آموزش کاشت و پرورش

کاشت سبزی گشنیز

گشنیز ( Coriandrum sativum) سبزی است که بیش از ۳۰۰۰ سال از کشت آن می گذرد . و این قدمت بسیر زیاد کاشت سبزی گشنیز را می رساند.اعتقاد بر این است که منشا این گیاه از مدیترانه شرقی تا کوه های قفقاز می باشد . برگها به صورت تازه یا پخته شده مصرف می شوند . بذر خشک شده آن دارای اسانس است و همانند سایر سبزیهای تیره چتریان ، گاهی مصرف دارویی دارد .

ارزش غذایی و دارویی

برگ گشنیز دارای مقادیر قابل توجهی ویتامین A ، کلسیم ، پتاسیم و آهن می باشد . همچنین گشنیز دارای خواص دارویی از جمله ضد نفخ ، خلط آور ، ضد درد ، آرامبخش ، ضد چربی و مدر است و در پیشگیری از سرطان روده کوچک و درمان دیابت موثر است .اینجاست که کاشت سبزی گشنیز بسیار اهمیت پیدا می کند.

در کاشت سبزی گشنیز باید در نظر داشت که برخی انواع گشنیز برای تولید برگ (Cilantro,Mexican or Chinese coriander) و برخی برای تولید بذر اصلاح شده اند . بیش از ۵۰۰۰۰۰ هکتار از سطح زیر کشت گشنیز جهت تولید برگ است . بذر گشنیز در اروپا ، بیشتر اروپای شرقی ، رومانی ، آسیای میانه ، مراکش ، هند و آرژانتین تولید می شود . برگ و بذر گشنیز معطر می باشد . مواد معطر آن شامل د-لینالول (D-linalol) ، لیمونن (Limonene) ، بورنئول (Borneol) ، سایر مونوترپنها و دسیل  آلدئید (Decylaldehyde) می باشد . برگهای تازه گشنیز مزه ای شبیه مخلوط لیمو و جعفری دارد . ماده اصلی مسئول طعم گشنیز ، آلدئیدهای اسانس دار هستند . بوی گشنیز به علت دسیل – آلدئید و سایر آلدئیدهای چرب است که برای برخی افراد نامطبوع است . برگهای تازه در سالاد ، سوپ و سس مورد استفاده قرار می گیرد . برگهای تازه وخشک شده گشنیز برای طعم دادن ماهی و گوشت نیز به کار می روند . در کاشت سبزی گشنیز باید در نظر داشت که از مصرف برگهایی که بعد از گلدهی برداشت شده اند ، باید خودداری شود ، چون دارای مواد معطر کمی می باشند . گشنیز جزو اصلی پودر کاری است و یک سوم آن را تشکیل می دهد . اسانس بذر در شیرینی پزی ، تولید شکلات ، طعم دادن تنباکو و ساخت عطر و ادکلن به کار می رود .

گیاه شناسی

گشنیز گیاهی یک ساله است و ارتفاع آن در حالت رویشی به ۵۰-۳۰ سانتی متر و در زمان گلدهی به ۶۰-۵۰ سانتی متر می رسد . برگ ها سبز روشن مایل به زرد با دمبرگ های ترد می باشند . گاهی برگها طی گلدهی به رنگ قرمز یا ارغوانی در می آیند . زمانی که گیاه وارد مرحله زایشی می شود ، برگها تلخ می شوند . گشنیز برای گلدهی نیاز به ورنالیزاسیون ندارد . ساقه گلدهنده مستقیم ، تقریباً استوانه ای ، نسبتاً نازک ، توخالی و منشعب می باشد . معمولاً رنگ ساقه از سبز به ارغوانی مایل به قرمز متفاوت است . گل های کوچک سفید یا صورتی در چترهای مرکب انتهایی ظاهر می شوند و هر چتر کوچک دارای ۲۰-۱۰ عدد گل است. گلهای پیرامونی دوجنسه و پروتاندر و گلهای مرکزی نر یا گاهی عقیم می باشند . گرده افشانی توسط حشرات صورت می گیرد . میوه گرد دارای دو بذر است که قهوه ای مایل به زرد و برآمده بوده و هر گرم آن شامل حدود ۸۰ بذر و وزن هزار دانه آن ۱۵-۹ گرم است .

شرایط محیطی مطلوب

گشنیز در محدوده دمایی ۲۷-۷ درجه سانتی گراد رشد می کند . رشد مطلوب آن در دماهای متوسط ( ۲۰ درجه سانتی گراد ) و آفتاب کامل صورت می گیرد . این گیاه سازگاری خوبی به شرایط آب و هوایی متفاوت دارد و تا حدودی به یخبندان خفیف مقاوم است . دماهای بالا باعث تسریع ظهور ساقه گلدهنده می شوند .

خاک

گشنیز در خاکهای لومی یا شنی لومی با زهکشی خوب و ۶/۶ = PH به خوبی رشد می کند .

ازدیاد

گشنیز با کشت مستقیم بذر تکثیر می شود . زمان کاشت آن در بهار است و جوانه زنی آن هم در نور و هم در تاریکی صورت می گیرد . بذر آن فندقی ، درشت و تا حدی توخالی است . مقدار بذر گشنیز که در واحد سطح کشت می شود بیشتر از سایر سبزیهای این تیره است . مقدار بذر مصرفی در کشت ردیفی ۲۵ کیلوگرم در هکتار است ، اما در روش کشت کرتی گاهی تا ۱۶۰ کیلوگرم بذر در هکتار مصرف می شود .

برداشت و انبار مانی

در گشنیز ۵۰-۴۰ روز بعد از کاشت ، برداشت صورت می گیرد . روش برداشت مشابه جعفری است و برگ ها از بالای مریستم انتهایی بریده می شوند تا برداشت مجدد امکان پذیر گردد . عملکرد ۱۰ تن در هکتار است و سه تا چهار چین برداشت می شود . برداشت بذر با دست صورت می گیرد ، چون برداشت ماشینی باعث صدمه به بذر می شود . معمولاً ۱۰۰ روز بعد از کاشت ، بذرها برداشت می شوند . برداشت بذرها باید قبل از ریزش آنها صورت گیرد . عملکرد بذر ۲-۱ تن و گاهی ۳ تن در هکتار گزارش شده است .

در کاشت سبزی گشنیز همچنین باید توجه داشت که برگ های گشنیز عمر انباری نسبتاً کوتاهی دارند و باید در دمای پایین و رطوبت نسبی بالا نگهداری شوند .یه نکته دیگه هم در کاشت سبزی گشنیز اینکه اگه سبزی تون دچار آفت شد میتونید از اسپری حشره کش و کنه کش ارگانیک پالیزین استفاده نمایید.

نوشته های مشابه