مقالات تخصصی

همه چیز در مورد سبزی شیسو

سبزی شیسو

سبزی شیسو (Perilla frutescens var. crispa shiso) متعلق به خانواده Labiatae یا نعناییان، گیاهی چند ساله است که ممکن است در مناطق معتدل به صورت یکساله نیز کشت شود. می تواند دارای برگ های قرمز و یا سبز باشد.

در انگلیسی به آن  beefsteak plant نیز می گویند این نامگذاری ممکن است به دلیل رنگ قرمز برگها که یاد آور رنگ گوشت است باشد. نام ژاپنی آن شیسو (shiso) ، نام ویتنامی آن تیاتو (tía tô) و نام چینی آن huíhuísū می باشد. در ژاپن رنگ بنفش-قرمز آن شناخته شده است. فرم قرمز آن در دهه ۱۸۵۰ معرفی شد در سال های اخیر رنگ سبز آن به عنوان فرم معمولی و فرم قرمز آن به عنوان فرم غیر معمول مورد توجه است.

بقیه نام های معمول آن شامل perilla mint، Chinese basil، wild basil است. شیسو قرمز یا summer coleus واریته های زینتی را توصیف می کند. نوع قرمز آن نعنای بنفش نیز خوانده می شود.

خواستگاه سبزی شیسو:

این گیاه بومی مناطق کوهستانی هند و چین است و در برخی منابع منشا آن را آسیای جنوبی دانسته اند. توسط چین باستان گسترش پیدا کرد. جنس perilla در قرن هشتم و نهم در ژاپن معرفی شد. گونه های آن به عنوان گونه های زینتی در غرب شناخته شده ودر ایالت متحده به عنوان علف هرز مورد توجه قرار گرفتند.

توصیف سبزی شیسو:

ارتفاع آن به ۴۰ تا ۱۰۰ سانتی متر می رسد. برگ ها تخم مرغی شکل و نوک تیز هستند، حاشیه ها دندانه دار و دارای دمبرگ طویل است. طعم متمایز شیسو به دلیل وجود ترکیب perillaldehyde است که در دیگر واریته ها به اندازه اندک موجود است. در مقایسه با واریته های دیگر شیسو بذر های کوچک تر و سخت تری تولید می کند و وزن هزار دانه ی آن ۵/۱ گرم می باشد.

شیسو قرمز:

شیسو قرمز اغلب در تهیه ترشی ها استفاده می شود، به علت اینکه نسبتاً تلخ است نمی توان به صورت خام استفاده کرد در نتیجه نیاز به نمک زدن یا از بین بردن رنگ دارد. از جوانه آن به عنوان چاشنی در غذاهای ژاپنی استفاده می شود. جوانه گل آن در تهیه سس سویا و برای دادن طعم تند به آن استفاده می شود همچنین برای طعم دار کردن ماهی نیز استفاده می گردد.

شیسو سبز:

به عنوان چاشنی و طعم دهنده در غذا ها و سالاد ها استفاده می شود. طعمی شبیه نعنا داشته و سس پستوی خیلی خوبی می سازد.

تکثیر:

بذور آن بسیار سخت و محکم است به همین علت جوانه زنی آن زمان بر است (۳ تا ۴ هفته)، برای اطمینان از جوانه زنی بهتر است ۲۴ ساعت قبل از کاشت، بذور خیسانده شوند. بذور نباید خشک شوند.

زمان کاشت: پس از آخرین سرمای بهاره

فاصله بین بوته ها: ۱۵ تا ۳۰ سانتی متر

روش راحت تر برای تکثیر آن کاشت قلمه است.

گلدهی از شهریور تا آبان، گل آذین سنبله و گل ها به رنگ سفید

نیازها:

این گیاه به نور کامل آفتاب نیاز دارد ولی در محیط نیمه سایه هم رشد می کند. بهترین رشد را در خاکهای هوموسی، مرطوب و نرم دارد. این گیاه مقاومت بالایی به گرما و خشکی دارد. چیدن نوک ساقه های آن سبب می شود رشد متراکم و انبوهی داشته باشد.

موارد استفاده سبزی شیسو:

برگ های این گیاه مصرف خوراکی دارد (به خصوص در چین و ژاپن). روغن به دست آمده از آن در آشپزی کره ای کاربرد دارد. روغن این گیاه در گذشته به عنوان سوخت چراغ استفاده می شد. امروزه نیز جایگزین مناسبی برای روغن کتان است. تنوع رنگی و ظاهر برگهای آن باعث می شود که به عنوان یک گیاه زینتی نیز کاربرد داشته باشد. در درمان آسم، حالت تهوع، گرمازدگی، تعریق زیاد و کاهش اسپاسم عضلات استفاده می شود. در صنعت از روغن این گیاه برای تهیه جلادهنده ها، رنگها و جوهرها استفاده می شود. در طب سنتی چین از این گیاه به عنوان پادزهر استفاده می شد. به دلیل آنتوسیانین موجود در سبزی شیسو، آنتی اکسیدانت، ضد التهاب، ضد افسردگی، اشتهاآور و جلوگیری کننده از تشکیل تومور است. رزمارینیک اسید موجود در آن ضد التهاب بوده و در نتیجه می تواند در کاهش علائم حساسیت ها و آلرژی ها موثر باشد. روغن این گیاه دارای بالاترین میزان امگا ۳ می باشد به همین علت می تواند جایگزین مناسبی برای سایر روغن ها باشد.

مشکلات:

این گیاه بیماری یا آفت جدی ندارد.

 

ترجمه توسط واحد تحقیق و توسعه فردین کشت

دکتر نفیسه ملا کریمی

منابع:

http://www.missouribotanicalgarden.org/PlantFinder/PlantFinderDetails.aspx?kempercode=b761

https://www.drugs.com/npp/perilla.html

https://healthyeating.sfgate.com/benefits-perilla-frutescens-5139.html

https://en.wikipedia.org/wiki/Shiso