شناخت گونه های مختلف گوجی بری:
گوجی (Goji) یا گوجی بری (goji berry) یا ولفبری(wolfberry) گیاهی از جنس Lycium متعلق به خانواده سیب زمینی یا سولاناسه (Solanaceae) است. از گونههای مهمی که از آنها به عنوان گوجیبریها یاد میشود، میتوان به Lycium barbarum L و Lycium chinense و Lycium ruthenicum Murrاشاره کرد. دو گونه Lycium barbarum L و Lycium chinense به نام گوجی بری قرمز نیز شناخته میشوند و شباهت زیادی به همدیگر دارند و شناخت آنها تنها از طریق تفاوت در ترکیبات و مزه آنها ممکن است به طوریکه طبق مطالعات صورت گرفته توسط Lee و همکاران (2014) Lycium barbarum L شیرین مزهتر از Lycium chinense است.
گوجیبری های قرمز گیاهانی بوته ای و خزان کننده (deciduous shrub) به ارتفاع 1 تا 3 متر میباشند. برگهای گوجی بری ساده، سرنیزهای تا تخم مرغی شکل است. گلهای بنفش کم رنگ در گروه های یک تا سه تایی در زیر محور برگ رشد می کنند. در نیمکره شمالی، گیاه در ژوئن (اواسط خرداد) شکوفه می دهد و میوه تا اکتبر (اواسط مهر) بالغ میشود. میوه های بیضی شکل طویل، نارنجی تا قرمز تیره به طول تقریبا 2 سانتیمتر با طعم شیرین و تند مزه در این گونه از گوجی بریها دیده میشود. میوه گوجی بری را می توان به صورت تازه و یا برای ماندگاری بیشتر خشک کرد.
در مزارع پروش گوجی برای عمکلرد بهتر و جمع آوری آسانتر میوه، بوتهها هرس میشوند (به ارتفاع 1.8 متر ).
ساختار گل در گوجی بری گونه Lycium barbarum L (A) میوه ها و برگها(B)؛ خشک کردن میوه ها (C)؛ و درختان هرس شده در مزرعه ای در چین (D) |
گونه دیگری از گوجیبری که به گوجیبری مشکی معروف است با نام علمی . Lycium ruthenicum Murr شناخته میشود. این گیاه همانند گوجه بری قرمز، فرم بوتهای و خزان کننده داشته و به ارتفاع 0.5 تا 2 متر میرسد. برگها این گیاه متفاوت از گوجیبری قرمز است، برگها در این گونه متمایل به خاکستری، صاف، کمی گوشتی، کشیده و خطی بوده و در روی ساقه ثابت (نشته روی ساقه) میباشد. گلهای این گیاه بنفش یا صورتی و میوه کروی شکل، آبدار و به قطر 4 تا 8 میلیمتر و سیاه رنگ هستند.
خصوصیات گیاهشناسی گوجی بری مشکی (Lycium ruthenicum) |
تاریخچه استفاده از گوجی بری ها:
گوجیبری ها گیاهان شناخته شده و بسیار محبوب در طب سنتی چین هستند. نام گوجی (Goji) از نام چینی آن یعنی “Gou Qi” گرفته شده است. براساس شواهد این میوه حداقل سه قرن قبل از میلاد مسیح در پزشکی سنتی چینی و آسیای جنوب شرقی کاربرد داشته است. این گیاهان به طور طبیعی در آسیا و جنوب شرقی اروپا رویش دارند.
در طب سنتی چین از این گیاهان برای درمان بیماریهای التهابی و کم خونی و همچنین در بهبود بینایی، محافظت از کبد و افزایش طول عمر استفاده میشد. براساس شواهد، گوجی بری مشکی بیش از هزاران سال است که در طب سنتی تبّت مورد استفاده قرار میگیرد و از آن برای درمان بیماریهای قلبی، قاعدگیهای غیرطبیعی و یائسگی استفاده میشد. قدیمترین اشاره به “Gou Qi” در کتاب باستانی “شن نونگ بن کائو جینگ” میباشد، یک کتاب قدیمی چینی در زمینه کشاورزی و گیاهان دارویی که بین سالهای 200 تا 250 میلادی نوشته شده است. میوه L. barbarum ، L. chinense و L. ruthenicum به ترتیب Ningxia Gou Qi” ، “Gou Qi” و “Black Gou Qi” نامیده شده است. از این میوهها به عنوان یک مقوی طبیعی در طب سنتی چینی یاد شده است. همچنین از پوست ریشه این گیاه که به نام ” Di Gu Pi” معروف است به عنوان یک خنک کننده استفاده میشود. نامهای بومی انگلیسی این گیاه عبارتند ازboxthorn ، fructus lycii، wolfberry، و تاک عروسی (matrimony vine) میباشد.
