آشنایی با پرورش و خواص کاسنی

گياه کاسنی (Cichorium intybus)  از جمله گياهان مفيدي است كه تاريخ استفاده آن به دوران هاي قبل از ميلاد مسيح مي رسد و مصرف آن بين ملل مختلف متداول بوده است، به طوري كه اطباء آن دوران از جمله جالينوس، پلين، ديوسكوريد و عده اي ديگر براي كليه قسمت هاي اين گياه به عنوان درمان و بهبودي بيماري ها اهميت زيادي قائل بوده اند و هنوز هم به دليل اعتقادي كه بيشتر مردم به اين گياه دارند آن را براي مداواي بيماري هاي مختلف مصرف مي كنند كه در اين باره نيز به ويژه در كتاب هاي قديمي و سنتي ايران از جمله مخزن الادويه ، قانون ابوعلي سينا و… توصيه هايي شده است. پس بر شهرت كاسني افزوده شده است و امروزه علاوه بر جمع آوري گونه هاي وحشي آن، به صورت اهلي نيز كشت مي شود.

گلهای زیبای کاسنی

شما عزیزان می توانید بذر انواع کاسنی مانند کاسنی فرنگی ورونا، کاسنی فرنگی سان پاسکوال، کاسنی فرنگی رزایتالیایی، کاسنی فرنگی پالا روزا، کاسنی فرنگی سالادی و … را از سایت فردین کشت خریداری نمایید.

نيازهاي اكولوژيكي

به طور كلي اين جنس، بومي مناطق كوهستاني آسياي مركزي هستند و گياهاني مقاوم به سرما و يخبندان مي باشند. کاسنی در انواع اقليم ها به خصوص در مناطق معتدله و در زمين هاي نسبتا مرطوب كنار جاده ها، اماكن باير در قسمت هاي سايه مرطوب و كم نور و دامنه هاي كم ارتفاع به حالت خود رو مي رويد. در زمين هاي آهكي- رسي كه رطوبت كافي داشته باشند بهتر رشد مي كند. كاسني به خاك هاي غني ،خوب زهكش شده ، خنثي تا قليايي و نور خورشيد نياز دارد. کاسنی داراي پراكنش وسيعي است و تقريبا در اغلب مناطق ايران مي روید. کاسنی محصول آب و هواي خنك و فصل نسبتا سرد است و گرماي شديد نواحي گرمسير باعث زود بذر دادن آن مي شود.

كاشت کاسنی

کاسنی را به وسيله بذر ازدياد مي كنند. بذر كاسنی به مدت 5 تا 6 سال قوه ناميه خود را حفظ مي كند، بذر را مي توان در خزانه و يا در محل اصلي كاشت. اگر بذر را در خزانه بكارند پس از آن كه نهال داراي چهار برگ شد آن را به محل اصلي منتقل مي كنند ولي بهتر است كه كاشت آن در محل اصلي و در زمين هاي آماده نسبتاً مرطوب و داراي كود حيواني كافي صورت مي گيرد. دانه گياه را در هر فصلي مي توان كاشت ولي مناسب ترين زمان، كاشتن دانه در اوايل فروردين مي باشد.

زود كاشتن بذور ، خطر به گل رفتن بي موقع بوته ها را در همان سال اول به دنبال دارد به علاوه اگر زود كاشته شود در موقع برداشت قطر ريشه ها زياد بزرگ مي شود كه چندان مطلوب نيست، از طرفي ديگر كاشت بذر کاسنی با تأخير باعث مي شودكه دوره رشد كوتاه شده و رشد قطري ريشه ها به علت فرصت كم جهت ذخيره سازي مواد ، محدود خواهد شد معمولاً بذر را قبل از كاشت چند ساعت در آب خيس كرده و پس از بيرون آوردن و باد دادن در عمق 2 سامتي متري مي كارند. عمل كاشت درزمين ممكن است با دست يا ماشين هاي مخصوص انجام گيرد. پس از پراكنده كردن دانه در زمين با غلتك زدن ملايم روي دانه را با يك قشر نازك خاك مي پوشانند. بذرها پس از 2-1 هفته جوانه می زنند.

