درخت توت از خانواده Moraceae و از جنس Morus است. ميوه درخت توت نيز دارای مواد قندی سرشار بوده و به صورت تازه و خشک شده مورد مصرف قرار می گيرد. درخت توت از گياهانی است که اگر به وسيله بذر تکثير شود، گياه توليد شده خصوصيات و صفات گياه مادر را نخواهد داشت.
کاشت و تکثیر درخت توت
جهت تکثیر گیاه توت روش هاي مختلف تکثیر جنسی و غیرجنـسـی( رویشی) وجود دارد اما مناسبترین روش تکثیر به جهت حفظ ساختار ژنتیکی گیاه و عدم تفرق صفات؛ استفاده از روش هـای رویشـی تکثیر گیاهان نظیر پیوند، قلمه، شاخه خوابانیدن و … است. به جهـت سادگی، پایین بودن هزینه ها و دسترسی سریعتر به نهال توت روش قلمه زنی، آن هم با استفاده از قلمه هاي چوبی (سـخـت یـا خشـبـی) به عنوان بهترین و سهل الوصول ترین روش توصیه می گردد.
بستر کاشت قلمه می تواند؛ خاك گلدان هاي نایلونی یکبار مصرف با درصد ترکیب مشخص از ماسه، کود حیوانی و خاك باغچه باشد کـه در زیر شاسی نگهداري می شوند یا خاك زمین خزانه آماده شده (یعنـی زمین شخم و دیسک زده و با کود حیوانی مخلوط شده و بـه شـکـل جوي و پشته درآمده) و یا خاك خود زمین اصلی یـا مـحـل احـداث توتستان پس از انجام عملیات خاك ورزی مناسب و کوددهـی بـاشـد . البته کاشت قلمه در خزانه و یا گلدان روش هاي مناسبتری می باشند.
در صورتی که نیاز به تولید نهال در طی مدت زمان 3 الی 4 ماه و انتقال و کاشت نهال در زمین اصلی در طول سال باشد و یا زمین و امکانات مکانیزاسیون خاك ورزي و آبیاری مناسب در دسترس نباشد، روش گلدانی برای کاشت درخت توت توصیه می شود. در غیر این صورت، روش تولیـد نـهـال در زمین خزانه؛ به دلیل داشتن مزایایی چون تولید نهال هاي یکساله با قابلیت ضدعفونی مطمئن تر و تلفات کمتر در مرحله انتقال به سرتاسر کشور و نیـز قابلیت گیرایی و جوانه زنی بهتر و بیشتر در زمین اصلی؛ توصیه می گردد.
انواع مختلف درخت توت
توت سیاه: خوش طعم ترین توت از توت سیاه (Morus nigra) حاصل می شود. این درختان بومی غرب آسیا هستند.
توت قرمز: میوه آن کمی سخت تر از توت سیاه است، توت قرمز (Morus rubra) بومی آمریکای شمالی است که در خاک های غنی به خوبی رشد می کند.
توت سفید: توت سفید (Morus alba tatarica) از چین وارد شده و از برگ آن برای تولید کرم ابریشم استفاده می شود.
شاه توت بومی ایران و ترکیه است و در مناطقی که زمستان ملایمی دارند می روید و درختی تنومند می شود و تا ارتفاع 15 متر نیز می رسد. میوه های قابل خشک کردن نیست و مصرف تازه خوری دارد. برای خرید کلیک کنید.
عوامل مؤثر در ریشه زایی قلمه هاي توت
واریته درخت توت: مطابق بررسی هاي انجام شده رقم توت اصلاح شده نسبت به سایر ارقام اصلاح شده وارداتی از توان ریشه زایی و گیرایی بیشتر برخوردار است.
مواد غذایی ذخیره شده در قلمه ها: به عبارتی نسبت هیدرات هاي کربن به نیتروژن هر چه بیشتر باشد ریشه زایی بهتر خواهد بود.
سن درختان توت مورد استفاده جهت تهیه سرشاخه: به عبارتی سن گیاه پایه انتخابی جهت تهیه سرشاخه و قلمه هر چه بیشتر باشد از قدرت ریشه زایی قلمه ه کاسته خواهد شد.