ترکیبات، خواص و تاثیرات سلامتی گوجی بری ها:
امروزه گوجی بریها به اشکال مختلف (مانند نوشیدنی، سوپ، کپسول، عصاره و …) در سراسر جهان به عنوان یکی از غذاهای محبوب شناخته شده میباشند. به طوریکه این میوه به دلیل داشتن ترکیبات بالقوه برای ارتقاء سلامتی، به عنوان یک “سوپر میوه” در اروپا و آمریکای شمالی محبوبیت روزافزونی یافته است. براساس مطالعات صورت گرفته گوجیبریها حاوی ترکیبات فعال زیستی (بایواکتیو) متنوعی شامل پلی ساکاریدها (polysaccharides)، کاروتنوئیدها (carotenoids)، فلاونوئیدها (flavonoids)، بتائین (betaine)، تورین (taurine)، اسکوپلتین (scopoletin)، بتا سیتوسترول (β-sitosterol)، اسید کوماریک (ρ-coumaric acid) و دائو کسترول (daucosterol) هستند.
ترکیبات فنولیک که به عنوان یکی از مهمترین ترکیبات زیستی در میوه ها و سبزیجات یافت میشود، به طور فراوان در گوجی بریها وجود دارد به طوریکه این مقدار با میوه بلوبری برابری میکند و به طور قابل توجهی از فنول موجود در توت فرنگی بالاتر است. براساس مطالعهای که توسط Qian و همکاران با بررسی 142 مقاله علمی در مورد گوجیبریها صورت گرفت، در مجموع 355 ترکیب مختلف در این گیاهان شناسایی شد. اسید اسکوربیک یا ویتامین C که به عنوان یکی از مهمترین گروه ترکیبات آنتیاکسیدانی شناخته میشود در این میوه وجود دارد ( 42 میلی گرم در 100 گرم) که قابل مقایسه با میوه تازه لیمو است. مواد معدنی مختلفی مانند سدیم، کلسیم، پتاسیم، و آهن در گوجی بریها به فراوانی یافت میشوند (جدول زیر).
همچنین این میوه سرشار از ویتامینهای مختلف گروه B و ویتامین A میباشد. به طوریکه مقدار ویتامین A در گوجی بری خشک شده IU 26822 است.
فلاونوئیدها گروه مهم دیگری از ترکیبات موجود در گوجی بریها هستند. به طوریکه کل فلاونوئیدهای L. barbarum var. aurauticarpum ، که دارای میوه های زرد رنگ هستند، تا 20 میلی گرم در هر گرم می رسد که چهار برابر بیشتر از مقدار آن در L. barbarum با میوه قرمز است.
میوه های گوجی بری مشکی (L. ruthenicum) به دلیل رنگدانه های سیاه، حاوی ترکیبی به نام اُلیگومریک پروآنتوسیانیدین (Oligomeric proanthocyanidin) (OPC) هستند که غلظت آن 3690 میلی گرم در 100 گرم برآورد شده است که این مقدار از میوه بلوبری (3380 میلی گرم در 100 گرم) بیشتر است. در مطالعهای جدید که توسط Toden و همکاران (2018( به طور اختصاصی روی این ترکیب (OPC) صورت گرفت، اثرات ضد تومورزایی (anti-tumorigenic) این ترکیب در سرطان روده بزرگ بررسی شد. نتایج این مطالعه نشان داد OPC ها از طریق مهار تکثیر سلولی و آپوپتوز و بازداشت چرخه سلولی، اثرات ضد تومورزایی را نشان میدهند. جالب توجه اینکه، OPCs بیان مارکرهای سلولهای بنیادی سرطان روده بزرگ از جمله LGR5، CD44 و CD133 را نیز کاهش دادند (شکل زیر). قابل ذکر است که پژوهش های اخير در مورد سرطان روده بزرگ نشان مي دهد که رشد تومور توسط سلول هاي بنيادي سرطان روده بزرگ هدايت مي شود و سلول هاي بنيادي سرطاني مسول آغاز، حفظ، گسترش و عود تومور مي باشند.
