مقالات تخصصی

آشنایی با بلکبری ­ها (۱)

میوه بلکبری

میوه بلکبری (Blackberries) از خانواده رُزاسه (Rosaceae) و متعلق به جنس Rubus می باشد. رزاسه­ ها یکی از تیره ­های گیاهی بزرگ محسوب میشوند که حداقل   شامل ۹۵ جنس و ۲۸۳۰ گونه می­باشند.  جنس Rubus  یکی از جنس های پیچیده در خانواده رزاسه است به طوریکه شامل ۳۱ زیرجنس و بیش از ۱۰۰۰ گونه است. در کل عنوان بلک­بری به گونه­ های مختلفی از جنس Rubus  اطلاق می­شود. طبقه بندی گیاهشناسی آنها به دلیل هیبریداسیون و  آپومیکسی (apomixis) تا حدودی دشوار و دارای پیچیدگی خاص خود میباشد. به طوری که اغلب گونه ها در کنار هم گروه بندی شده و از آن به عنوان جمع گونه ها (aggregates) یاد می کنند. به عنوان مثال Rubus fruticosus L. agg .

آنچه که بلک­بری­ها را از اقوام رازبری خود متمایز می کند این است که نهنج میوه در بلک­بری در زمان برداشت با آن باقی میماند، در حالی که در رازبریها نهنج روی میوه نمانده و یک مرکز توخالی در میوه رازبری باقی می­گذارد (شکل زیر).

میوه بلکبری میوه بلکبری
تفاوت میوه بلکبری و رازبری براساس باقی ماندن (بلک­بری) و نماندن (رازبری) نهنج میوه بعد از برداشت

بلک­بری­ها بومی آسیا، اروپا و آمریکا می­باشد. این گیاهان بیش از ۲۰۰۰ سال است که در اروپا برای اهداف مختلف مانند خوراکی، اهداف دارویی و همچنین به عنوان پرچین مورد استفاده قرار می­گیرد. یکی از قدیمترین سندهای موجود از مصرف میوه بلکبری مربوط با ۲۵۰۰۰ سال پیش میباشد. استفاده از گیاهان بلک­بری برای اهداف دارویی دارای سابقه طولانی است. یونانیان باستان و سایر اقوام اروپایی و بومیان آمریکا از قسمتهای مختلف این گیاهان برای درمان های مختلف استفاده می­ کردند. جویدن برگها یا دمکرده شاخه ­های آن برای درمان بیماریهای دهان مانند خونریزی لثه­ ها و زخم­ های دهانی (آفت) استفاده میشد. همچنین دمکرده برگ، ریشه و پوست این گیاه برای معالجه سیاه سرفه نیز مورد استفاده قرار می­گرفت. از ریشه هایی گیاه برای معالجه مشکلات روده مانند اسهال استفاده شده است. از میوه ­های این گیاهان به دلیل ویتامین C بالایی که دارد برای معالجه اسکوروی استفاده شده است. یک سند در سال ۱۷۷۱ نشان میدهد که دمکرده برگ، ساقه و پوست این گیاه برای زخم معده مورد استفاده بوده است.

گونه­ هایR. allegheniensis ، R. argutus ، R. cuneifolius و R. canadensis در توسعه ارقام زراعی بلک­بری شمالی در امریکا از جمله انواع بدون خار (Thornless) آن نقش مهمی داشتند. در اروپا گونه R. lacinatus  اولین گونه اهلی بلک­بری محسوب می­شود. بلک­بری اروپایی با نام علمی .Rubus fruticosus L  یکی از شناخته شده ­ترین  بلک­بری ها است که دارای واریته ­های مختلفی می باشد. گونه­ های دیگری با نام علمی  Rubus ulmifolius Schott  نیز به عنوان بلک­بری شناخته شده است.

ویژگی­های گیاهشناسی بلک­بری ها:

بلک بری ها گیاهان بوته ­ای و چند ساله راست، نیمه راست و یا خزنده و عموماً تیغدار و گاهی بدون تیغ میباشند که دارای ساقه­ های دو ساله به نام “canes” هستند. این نوع ساقه­ ها در سال اول به سرعت رشد کرده و برگ تولید می­کنند (primocanes) و در سال دوم گل داده و تولید میوه میکنند (floricanes) و سپس از بین می­روند. برگها در این گیاه مرکب شانه­ ای با ۳ تا ۵ برگچه می­باشند. این گیاه دارای گلهای سفید تا مایل به صورتی با گلبرگهای بزرگتر از رازبری هستند. در ارقام زراعی به طور کلی میوه دهی از سال دوم کاشت آغاز می شود و در صورت مدیریت صحیح برای ۱۰ سال ادامه می یابد.