قسمتهای مختلف سرشاخه: قلمه های تهیه شده از بخش های مختلف سرشاخه های توت جهت تهیه قلمه از قدرت ریشه زایی متفاوت برخوردار بوده و معمولاً این توانایی در بخش هاي میانی و پایینی بیش از سایر قسمت ها خواهد بود. همچنین برداشت و نگهداری مناسب سرشاخه ها، اجراي مناسب مراحل مختلف کاشت و داشت قلمه ها در خزانه و استفاده از روش تیمار قلمه ها با مواد شیمیایی هورمونی از دیگر عوامل تأثیرگذار خواهند بود.
انتخاب سرشاخه جهت تهیه قلمه
ضروری است بخشی از توتستان های متشکل از درختان توت اصلاح شده با هدف برداشت سرشاخه هاي مناسب جهت تأمین قلمه موردنیاز تکثیر درخت توت برنامه ریزی و ضمن عدم بهره برداري طی این مدت نسبت به داشت مناسب به لحاظ هرس، کوددهی، عملیات خاك ورزی، مبارزه با علف هاي هرز و آفات و بیماری ها و نیز آبیاري و زهکشی اقدام شود.
استفاده از سرشاخه های داراي طول عمر 12-8 ماهه
استفاده از سرشاخه های داراي رشد کامل با قطر 2-1 سانتی متر و دارای مواد غذایی کافی
استفاده از بخش های میانی و پایینی سرشاخه ها و حذف بخش های انتهایی
استفاده از سرشاخه های حاوي جوانه های سالم (فاقد مصدومیت ناشی از آفات و عوامل بیماریزا) و نیز عاری از آفات و بیماری ها
سرشاخه ها باید در زمان خواب زمستانه (قبل از تحریک جوانه ها) از گیاه اصلی برداشت و پس از بسته بندي 25 تا 50 تایی در سردخانه تحت دمای 5 درجه سانتیگراد و شرایط بدون نور تا زمان کاشت قلمه نگهداری شود.
روش آماده سازي زمین کاشت قلمه
قبل از کاشت قلمه ابتداء باید زمین خزانه را بـا انـجـام عـمـلـیـات خاكورزي آماده کرد. بدین منظور پس از مخلوط کردن خاك خزانـه بـا و کودهاي شیمیایـی و کود حیوانی کاملاً پوسیده (40-10 تن در هکتار) مناسب (200 کیلوگرم فسفات آمونیم در هکتار) ، اقدام به ایجاد جـوي و پشته ( به ارتفاع 20-15 سانتیمتر و عرض 120-80 سانتیمتر و طـول متناسب با تعداد قلمه ها و ابعاد زمین) می شود.
امکانات آبیاری خزانه با توجه به روش آبیاری، بایداز قبل فراهم شود.
ماه نخست پس از کاشت قلمه و ممانعت از آسیب به قلمه ها؛ سـطـح پشته های محل کاشت قلمه ها را میتوان با مالچ نایلونی (سـفـیـد یـا که نسبت به سایر انواع مالچ ها نظیر پوسته برنج و خـاك اره سیاه) مناسبتر بوده؛ پوشاند. زیرا این پوشش تا زمان تخریب که حدود 40-30 روز خواهد بود ضمن حفظ دماي خاك از رشد عـلـف هـای هـرز جلوگیری کرده و امکان رشد بهتر قلمه ها و استقرار و ریشه زایی آن هـا را در بستر خزانه فراهم خواهد شد.
روش کاشت قلمه
قلمه ها باید در ردیف و فواصل 20-10 سانتیمتر از هم کاشت شوند.
جهت تماس حداکثري سطح برش انتهاي پایینی قلمه باخاك، بایدآن را بازاویه 45درجه نسبت به سطح افق، از نوك تیزآن درخاك فرو کرد.
قلمه ها به اندازهاي داخل بستر کاشت فرو داده می شوند تا 1 الـی 2 جوانه بیرون از سطح خاك قرار گیرند.
جهت جلوگیري از آسیب به پوست و چوب قلمه ها در حین کاشت در خزانه (قلمستان)، از میله فلزي و یا چوبی جهت ایجاد سوراخ و سـپـس کاشت قلمه استفاده گردد و پس از قرار دادن قلمه توت در داخـل آن باید با کف پا، خاك محل استقرار قلمه را فشرد.
آبیاري دورهاي مناسب (با تناوب هفتگی یاده روزه) باتوجه به شـرایـط آب و هوایی (میزان بارندگی وشدت گرما) خصوصاً در ساعات خنک روز
برداشتن مالچ نایلونی بعد از گذشت حدود 40 روز از زمـان کـاشـت قلمه به گونه ای که به جوانه ها و قلمه ها، آسیبی وارد نشود.