کاهش معنی دار سلولهای سرطانی روده بزرگ در مدل حیوانی (شکل بالا) و انسان (شکل پایین) در محیط های کشت با افزایش غلظت OPCS ها . |
رنگ در کیفیت مواد غذایی و احساس مصرف کننده نقش اساسی دارد. در طی چند سال گذشته نگرانی های بهداشتی زیادی در مورد استفاده از رنگ های مصنوعی وجود داشته است، یکی از این موارد، ایجاد مشکلات رفتاری در کودکان به نام اختلال کم توجهی- بیش فعالی (ADHD) است. در مطالعه مشخص شد که میوه گوجی بری سیاه حاوی 550 تا 500 میلی گرم آنتوسیانین در 100 گرم میوه تازه است که بیش از 80٪ از آنها اﺳﺘﯿﻠﻪ ﺷﺪه (دارای پایداری بیشتر) بودند. با وجود آنتوسیانین های فراوان، OPC و ظرفیت آنتی اکسیدانی بالا، آنتوسیانین های گوجی بری مشکی به نظر می رسد کاندیدای خوبی برای رنگ های طبیعی هستند. در همین راستا، در مطالعه ای که بر روی گوجی بری مشکی صورت گرفت مشخص شد که آنتوسیانین های گوجی بری مشکی توانایی تولید رنگهای مختلف و متنوع در دامنه وسیعی از pH ها را دارند و میتوانند به عنوان رنگ طبیعی در صنایع غذایی، دارویی و بهداشتی استفاده شوند (شکل زیر).
طیف رنگی حاصل شده از گوجی بری مشکی در سطوح مختلف pH |
مشخص شده است که گوجی بری مشکی حاوی یک پکتین ایمونولوژیک فعال است که عملکرد ایمنی بدن را در برابر بیماری های مزمن بهبود می بخشد. در مطالعه مشابه تاثیرات پلی ساکارید گوجی بری مشکی بر تقویت سیستم ایمنی مدلهای حیوانی مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد که پلی ساکاریدهای گوجی بری مشکی به عنوان یک تقویت کننده قوی سیستم ایمنی بدن در مدلهای حیوانی عمل میکند.
پیری و مبارزه با تبعات ناشی از آن در زندگی عصر حاضر به عنوان یک چالش مطرح است و پژوهشهای متعددی در سراسر دنیا به بررسی و شناخت روش ها و مواد ضد پیری میپردازند. پژوهشهای جدید صورت گرفته در مورد گوجیبریها نشان میدهد که میوه این گیاهان حاوی مواد فعال ضد پیری (anti-aging) هستند.
پلی ساکاریدهای (Polysaccharides) یکی از مهمترین ترکیب زیستی موجود در گوجیبریها میباشد. بررسی بیش از 207 مقاله مرتبط در این زمینه نشان داد که پلی ساکاریدهای گوجیبری یک عامل درمانی امیدوارکننده به خصوص در مدیریت بیماری های کبدی، هایپرلیپیدمی و دیابت هستند. نکته جالب اینکه که گزارش شده است که پلی ساکاریدهای گوجیبری در مدلهای حیوانی در بیماریهای چشمی نیز اثرات مفیدی داشته است. مطالعات متعددی اثرات محافظتی عصبی پلی ساکاریدهای گوجیبری بر سلولهای گانگلیون شبکیه ها در اختلال گلوکوم (آب سیاه) را نشان داده است.
