti-tumorigenic) این ترکیب در سرطان روده بزرگ بررسی شد. نتایج این مطالعه نشان داد OPC ها از طریق مهار تکثیر سلولی و آپوپتوز و بازداشت چرخه سلولی، اثرات ضد تومورزایی را نشان می­دهند. جالب توجه اینکه، OPCs بیان مارکرهای سلولهای بنیادی سرطان روده بزرگ از جمله LGR5، CD44 و CD133 را نیز کاهش دادند (شکل زیر). قابل ذکر است که پژوهش های اخیر در مورد سرطان روده بزرگ نشان می دهد که رشد تومور توسط سلول های بنیادی سرطان روده بزرگ هدایت می شود و سلول های بنیادی سرطانی مسول آغاز، حفظ، گسترش و عود تومور می باشند.

گوجی بری
گوجی بری
کاهش معنی دار سلولهای سرطانی روده بزرگ در مدل حیوانی (شکل بالا) و انسان (شکل پایین) در محیط های کشت با افزایش غلظت OPCS ها .

 

رنگ در کیفیت مواد غذایی و احساس مصرف کننده نقش اساسی دارد. در طی چند سال گذشته نگرانی های بهداشتی زیادی در مورد استفاده از رنگ های مصنوعی وجود داشته است، یکی از این موارد، ایجاد مشکلات رفتاری در کودکان به نام اختلال کم توجهی- بیش فعالی (ADHD) است. در مطالعه مشخص شد که میوه گوجی بری سیاه حاوی ۵۵۰ تا ۵۰۰ میلی گرم آنتوسیانین در ۱۰۰ گرم میوه تازه است که بیش از ۸۰٪ از آنها اﺳﺘﯿﻠﻪ ﺷﺪه (دارای پایداری بیشتر) بودند. با وجود آنتوسیانین های فراوان، OPC و ظرفیت آنتی اکسیدانی بالا، آنتوسیانین های گوجی بری مشکی به نظر می رسد کاندیدای خوبی برای رنگ های طبیعی هستند. در همین راستا، در مطالعه ­ای که بر روی گوجی بری مشکی صورت گرفت مشخص شد که آنتوسیانین های گوجی بری مشکی توانایی تولید رنگهای مختلف و متنوع در دامنه وسیعی از pH ها  را دارند و میتوانند به عنوان رنگ طبیعی در صنایع غذایی، دارویی و بهداشتی استفاده شوند (شکل زیر).

گوجی بری
طیف رنگی حاصل شده از گوجی بری مشکی در سطوح مختلف pH

 

مشخص شده است که گوجی بری مشکی حاوی یک پکتین ایمونولوژیک فعال است که عملکرد ایمنی بدن را در برابر بیماری های مزمن بهبود می بخشد. در مطالعه مشابه تاثیرات پلی ساکارید گوجی بری مشکی بر تقویت سیستم ایمنی مدل­های حیوانی مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد که پلی ساکاریدهای گوجی بری مشکی به عنوان یک تقویت کننده قوی سیستم ایمنی بدن در مدلهای حیوانی عمل می­کند.

پیری و مبارزه با تبعات ناشی از آن در زندگی عصر حاضر به عنوان یک چالش مطرح است و پژوهشهای متعددی در سراسر دنیا به بررسی و شناخت روش ها و مواد ضد پیری می­پردازند. پژوهشهای جدید صورت گرفته در مورد گوجی­بریها نشان می­دهد که میوه این گیاهان حاوی مواد فعال ضد پیری (anti-aging) هستند.

پلی ساکاریدهای (Polysaccharides) یکی از مهمترین ترکیب زیستی موجود در گوجی­بریها می­باشد. بررسی بیش از ۲۰۷ مقاله مرتبط در این زمینه نشان داد که پلی ساکاریدهای گوجی­بری یک عامل درمانی امیدوارکننده به خصوص در مدیریت بیماری های کبدی، هایپرلیپیدمی و دیابت هستند. نکته جالب اینکه که گزارش شده است که پلی ساکاریدهای گوجی­بری در مدلهای حیوانی در بیماریهای چشمی نیز اثرات مفیدی داشته است. مطالعات متعددی اثرات محافظتی عصبی پلی ساکاریدهای گوجی­بری بر سلولهای گانگلیون شبکیه ها در اختلال گلوکوم (آب سیاه) را نشان داده است.

