میوه بلک بری و تاثیر آن بر سلامتی
بلکبری ها همانند خویشاوند نزدیک خود یعنی رازبری ها غنی از مواد فعال زیستی و ترکیبات فنولیک (phenolic) هستند، که میتوان نقش مهمی در ارتقاء سلامتی و همچنین پیشگیری از بیمارهای مختلف مانند بیماریهای قلبی-عروقی، دیابت، سرطان، بیماری های التهابی و بیماریهای عصبی داشته باشند. پژوهشهای متعددی در ارتباط با این میوه صورت گرفته و در حال حاضر علاقهمندی زیادی در این باره وجود دارد. میوه بلکبری منبع غنی از ترکیبات پلی فنولیکی از جمله آنتوسیانین ها،ETs ، فلاونول ها (flavonol)، فلاوان-۳- olها (flavan-3-ols) و پروسیانیدینها (procyanidins) میباشد که دارای ظرفیت آنتی اکسیدانی بالایی بوده و به فعالیت های بیولوژیکی کمک میکند. البته لازم به ذکر است که ترکیبات فنولی بلکبری ها و غلظت آن تحت تأثیر ژنتیک، شرایط رشد و بلوغ گیاه قرار دارد. همچنین انواع بلکبریها حاوی مقادیر قابل توجهی اسیدهای فنولیک و مقادیر کم لیگنانها (lignans)هستند. براساس مطالعات متعدد صورت گرفته میزان فنول کل موجود در بلکبریها از ۱۱۴ تا ۱۰۵۶ میلی گرم در ۱۰۰ گرم میوه تازه متغیر است.
آنتوسیانین ها ترکیبات فنولیکی مسئول رنگدانه های قرمز، بنفش تا سیاه رنگ میوه ها و سبزیجات هستند و به دلیل مزایای بالقوه سلامتی یکی از ترکیبات مهم شناخته شده می باشند. در مطالعهای Cho و همکاران (۲۰۰۴) مقدار کل آنتوسیانین شش ژنوتیپ بلکبری را ۱۱۴.۴ تا ۲۴۱.۵ میلی گرم در ۱۰۰ گرم میوه تازه برآورد کردند. آنتوسیانین های بلکبری برای اهداف مختلف درمانی از جمله مهار سرطان معده و ریه در سلول های انسانی استفاده شده است.
اثرات محافظتی میوه بلک بری بر کلیه ها:
یکی از تاثیرات سلامتی بلکبری، اثرات مفید آن بر کلیه ها است. به همین منظور پژوهشی در سال ۲۰۱۹ به بررسی اثر محافظتی بلکبری بر کلیه ها در برابر داروی شیمیایی سیسپلاتین (cisplatin) که به عنوان یکی از داروهای معمول در برخی از سرطان های بدخیم استفاده می شود، صورت گرفت. حدود ۲۵-۳۵ درصد از بیماران پس از مصرف سیسپلاتین کاهش قابل توجهی در عملکرد کلیه را تجربه میکنند. به همین منظور این تاثیر به صورت آزمایشگاهی با استفاده از مدلهای حیوانی مورد آزمون قرار گرفت. در این پژوهش مشخص شد که داروی سیسپلاتین سبب آسیب های شدید کلیوی (افزایش سطح اوره و کراتینین در سطح پلاسما) در موش ها میشود. در مقابل، مکمل عصاره بلک بری از طریق کاهش سطح اوره و کراتینین و تعدیل فعالیت آنزیم کاتالاز، اثر محافظتی در کلیه موشهای مورد بررسی را نشان داد. در این پژوهش عنوان شد که مکمل عصاره میوه بلک بری میتواند سیستم کلیوی موش را از اثرات مضر دارو محافظت کند (شکل زیر). در مطالعات دیگری نیز اثرات مفید و محافظتی بلکبری ها بر کلیه اشاره شده است (به عنوان مثال Nair و همکاران (۲۰۰۴)، hamza و همکاران (۲۰۱۵)(
