مقالات تخصصی

آشنایی با بلکبری ­ها (۲)

میوه بلک بری و تاثیر آن بر سلامتی

بلک­بری ها همانند خویشاوند نزدیک خود یعنی رازبری ها غنی از مواد فعال زیستی و ترکیبات فنولیک (phenolic) هستند، که می­توان نقش مهمی در ارتقاء سلامتی و همچنین پیشگیری از بیمارهای مختلف مانند بیماریهای قلبی-عروقی، دیابت، سرطان، بیماری های التهابی و بیماریهای عصبی داشته باشند. پژوهشهای متعددی در ارتباط با این میوه صورت گرفته و در حال حاضر علاقه­مندی زیادی در این باره وجود دارد. میوه بلک­بری منبع غنی از ترکیبات پلی فنولیکی از جمله آنتوسیانین ها،ETs ، فلاونول ها (flavonol)، فلاوان-۳- olها (flavan-3-ols) و پروسیانیدینها (procyanidins) می­باشد که دارای ظرفیت آنتی اکسیدانی بالایی بوده و به فعالیت های بیولوژیکی کمک میکند. البته لازم به ذکر است که ترکیبات فنولی بلک­بری ها و غلظت آن تحت تأثیر ژنتیک، شرایط رشد و بلوغ گیاه قرار دارد. همچنین انواع بلک­بریها حاوی مقادیر قابل توجهی اسیدهای فنولیک و مقادیر کم لیگنانها (lignans)هستند. براساس مطالعات متعدد صورت گرفته میزان فنول کل موجود در بلک­بریها از ۱۱۴ تا ۱۰۵۶ میلی گرم در ۱۰۰ گرم میوه تازه متغیر است.

آنتوسیانین ها ترکیبات فنولیکی مسئول رنگدانه ­های قرمز، بنفش تا سیاه رنگ میوه ها و سبزیجات هستند و به دلیل مزایای بالقوه سلامتی یکی از ترکیبات مهم شناخته شده می­ باشند. در مطالعه­ای Cho و همکاران (۲۰۰۴) مقدار کل آنتوسیانین شش ژنوتیپ بلک­بری را ۱۱۴.۴ تا ۲۴۱.۵ میلی گرم در ۱۰۰ گرم میوه تازه برآورد کردند. آنتوسیانین های بلک­بری برای اهداف مختلف درمانی از جمله مهار سرطان معده و ریه در سلول های انسانی استفاده شده است.

اثرات محافظتی میوه بلک بری بر کلیه ­ها:

یکی از تاثیرات سلامتی بلک­بری، اثرات مفید آن بر کلیه­ ها است. به همین منظور پژوهشی در سال ۲۰۱۹ به بررسی اثر محافظتی بلک­بری بر کلیه­ ها در برابر داروی شیمیایی سیس­پلاتین (cisplatin) که به عنوان یکی از داروهای معمول در برخی از سرطان­ های بدخیم استفاده می شود، صورت گرفت. حدود ۲۵-۳۵ درصد از بیماران پس از مصرف سیس­پلاتین کاهش قابل توجهی در عملکرد کلیه را تجربه میکنند. به همین منظور این تاثیر به صورت آزمایشگاهی با استفاده از مدلهای حیوانی مورد آزمون قرار گرفت. در این پژوهش مشخص شد که داروی سیس­پلاتین سبب آسیب ­های شدید کلیوی (افزایش سطح اوره و کراتینین در سطح پلاسما) در موش ها می­شود. در مقابل، مکمل عصاره بلک بری از طریق کاهش سطح اوره و کراتینین و تعدیل فعالیت آنزیم کاتالاز، اثر محافظتی در کلیه موشهای مورد بررسی را نشان داد. در این پژوهش عنوان شد که مکمل عصاره میوه بلک بری می­تواند سیستم کلیوی موش را از اثرات مضر دارو محافظت کند (شکل زیر). در مطالعات دیگری نیز اثرات مفید و محافظتی بلک­بری ها بر کلیه اشاره شده است (به عنوان مثال Nair و همکاران (۲۰۰۴)، hamza و همکاران (۲۰۱۵)(