در نهایت اینکه، پژوهشهای مرتبط با اثرات سلامتی گوجی بریها بسیار زیاد و متنوع میباشد و بنابراین ذکر همه موارد در این مقاله مقدور نیست با این حال مطالعات اخیر تأثیرات مفیدی از گوجی بری ها بر سلامتی انسان را تأیید کرده است که در کل شامل تاثیرات آنتی اکسیدانی، ضد تومورزایی، ضد اشعه مخرب خورشیدی، ضد خستگی، ضد پیری، ضد میکروبی و ضد التهابی و همچنین افزایش سیستم ایمنی بدن، محافظت کننده سیستم عصبی، تنظیم کننده قند خون و اثرات سیتوپروتکتیو (محافظت از پوشش داخلی معده و رودها) از آن جمله میباشند.
نهال گوجی بری زرد و گوجی بری قرمز در سایت موجود بوده و می توانید ثبت سفارش نمایید و یا برید خرید نهال با شماره 09172020425 با ما در ارتباط باشید.
منابع:
Gong, Y., Wu, J., Li, S.T., 2015. Immuno-enhancement effects of Lycium ruthenicum Murr. polysaccharide on cyclophosphamide-induced immunosuppression in mice. Int. J. Clin. Exp. Med. 8, 20631–20637.
Ji, H., He, H., Lin, D., 2014. Dietary Wolfberry and Retinal Degeneration, Handbook of Nutrition, Diet and the Eye. Elsevier. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-401717-7.00047-2
Kang, Y., Xue, Y., Du, M., Zhu, M.J., 2017. Preventive effects of Goji berry on dextran-sulfate-sodium-induced colitis in mice. J. Nutr. Biochem. 40, 70–76. https://doi.org/10.1016/j.jnutbio.2016.10.009
Kazbekovna, S.F., Arsenovna, S.M., Nikolaevich, D.O., 2018. Comparative micromorphological investigations of red godji berries (Lycium barbarum L.) and black godji berries (Lycium ruthenicum Murr.). Pharmacogn. J. 10, 911–915. https://doi.org/10.5530/pj.2018.5.153
Kwok, S.S., Bu, Y., Lo, A.C.Y., Chan, T.C.Y., So, K.F., Lai, J.S.M., Shih, K.C., 2019. A Systematic Review of Potential Therapeutic Use of Lycium Barbarum Polysaccharides in Disease. Biomed Res. Int. 2019. https://doi.org/10.1155/2019/4615745
Lee, H.W., Kim, Young Hwa, Kim, Yun Hee, Lee, G.H., Lee, M.Y., 2014. Discrimination of Lycium chinense and Lycium barbarum by taste pattern and betaine analysis. Int. J. Clin. Exp. Med. 7, 2053–2059.
Morrone, L.A., Rombolà, L., Corasaniti, M.T., Bagetta, G., Nucci, C., Russo, R., 2015. Chapter 13 – Natural compounds and retinal ganglion cell neuroprotection, in: Bagetta, G., Nucci, C.B.T.-P. in B.R. (Eds.), New Trends in Basic and Clinical Research of Glaucoma: A Neurodegenerative Disease of the Visual System, Part A. Elsevier, pp. 257–281. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/bs.pbr.2015.05.004
Rodrigues Sá, R., da Cruz Caldas, J., de Andrade Santana, D., Vieira Lopes, M., dos Santos, W.N.L., Graças Andrade Korn, M., de Freitas Santos Júnior, A., 2019. Multielementar/centesimal composition and determination of bioactive phenolics in dried fruits and capsules containing Goji berries (Lycium barbarum L.). Food Chem. 273, 15–23. https://doi.org/10.1016/j.foodchem.2018.05.124
Tang, P., Giusti, M.M., 2018. Black goji as a potential source of natural color in a wide pH range. Food Chem. 269, 419–426. https://doi.org/10.1016/j.foodchem.2018.07.034
Toden, S., Ravindranathan, P., Gu, J., Cardenas, J., Yuchang, M., Goel, A., 2018. Oligomeric proanthocyanidins (OPCs) target cancer stem-like cells and suppress tumor organoid formation in colorectal cancer. Sci. Rep. 8. https://doi.org/10.1038/s41598-018-21478-8
Wojdyło, A., Nowicka, P., Bąbelewski, P., 2018. Phenolic and carotenoid profile of new goji cultivars and their anti-hyperglycemic, anti-aging and antioxidant properties. J. Funct. Foods 48, 632–642. https://doi.org/10.1016/j.jff.2018.07.061