فوتومیکروگرافیک از قطعه¬ای از لوب کلیه مدل حیوانی کنترل (بدون مصرف داروی سیسپلاتین و همچنین عصاره بلکبری) (A). فوتومیکروگرافیک از لوب کلیه مدل حیوانی مصرف کننده داروی سیس پلاتین به وضوح نکروز را در کلیه نشان میدهد (B). فوتومیکروگرافیک از لوب کلیه مدل حیوانی دریافت کننده عصاره بلکبری با دوز ۱۰ میلی لیتر در کیلوگرم (C). فوتومیکروگرافیک از لوب کلیه مدل حیوانی تحت درمان با داروی سیسپلاتین همراه با مصرف عصاره بلکبری که تا حد زیادی مشابه بافت نرمال کلیه (تصویر A) است. |
تاثیر میوه بلک بری بر دیابت نوع دو:
با توجه به سبک زندگی و افزایش مصرف بیش از حد غذاهای آماده و پرکالری، بیماری دیابت به عنوان یکی از مهمترین بیماریهای قرن حاضر شناخته میشود به طوریکه براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO) روند کلی مرگ و میر ناشی از بیماری دیابت نوع دو به طور پیوسته در حال افزایش است و پیش بینی شده است که دیابت، هفتمین عامل مرگ و میر تا سال ۲۰۳۰ خواهد بود. به همین منظور مطالعهای آزمایشگاهی برای بررسی پتانسیل میوه بلکبری (۱۳ رقم بلک¬بری) بر دیابت نوع دوم مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش پتانسیل مهارکنندگی بسیار بالای آنزیم های گلوکوزیداز ( ۹۰تا۱۰۰درصد) و متوسط تا زیاد آنزیم آمیلاز (۵۰-۹۹٪) در کلیه ارقام بلکبری ها مشاهده شد. علاوه بر این، تمام ارقام بلکبریها فعالیت آنتی اکسیدانی متوسط تا زیاد (۹۱-۴۲٪) را نشان دادند. بنابراین مصرف بلکبری همراه با رژیم غذایی روزانه، پتانسیل مدیریت و کنترل افزایش قند خون بعد از مصرف غذا را دارد.
متابولیسم غیر طبیعی گلوکز، هایپرلیپیدمی و میزان بالای گونههای رادیکالهای اکسیژن (ROS) از ویژگی های کلاسیک دیابت میباشد. در همین راستا مطالعهای به منظور تأثیر مصرف میوه بلک بری به صورت خوراکی به مدت ۴۰ روز در موشهای مبتلا به دیابت ناشی از استرپتوزوتوسین بررسی شد. نتایج این مطالعه نشان داد که دوز بالاتر بلکبری (۲۵٪) بطور معنی داری باعث کاهش قند خون (۴۸.۶-%)، تری گلیسرید (۴۳.۵-٪) و کلسترول (۲۸.۶-٪) در نمونههای حیوانی شد. بلکبری همچنین سبب بهبود ظرفیت آنتی اکسیدانی پلاسما و کاهش سطح پراکسیداسیون لیپیدها در پلاسما به مقدار ۱۹ درصد و در کلیهها به مقدار ۲۳ درصد شد. این نتایج داده های امیدوارکننده ای از تاثیر بلکبری به عنوان یک ماده کمکی در رژیم غذایی برای مدیریت دارویی دیابت ارائه داد. در مطالعات معتبر دیگری نیز بر تاثیر مصرف بلکبری در کاهش و جلوگیری از دیابت نوع دوم تاکید شده است (Spínola و همکاران، ۲۰۱۹).
جلوگیری از تاثیرات مخرب اشعهUV:
اشعه ماوراء بنفش خورشیدی (UV) ، به ویژه طیف UVB (280-320 نانومتر) و UBC (100-280)، محرک اصلی محیطی ابتلا به سرطان پوست میباشد. در یک مطالعه به بررسی اثرات ۸ گونه مختلف بلکبری در جهش زایی ناشی از UV-C در سالمونلا تیفیموریوم (Salmonella typhimurium) مورد بررسی قرار گرفت. جز دو گونه، سایر گونههای بلکبری اثرات مهارکنندگی در جهش زایی ناشی از اشعه مخرب UV-C را نشان دادند. نتایج این مطالعه نشان داد برخی از انواع بلکبریها حاوی موادی هستند که میتوانند DNA مستعد خطا را مهار کنند.