میوه بلکبری میوه بلکبری میوه بلکبری
میوه بلکبری میوه بلکبری میوه بلکبری

ارزش غذایی میوه بلکبری:

هر ۱۰۰ گرم میوه بلک­بری حاوی ۴۳ کیلوکالری انرژی، ۹.۶۱ گرم کربوهیدرات ( ۴.۸۸ گرم شکر (شامل فروکتوز، گلوگز، گالاکتوز و مالتوز) و ۵.۳ گرم فیبر رژیمی) ۰.۴۹ گرم چربی و ۱.۳۹ گرم پروتئین است. مقادیر ویتامین ها و مواد معدنی موجود در  ۱۰۰ گرم بلک­بری خام در جدول زیر ارائه شده است. مقدار بالای ویتامین A و ویتامین C و مواد معدنی پتاسیم و کلیسم در میوه بلک­بری حائز اهمیت است.

نیاز­های گیاهان بلک­بری:

در کل بلک­بری ها شرایط معتدل را ترجیح می­دهد. هر چند برخی واریته ­ها در شرایط گرمتر و تقریبا در شرایط گرمسیری رشد می کنند. بلک­بری ها مکان های آفتابی و گرم را دوست دارند ولی  در مناطق گرمتر بایستی گیاه را در مکانهایی تا حدودی سایه دار و خنک تر کاشت. اگرچه بلک­بری ها می­تواند تا حدودی گرما و سرما راتحمل کنند  اما اکثر گونه ها قادر به تحمل گرما و سرمای شدید نیستند. بنابراین تابستان های طولانی، گرم و خشک و همچنین زمستان­ های بسیار سخت برای این گیاه مناسب نیست.

 مناسب ترین خاک برای بوته بلک­بری خاک لومی شنی (خاکهای لومی شنی تقریبا شامل ۶۰ درصد ماسه، ۱۰ درصد خاک رس و ۳۰ درصد ذرات سیلت است) و تا حدودی مرطوب می­باشد. بهترین عملکرد و بهترین میوه در زمینهای با زهکشی خوب به همراه مقداری پیت یا هوموس حاصل می­شود. مقدار هوموس خاک باید در حدود ۲-۴٪ باشد، خاک باید کمی اسیدی و pH آن بین ۵.۵ و ۶.۵ باشد.

در مقالات بعد به بررسی پژوهش ­های انجام شده در ارتباط با خواص سلامتی گیاهان بلک­بری خواهیم پرداخت.

نهال انواع گیاهان خانواده بری نظیر بلوبری، لوگان بری، گوجی بری و … در سایت فردین کشت قابل سفارش و تهیه می باشد. برای تهیه این نهال های ارزشمند با شماره ۰۹۱۷۲۰۲۰۴۲۵ در تماس باشبد.

منابع:

de Gomes, M.G., Del Fabbro, L., Rossito Goes, A.T., Souza, L.C., Donato, F., Boeira, S.P., Prigol, M., Jesse, C.R., 2019. Blackberry juice anthocyanidins limit cisplatin-induced renal pathophysiology in mice. Pathophysiology 26, 137–۱۴۳. https://doi.org/10.1016/j.pathophys.2019.04.004

Schulz, M., Seraglio, S.K.T., Della Betta, F., Nehring, P., Valese, A.C., Daguer, H., Gonzaga, L.V., Costa, A.C.O., Fett, R., 2019. Blackberry (Rubus ulmifolius Schott): Chemical composition, phenolic compounds and antioxidant capacity in two edible stages. Food Res. Int. 122, 627–۶۳۴. https://doi.org/10.1016/j.foodres.2019.01.034

Mad About Berries. How to Grow Blackberries. http://www.madaboutberries.com/blackberries.html

Deborah Harding. “The History of the Blackberry Fruit”. gardenguides.com. Garden Guides, Leaf Group Ltd. Retrieved 20 June 2019.

نوشته های مشابه