میوه بلک بری
فوتومیکروگرافیک از قطعه¬ای از لوب کلیه مدل حیوانی کنترل (بدون مصرف داروی سیس­پلاتین و همچنین عصاره بلک­بری) (A). فوتومیکروگرافیک از لوب کلیه مدل حیوانی مصرف کننده داروی سیس پلاتین به وضوح نکروز را در کلیه نشان می­دهد (B). فوتومیکروگرافیک از لوب کلیه مدل حیوانی دریافت کننده عصاره بلک­بری با دوز ۱۰ میلی لیتر در کیلوگرم (C). فوتومیکروگرافیک از لوب کلیه مدل حیوانی تحت درمان با داروی سیس­پلاتین همراه با مصرف عصاره بلک­بری که تا حد زیادی مشابه بافت نرمال کلیه (تصویر A) است.

تاثیر میوه بلک بری بر دیابت نوع دو:

با توجه به سبک زندگی و افزایش مصرف بیش از حد غذاهای آماده و پرکالری، بیماری دیابت به عنوان یکی از مهمترین بیماریهای قرن حاضر شناخته میشود به طوریکه براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO) روند کلی مرگ و میر ناشی از بیماری دیابت نوع دو به طور پیوسته در حال افزایش است و پیش بینی شده است که دیابت، هفتمین عامل مرگ و میر تا سال ۲۰۳۰ خواهد بود. به همین منظور مطالعه­ای آزمایشگاهی برای بررسی پتانسیل میوه بلک­بری (۱۳ رقم بلک¬بری) بر دیابت نوع دوم مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش پتانسیل مهارکنندگی بسیار بالای آنزیم های گلوکوزیداز ( ۹۰تا۱۰۰درصد) و متوسط تا زیاد آنزیم آمیلاز (۵۰-۹۹٪) در کلیه ارقام بلک­بری ها مشاهده شد. علاوه بر این، تمام ارقام بلک­بریها فعالیت آنتی اکسیدانی متوسط تا زیاد (۹۱-۴۲٪) را نشان دادند. بنابراین مصرف بلک­بری همراه با رژیم غذایی روزانه، پتانسیل مدیریت و کنترل افزایش قند خون بعد از مصرف غذا را دارد.

متابولیسم غیر طبیعی گلوکز، هایپرلیپیدمی و میزان بالای گونه­های رادیکالهای اکسیژن (ROS) از ویژگی های کلاسیک دیابت می­باشد. در همین راستا مطالعه­ای به منظور تأثیر مصرف میوه بلک بری به صورت خوراکی به مدت ۴۰ روز در موشهای مبتلا به دیابت ناشی از استرپتوزوتوسین بررسی شد. نتایج این مطالعه نشان داد که دوز بالاتر بلک­بری (۲۵٪) بطور معنی داری باعث کاهش قند خون (۴۸.۶-%)، تری گلیسرید (۴۳.۵-٪) و کلسترول (۲۸.۶-٪) در نمونه­های حیوانی شد. بلک­بری همچنین سبب بهبود ظرفیت آنتی اکسیدانی پلاسما و کاهش سطح پراکسیداسیون لیپیدها در پلاسما به مقدار ۱۹ درصد و در کلیه­ها به مقدار ۲۳ درصد شد. این نتایج داده های امیدوارکننده ای از تاثیر بلک­بری به عنوان یک ماده کمکی در رژیم غذایی برای مدیریت دارویی دیابت ارائه داد. در مطالعات معتبر دیگری نیز بر تاثیر مصرف بلک­بری در کاهش و جلوگیری از دیابت نوع دوم تاکید شده است (Spínola و همکاران، ۲۰۱۹).

جلوگیری از تاثیرات مخرب اشعهUV:

اشعه ماوراء بنفش خورشیدی (UV) ، به ویژه طیف UVB (280-320 نانومتر) و UBC (100-280)، محرک اصلی محیطی ابتلا به سرطان پوست میباشد. در یک مطالعه به بررسی اثرات ۸ گونه مختلف بلک­بری در جهش زایی ناشی از UV-C در سالمونلا تیفیموریوم (Salmonella typhimurium) مورد بررسی قرار گرفت. جز دو گونه، سایر گونه­های بلک­بری اثرات مهارکنندگی در جهش زایی ناشی از اشعه مخرب UV-C را نشان دادند. نتایج این مطالعه نشان داد برخی از انواع بلک­بریها حاوی موادی هستند که میتوانند DNA مستعد خطا را مهار کنند.