در مطالعه دیگری به بررسی تاثیرات طیف UVB بر روی پوست انسان و اثرات محافظتی عصاره بلکبری (Rubus adenotrichos) پرداخته شد. در این پژوهش عنوان شد که عصاره بلکبری با کاهش آسیب به DNA و افزایش آپوپتوز سلولهای آسیب دیده، اثرات UVB را کاهش می دهد. در شکل زیر تاثیر تیمار پوست با عصاره بلکبری به وضوح تاثیرات حفاظتی آن را نشان میدهد.
سایر اثرات سلامتی:
مطالعات اپیدمیولوژیک و بالینی متعددی نشان داده که آنتوسیانین ها و سایر فلاونوئیدها که در میوه و سبزیجاتی مانند بلکبری ها وجود دارند، ممکن است خطر چاقی ، بیماری عروق کرونر قلب و انواع مختلف سرطان را کاهش دهد.
شواهد حاصل از مطالعات اپیدمیولوژیک و کلینیکی نشان میدهد که ۲۰ درصد و یا بیشتر، از موارد ابتلا به سرطان با مصرف ۴۰۰ تا ۸۰۰ گرم میوه و سبزیجات در روز قابل پیشگیری است. نقش بالقوه ترکیبات فنولی میوه بلکبری در کاهش خطر ابتلا به سرطان در مطالعات آزمایشگاهی و با مدلهای حیوانی مشخص شده است.
تاثیر بلکبری در کاهش وزن یکی دیگر از تاثیرات مفید مرتبط با این میوه میباشد. سیانیدین گلیکوزید (cyanidin 3-O-β-D-glucoside) (که آنتوسیانین غالب در بلکبری است) در جلوگیری از چاقی در موشهایی که از رژیم غذایی پرچرب تغذیه میکردند توسطTsuda و همکاران (۲۰۰۳) نشان داده شد.
استفاده از مواد نگهدارنده مصنوعی (synthetic preservatives) در صنایع غذایی و بهداشتی معمولاً با عوارض جانبی مضر همراه است. توسعه نگهدارنده های طبیعی راهی برای کاهش میزان مصرف مواد نگهدارنده مصنوعی در داروها و مواد غذای، دارویی و آرایشی را فراهم میکند. در همین راستا، در پژوهشی به بررسی کارآیی عصاره میوه بلک بری (Rubus rosaefolius) به عنوان ماده نگهدارنده طبیعی پرداخته شد. نتایج نشان داد که عصاره R. rosaefolius باعث کاهش باکتریها شده و معیار های استاندارد پذیرفته شده را در کلیه فرمولها برآورده کرد. در این پژوهش امکان جایگزینی عصاره بلکبری یا دست کم استفاده تلفیقی از آن در جهت کاهش غلظت مواد نگهدارنده مصنوعی برای توسعه محصولات ایمنتر برای مصرف کنندگان پیشنهاد شد.
در نهایت اینکه تولید تجاری بلکبری ها در سراسر جهان سالانه رقمی در حدود ۱۵۴۵۷۸ تن میباشد؛ که نشانگر علاقه مندی به افزایش مصرف این محصول در دنیا است. با این حال هنوز مصرف این میوه در ایران در سبد غذایی خانوار بسیار ناچیز و یا به طور کل وجود ندارد و لازم است با تجاری سازی و تولید انبوه این گیاهان از تاثیرات سلامتی مرتبط با این محصول در جهت ارتقاء سلامت جامعه بهره جست.
نهال انواع گیاهان خانواده بری نظیر بلوبری، لوگان بری، گوجی بری و … در سایت فردین کشت قابل سفارش و تهیه می باشد. برای تهیه این نهال های ارزشمند با شماره ۰۹۱۷۲۰۲۰۴۲۵ در تماس باشبد.