در نهایت اینکه، پژوهش­های مرتبط با اثرات سلامتی گوجی ­بریها بسیار زیاد و متنوع می­باشد و بنابراین ذکر همه موارد در این مقاله مقدور نیست با این حال مطالعات اخیر تأثیرات مفیدی از گوجی­ بری ها بر سلامتی انسان را تأیید کرده است که در کل شامل تاثیرات آنتی اکسیدانی، ضد تومورزایی، ضد اشعه مخرب خورشیدی، ضد خستگی، ضد پیری، ضد میکروبی و ضد التهابی و همچنین افزایش سیستم ایمنی بدن، محافظت کننده سیستم عصبی، تنظیم کننده قند خون و اثرات  سیتوپروتکتیو (محافظت از پوشش داخلی معده و رودها) از آن جمله می­باشند.

نهال گوجی بری زرد و گوجی بری قرمز در سایت موجود بوده و می توانید ثبت سفارش نمایید و یا برید خرید نهال با شماره ۰۹۱۷۲۰۲۰۴۲۵ با ما در ارتباط باشید.

منابع:

Gong, Y., Wu, J., Li, S.T., 2015. Immuno-enhancement effects of Lycium ruthenicum Murr. polysaccharide on cyclophosphamide-induced immunosuppression in mice. Int. J. Clin. Exp. Med. 8, 20631–۲۰۶۳۷.

Ji, H., He, H., Lin, D., 2014. Dietary Wolfberry and Retinal Degeneration, Handbook of Nutrition, Diet and the Eye. Elsevier. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-401717-7.00047-2

Kang, Y., Xue, Y., Du, M., Zhu, M.J., 2017. Preventive effects of Goji berry on dextran-sulfate-sodium-induced colitis in mice. J. Nutr. Biochem. 40, 70–۷۶. https://doi.org/10.1016/j.jnutbio.2016.10.009

Kazbekovna, S.F., Arsenovna, S.M., Nikolaevich, D.O., 2018. Comparative micromorphological investigations of red godji berries (Lycium barbarum L.) and black godji berries (Lycium ruthenicum Murr.). Pharmacogn. J. 10, 911–۹۱۵. https://doi.org/10.5530/pj.2018.5.153

Kwok, S.S., Bu, Y., Lo, A.C.Y., Chan, T.C.Y., So, K.F., Lai, J.S.M., Shih, K.C., 2019. A Systematic Review of Potential Therapeutic Use of Lycium Barbarum Polysaccharides in Disease. Biomed Res. Int. 2019. https://doi.org/10.1155/2019/4615745

Lee, H.W., Kim, Young Hwa, Kim, Yun Hee, Lee, G.H., Lee, M.Y., 2014. Discrimination of Lycium chinense and Lycium barbarum by taste pattern and betaine analysis. Int. J. Clin. Exp. Med. 7, 2053–۲۰۵۹.

Morrone, L.A., Rombolà, L., Corasaniti, M.T., Bagetta, G., Nucci, C., Russo, R., 2015. Chapter 13 – Natural compounds and retinal ganglion cell neuroprotection, in: Bagetta, G., Nucci, C.B.T.-P. in B.R. (Eds.), New Trends in Basic and Clinical Research of Glaucoma: A Neurodegenerative Disease of the Visual System, Part A. Elsevier, pp. 257–۲۸۱. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/bs.pbr.2015.05.004

Rodrigues Sá, R., da Cruz Caldas, J., de Andrade Santana, D., Vieira Lopes, M., dos Santos, W.N.L., Graças Andrade Korn, M., de Freitas Santos Júnior, A., 2019. Multielementar/centesimal composition and determination of bioactive phenolics in dried fruits and capsules containing Goji berries (Lycium barbarum L.). Food Chem. 273, 15–۲۳. https://doi.org/10.1016/j.foodchem.2018.05.124

Tang, P., Giusti, M.M., 2018. Black goji as a potential source of natural color in a wide pH range. Food Chem. 269, 419–۴۲۶. https://doi.org/10.1016/j.foodchem.2018.07.034

Toden, S., Ravindranathan, P., Gu, J., Cardenas, J., Yuchang, M., Goel, A., 2018. Oligomeric proanthocyanidins (OPCs) target cancer stem-like cells and suppress tumor organoid formation in colorectal cancer. Sci. Rep. 8. https://doi.org/10.1038/s41598-018-21478-8

Wojdyło, A., Nowicka, P., Bąbelewski, P., 2018. Phenolic and carotenoid profile of new goji cultivars and their anti-hyperglycemic, anti-aging and antioxidant properties. J. Funct. Foods 48, 632–۶۴۲. https://doi.org/10.1016/j.jff.2018.07.061

 

نوشته های مشابه