در مطالعه دیگری به بررسی تاثیرات طیف UVB بر روی پوست انسان و اثرات محافظتی عصاره بلک­بری (Rubus adenotrichos) پرداخته شد. در این پژوهش عنوان شد که عصاره بلک­بری با کاهش آسیب به DNA و افزایش آپوپتوز سلولهای آسیب دیده، اثرات UVB را کاهش می دهد. در شکل زیر تاثیر تیمار پوست با عصاره بلک­بری به وضوح تاثیرات حفاظتی آن را نشان می­دهد.

میوه بلک بری

سایر اثرات سلامتی:

مطالعات اپیدمیولوژیک و بالینی متعددی نشان داده که آنتوسیانین ها و سایر فلاونوئیدها که در میوه و سبزیجاتی مانند بلک­بری ها وجود دارند، ممکن است خطر چاقی ، بیماری عروق کرونر قلب و انواع مختلف سرطان را کاهش دهد.

شواهد حاصل از مطالعات اپیدمیولوژیک و کلینیکی نشان میدهد که ۲۰ درصد و یا بیشتر، از موارد ابتلا به سرطان با مصرف ۴۰۰ تا ۸۰۰ گرم میوه و سبزیجات در روز قابل پیشگیری است. نقش بالقوه ترکیبات فنولی میوه بلک­بری در کاهش خطر ابتلا به سرطان در مطالعات آزمایشگاهی و با مدلهای حیوانی مشخص شده است.

تاثیر بلک­بری در کاهش وزن یکی دیگر از تاثیرات مفید مرتبط با این میوه میباشد. سیانیدین گلیکوزید (cyanidin 3-O-β-D-glucoside) (که آنتوسیانین غالب در بلک­بری است) در جلوگیری از چاقی در موشهایی که از رژیم غذایی پرچرب تغذیه می­کردند توسطTsuda  و همکاران (۲۰۰۳) نشان داده شد.

استفاده از مواد نگهدارنده مصنوعی (synthetic preservatives) در صنایع غذایی و بهداشتی معمولاً با عوارض جانبی مضر همراه است. توسعه نگهدارنده های طبیعی راهی برای کاهش میزان مصرف مواد نگهدارنده مصنوعی در داروها و مواد غذای، دارویی و آرایشی را فراهم میکند. در همین راستا، در پژوهشی به بررسی کارآیی عصاره میوه بلک بری (Rubus rosaefolius) به عنوان ماده نگهدارنده طبیعی پرداخته شد. نتایج نشان داد که عصاره R. rosaefolius باعث کاهش باکتریها شده و معیار های استاندارد پذیرفته شده را در کلیه فرمولها برآورده کرد. در این پژوهش امکان جایگزینی عصاره بلک­بری یا دست کم استفاده تلفیقی از آن در جهت کاهش غلظت مواد نگهدارنده مصنوعی برای توسعه محصولات ایمن­تر برای مصرف کنندگان پیشنهاد شد.

در نهایت اینکه تولید تجاری بلکبری ها در سراسر جهان سالانه رقمی در حدود ۱۵۴۵۷۸ تن میباشد؛ که نشانگر علاقه مندی به افزایش مصرف این محصول در دنیا است. با این حال هنوز مصرف این میوه در ایران در سبد غذایی خانوار بسیار ناچیز و یا به طور کل وجود ندارد و لازم است با تجاری سازی و تولید انبوه این گیاهان از تاثیرات سلامتی مرتبط با این محصول در جهت ارتقاء سلامت جامعه بهره جست.

نهال انواع گیاهان خانواده بری نظیر بلوبری، لوگان بری، گوجی بری و … در سایت فردین کشت قابل سفارش و تهیه می باشد. برای تهیه این نهال های ارزشمند با شماره ۰۹۱۷۲۰۲۰۴۲۵ در تماس باشبد.