منابع:
Azofeifa, G., Quesada, S., Navarro, L., Hidalgo, O., Portet, K., Pérez, A.M., Vaillant, F., Poucheret, P., Michel, A., 2016. Hypoglycaemic, hypolipidaemic and antioxidant effects of blackberry beverage consumption in streptozotocin-induced diabetic rats. J. Funct. Foods 26, 330–۳۳۷. https://doi.org/10.1016/j.jff.2016.08.007
de Gomes, M.G., Del Fabbro, L., Rossito Goes, A.T., Souza, L.C., Donato, F., Boeira, S.P., Prigol, M., Jesse, C.R., 2019. Blackberry juice anthocyanidins limit cisplatin-induced renal pathophysiology in mice. Pathophysiology 26, 137–۱۴۳. https://doi.org/10.1016/j.pathophys.2019.04.004
Hamza, R.Z., El-Shenawy, N.S., Ismail, H.A.A., 2015. Protective effects of blackberry and quercetin on sodium fluoride-induced oxidative stress and histological changes in the hepatic, renal, testis and brain tissue of male rat. J. Basic Clin. Physiol. Pharmacol. 26, 237–۲۵۱. https://doi.org/10.1515/jbcpp-2014-0065
Kaume, L., Howard, L.R., Devareddy, L., 2012. The blackberry fruit: A review on its composition and chemistry, metabolism and bioavailability, and health benefits. J. Agric. Food Chem. 60, 5716–۵۷۲۷. https://doi.org/10.1021/jf203318p
Kristo, A.S., Klimis-Zacas, D., Sikalidis, A.K., 2016. Protective role of dietary berries in cancer. Antioxidants 5, 1–۲۳. https://doi.org/10.3390/antiox5040037
Mi, J.C., Howard, L.R., Prior, R.L., Clark, J.R., 2004. Flavonoid glycosides and antioxidant capacity of various blackberry, blueberry and red grape genotypes determined by high-performance liquid chromatography/mass spectrometry. J. Sci. Food Agric. 84, 1771–۱۷۸۲. https://doi.org/10.1002/jsfa.1885
Ostrosky, E.A., Marcondes, E.M.C., Nishikawa, S. de O., Lopes, P.S., Varca, G.H.C., Pinto, T. de J.A., Consiglieri, T.V.O., Baby, A.R., Velasco, M.V.R., Kaneko, T.M., 2011. Rubus rosaefolius extract as a natural preservative candidate in topical formulations. AAPS PharmSciTech 12, 732–۷۳۷. https://doi.org/10.1208/s12249-011-9635-9
Rashad, F.M., Kattan, M.H.E., Fathy, H.M., El-Fattah, D.A.A., Tohamy, M. El, Farahat, A.A., 2019. Recycling of agro-wastes for Ganoderma lucidum mushroom production and Ganoderma post mushroom substrate as soil amendment. Waste Manag. 88, 147–۱۵۹. https://doi.org/10.1016/j.wasman.2019.03.040
Sarkar, D., Orwat, J., Hurburt, T., Woods, F., Pitts, J.A., Shetty, K., 2016. Evaluation of phenolic bioactive-linked functionality of blackberry cultivars targeting dietary management of early stages type-2 diabetes using in vitro models. Sci. Hortic. (Amsterdam). 212, 193–۲۰۲. https://doi.org/10.1016/j.scienta.2016.10.003
Spínola, V., Pinto, J., Llorent-Martínez, E.J., Tomás, H., Castilho, P.C., 2019. Evaluation of Rubus grandifolius L. (wild blackberries) activities targeting management of type-2 diabetes and obesity using in vitro models. Food Chem. Toxicol. 123, 443–۴۵۲. https://doi.org/10.1016/j.fct.2018.11.006
Tate, P., Stanner, A., Shields, K., Smith, S., Larcom, L., 2006. Blackberry extracts inhibit UV-induced mutagenesis in Salmonella typhimurium TA100. Nutr. Res. 26, 100–۱۰۴. https://doi.org/10.1016/j.nutres.2005.11.005
Tsuda, T., Horio, F., Uchida, K., Aoki, H., Osawa, T., 2003. Dietary Cyanidin 3-O-β-D-Glucoside-Rich Purple Corn Color Prevents Obesity and Ameliorates Hyperglycemia in Mice. J. Nutr. 133, 2125–۲۱۳۰. https://doi.org/10.1093/jn/133.7.2125