کاسنی در طبیعت

خاك و كود مطلوب کاسنی

بهترين و مناسب ترين زمين براي اين گياه کاسنی خاك هاي ليموني سبك كه داراي مقدار زيادي مواد آلي است مي باشد. در خاك هاي هوموسي نيز محصول فراوان حاصل مي شود. در زمين هاي هوموسي كه معمولا فسفر و پتاس ضعيف هستند كافي است كه فسفر و پتاس به خاك اضافه شود و به زمين هايي كه فاقد هوموس و مواد آلي هستند، ازت و فسفر به خاك اضافه مي كنند. كود ازته در دو مرحله مصرف مي شود، نصف مقدار توصيه شده كمي قبل از كاشت بذر و بقيه به صورت سرك در مرحله اي كه ريشه ها شروع به رشد قطري مي كنند. ضمناً مصرف ازت زياد، رشد، قطري ريشه ها را به تأخير انداخته و برداشت به موقع محصول، غيرممكن مي گردد.

كاربردهای کاسنی

مصارف امروزي کاسنی بيشتر بر ريشه و ماده موثره اينولين متمركز است. اينولين موجود باعث تكثير افزايش فلور روده ، بدون به هم زدن اكوسيستم فردي مي شود. مطالعات اخير بر روي ماده موثره اينولين اثرات كاهش چربي خون و ضد مسموميت كبدي نيز نشان مي هد. با توجه به مجموعه تحقيقاتي كه در طب سنتي و طب جديد امروزه انجام گرفته است مي توان خواص زير را براي اين گياه بيان كرد:

تمام قسمت هاي کاسنی مخصوصاً ريشه و برگ آن، محرك صفرا بوده و به عمل هضم كمك مي كند و اثر آن در نارسايي هاي كبدي؛ قولنج هاي كبدي و ناراحتي هاي صفراوي بارز است. ريشه و برگ هاي آن در بهبود تب ها،يرقان (زردي) و انسداد مجاري صفراوي مفيد است. اگر آب پخته كاسني را با سكنجبين ميل كنيد بهترين داروي تب هاي طولاني و مداوم است.

استفاده از عرق کاسنی براي كلسترول خون،؛ خارش هاي پوستي، طراوت و شادابي پوست و رفع جوش صورت توصيه مي شود. از دم كرده بر گ هاي تازه کاسنی و يا جوشانده برگ هاي خشك و يا دم كردن گل هاي كاسني نيز مي توان استفاده كرد. مقدار زياد اينولين در كاسني موجب مدر بودن آن مي شود و از طريق دفع كليو ي و صفرا سموم بدن را دفع مي كند. اهميت ريشه كاسني در درمان بيماري هاي كبدي و صفراوي به خوبي ثبت شده است. با توجه به اهميت كبد در تصفيه بدن از سموم و كمبود داروهاي كبدي در كشور به نظر مي رسد زمينه كاري براي تهيه فراورده هاي متعدد از اين گياه با ارزش موجود مي باشد. از مخلوط برگ،ريشه و تخم اين گياه براي درمان مسموميت ها، ورم مفاصل، ورم طحال ، اخلاط خوني، تقويت بنيه و تصفيه خون به ويژه در بيماري هاي عفوني استفاده مي شود.

كاسنی خاصيت مسكن داشته و بعضي از قندهاي موجود در آن (اوليگوساكاريدها) داراي خاصيت افرايش ميكروب هاي مفيد و كاهش باكتري هاي بيماري زا در روده مي باشند. مطالعات جديد نشان مي دهند كه برخي تركيبات كاسني در مشكلاتي از جمله يبوست، اسهال هاي ميكروبي، سرطان و بيماري هاي قلبي و عروقي مي توانند موثر واقع گردند.

کاسنی دارای خواص دارویی بی نظیریست.

احتياطات مصرف

گياه کاسنی مانند ساير گياهان ممكن است عوارض محدودي ايجاد نمايد. اين عوارض شامل ايجاد حساسيت هاي پوستي و ايجاد درماتيت مي باشد كه اين امر به تركيبات لاكتوني آن مربوط است. همچنين بر اساس مطالعه اي،ريشه ي گياه كاسني مي تواند بعضي قارچ كش ها را جذب نمايد كه در اين صورت باعث سميت مي شود. البته موارد مذكور بسيار محدود مي باشند، ولي نبايد آنها را از نظر دور داشت. كاسني موجب تشديد تشنج در افراد مصروع شده و تحريك كننده تشنج ها است. افرادي كه سنگ كليه دارند بايد با مشورت پزشك از كاسني استفاده كنند. مصرف بلند مدت عرق كاسنی موجب تخريب عروق شبكيه مي شود، علاوه بر اين موجب افت فشار خون و افزايش ترشحات صفرا مي گردد.

گردآوری: حاتمی