منابع:

Azofeifa, G., Quesada, S., Navarro, L., Hidalgo, O., Portet, K., Pérez, A.M., Vaillant, F., Poucheret, P., Michel, A., 2016. Hypoglycaemic, hypolipidaemic and antioxidant effects of blackberry beverage consumption in streptozotocin-induced diabetic rats. J. Funct. Foods 26, 330–۳۳۷. https://doi.org/10.1016/j.jff.2016.08.007

de Gomes, M.G., Del Fabbro, L., Rossito Goes, A.T., Souza, L.C., Donato, F., Boeira, S.P., Prigol, M., Jesse, C.R., 2019. Blackberry juice anthocyanidins limit cisplatin-induced renal pathophysiology in mice. Pathophysiology 26, 137–۱۴۳. https://doi.org/10.1016/j.pathophys.2019.04.004

Hamza, R.Z., El-Shenawy, N.S., Ismail, H.A.A., 2015. Protective effects of blackberry and quercetin on sodium fluoride-induced oxidative stress and histological changes in the hepatic, renal, testis and brain tissue of male rat. J. Basic Clin. Physiol. Pharmacol. 26, 237–۲۵۱. https://doi.org/10.1515/jbcpp-2014-0065

Kaume, L., Howard, L.R., Devareddy, L., 2012. The blackberry fruit: A review on its composition and chemistry, metabolism and bioavailability, and health benefits. J. Agric. Food Chem. 60, 5716–۵۷۲۷. https://doi.org/10.1021/jf203318p

Kristo, A.S., Klimis-Zacas, D., Sikalidis, A.K., 2016. Protective role of dietary berries in cancer. Antioxidants 5, 1–۲۳. https://doi.org/10.3390/antiox5040037

Mi, J.C., Howard, L.R., Prior, R.L., Clark, J.R., 2004. Flavonoid glycosides and antioxidant capacity of various blackberry, blueberry and red grape genotypes determined by high-performance liquid chromatography/mass spectrometry. J. Sci. Food Agric. 84, 1771–۱۷۸۲. https://doi.org/10.1002/jsfa.1885

Ostrosky, E.A., Marcondes, E.M.C., Nishikawa, S. de O., Lopes, P.S., Varca, G.H.C., Pinto, T. de J.A., Consiglieri, T.V.O., Baby, A.R., Velasco, M.V.R., Kaneko, T.M., 2011. Rubus rosaefolius extract as a natural preservative candidate in topical formulations. AAPS PharmSciTech 12, 732–۷۳۷. https://doi.org/10.1208/s12249-011-9635-9

Rashad, F.M., Kattan, M.H.E., Fathy, H.M., El-Fattah, D.A.A., Tohamy, M. El, Farahat, A.A., 2019. Recycling of agro-wastes for Ganoderma lucidum mushroom production and Ganoderma post mushroom substrate as soil amendment. Waste Manag. 88, 147–۱۵۹. https://doi.org/10.1016/j.wasman.2019.03.040

Sarkar, D., Orwat, J., Hurburt, T., Woods, F., Pitts, J.A., Shetty, K., 2016. Evaluation of phenolic bioactive-linked functionality of blackberry cultivars targeting dietary management of early stages type-2 diabetes using in vitro models. Sci. Hortic. (Amsterdam). 212, 193–۲۰۲. https://doi.org/10.1016/j.scienta.2016.10.003

Spínola, V., Pinto, J., Llorent-Martínez, E.J., Tomás, H., Castilho, P.C., 2019. Evaluation of Rubus grandifolius L. (wild blackberries) activities targeting management of type-2 diabetes and obesity using in vitro models. Food Chem. Toxicol. 123, 443–۴۵۲. https://doi.org/10.1016/j.fct.2018.11.006

Tate, P., Stanner, A., Shields, K., Smith, S., Larcom, L., 2006. Blackberry extracts inhibit UV-induced mutagenesis in Salmonella typhimurium TA100. Nutr. Res. 26, 100–۱۰۴. https://doi.org/10.1016/j.nutres.2005.11.005

Tsuda, T., Horio, F., Uchida, K., Aoki, H., Osawa, T., 2003. Dietary Cyanidin 3-O-β-D-Glucoside-Rich Purple Corn Color Prevents Obesity and Ameliorates Hyperglycemia in Mice. J. Nutr. 133, 2125–۲۱۳۰. https://doi.org/10.1093/jn/133.7.2125

نوشته های مشابه