مقالات تخصصی

معرفی رازبری قرمز (Rubus idaeus L.) خواص و طریقه ازدیاد و کاشت

رازبری قرمز

گیاهشناسی رازبری قرمز:

گیاه رازبری قرمز با نام علمی Rubus idaeus L متعلق به خانواده بزرگ رُزاسه (Rosaceae) است. خانواده رزاسه شامل گونه­ های آشنا و پرکاربرد در زندگی روزمره ما مانند سیب، به، گلابی، انواع تمشک و…است. این رازبری به رنگ قرمز و بومی شمال آمریکا میباشد که در سراسر شمال اروپا تا شمال غربی آسیا رشد میکند.

اسامی دیگر این گیاه شامل رازبری قرمز آمریکایی، رازبری قرمز برگ خاکستری (grayleaf red raspberry) است.

از جنبه گیاهشناسی این گیاه یک بوته خزان کننده به ارتفاع ۵/۱ متر است که دارای ساقه های دوساله میباشد که در سال اول برگ و در سال دوم به گل م­ی نشیند. برگها شانه­ ای مرکب (pinnately compound) با ۳ تا ۵ برگچه، گلها به رنگ سفید تا سبز مایل به سفید، به حالت افتاده (خمیده) دیده میشود.

این گیاه دارای میوه­ های منفرد یا در خوشه­ های کوچک، گرد، قرمز رنگ بوده و بین ماههای جولای تا سپتامبر (اواسط تیر تا اواسط شهریور) میوه­ ها می­رسند.

نهال رازبری قرمز و زرد و همچنین بذر انواع رازبری مانند رازبری آکسو، وینتیج ، کریمسون جیانت ، لاتام درشت  و … در سایت موجود می باشد.

رازبری قرمز

رازبری قرمز

رازبری قرمز
ویژگی های گیاهشناسی رازبری قرمز (Rubus idaeus L)

خواص دارویی و غذایی راز بری قرمز:

براساس مطالعات متعدد صورت گرفته در سالهای اخیر کاملاً مشخص است که مصرف انواع بری ها (berry) دارای تأثیر مثبت بر سلامت انسان از طریق ترکیباتی مانند انواع آنتی اکسیدان ها، ترکیبات ضد سرطان، تاثیرات ضد چاقی و فعالیتهای ضد التهابی می­باشد. به عنوان مثال در مطالعه­ ای که توسط Szymanowska و همکاران (۲۰۱۸) انجام شد ترکیبات فعال زیستی در میوه رازبری قرمز به صورت آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. این پژوهش به وضوح نشان داد میوه رازبری به عنوان منبع غنی از ترکیبات فعال زیستی مانند اسیدهای فنولیک، فلاونوئیدها و آنتوسیانینها هستند. در این مطالعه عنوان شدکه عصاره رازبری خام نسبت به سایر فرم های آن، فعالیت های آنتی اکسیدانی ، ضد التهابی و سم زادیی قویتری دارد. در این مطالعه ترکیبات فنولیک بعنوان مهمترین ترکیب زیستی رازبری معرفی شد.

در کل فواید سلامتی میوه رازبری به طیف متنوعی از فیتوشیمیایی ها از جمله اسیدهای فنولیک ( مانند مشتقات اسید هیدروکسی بنزوئیک و هیدروکسی سینامینیک)، فلاونوئیدها (مانند آنتوسیانینها و فلاونولها)، تاننها (مانند پرونتوسیانیدینها ، الاگیتانینها و گالوتانینها) و اسید اسکوربیک (ویتامین C) مربوط می­شود.

در یک مطالعه در سال ۲۰۱۹ تاثیر عصاره گیاه رازبری قرمز بر تجمع بافت چربی مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش مشخص شد که عصاره رازبری قرمز قادر است با کاهش نشانگرهای اکسیداسیون، بهبود متابولیسم چربی و کاهش التهاب بافت چربی در بهبود ظرفیت عملکردی بافت چربی و کاهش چربی خون نقش داشته باشد. در این پژوهش عنوان شد که میوه رازبری می­تواند یک استراتژی تغذیه ای بالقوه با ارزشی در جهت کاهش عواقب جانبی متابولیسم ناشی از هیپرتروفی سلول های چربی باشد، بنابراین خطر ابتلا به اختلالات متابولیکی و بیماری های قلبی عروقی را کاهش می دهد.

در طب سنتی چای تهیه شده از برگهای این گیاه برای درمان اسهال و به عنوان کمک کننده زایمان مورد استفاده قرار می­گرفت. همچنین این چای برای رفع گرفتگی دردناک قاعدگی شناخته شده است ، از برگ و ریشه برای درمان لوزه و التهاب دهان، زخم های جزئی ، سوختگی و زخم واریس نیز استفاده می­شود.

دانه­ های گیاه رازبری قرمز حاوی ۷/۱۰ درصد روغن می­باشد. براساس پژوهش صورت گرفته توسط Oomah و همکاران (۲۰۰۰) روغن بذر رازبری قرمز توانایی محفاظت از اشعه مضر UV را نشان داد. همچنین این روغن سرشار از انواع توکوفرول­های مختلف و ویتامین E و امگا-۳ بود. براساس همین مطالعه، روغن استخراج شده از دانه­ های رازبری قرمز مقاوم در برابر اکسیداسیون و از انبارداری خوبی برخوردار بود و می­تواند به عنوان یک روغن با کیفیت و سالم در صنایع غذایی و همچنین صنایع بهداشتی-آرایشی مورد استفاده قرار گیرد.

روش ­های ازدیاد رازبری قرمز:

تکثیر توسط بذر: بذرها قبل از کاشت بایستی به مدت یک ماه در دمای ۳ درجه سانتیگراد ذخیره شوند (به اصطلاح استراتیفیکاسیون کردن بذر (Statification)). بذور بهتر است در اوایل پاییز در یک مکان سرد کاشته شوند. وقتی نهال ها به اندازه کافی بزرگ شدند می توان آن ها را درون گلدان های جداگانه قرار داد و در مکان خنک نگه داری کرد. در اواخر بهار سال بعد نهال ها باید در محل مورد نظر دائمی خود کاشته شوند.

تکثیر توسط قلمه: از طریق قلمه چوب سخت می تواند تمشک قرمز آمریکایی را تکثیر کرد. قلمه ها باید در محلی دور از آفتاب کامل و بادهای خشک کاشته شوند. کوددهی باید به تدریج به محیط ریشه زایی اضافه شود. قلمه ها باید به مدت یک سال قبل از بازکاشت در محل اصلی، در محیط ریشه ­زایی بمانند.

در همین راستا، یک مطالعه با هدف ارزیابی ریشه ­زایی ارقام مختلف رازبری قرمز با استفاده از قلمه­ های برگ در دو فصل پاییز و زمستان انجام شد. ارقام Bababerry، Schoenmann، Golden Bliss، Heritage، Polana، Willamette Fallgold، Indian Summer مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که میزان ریشه ­زایی قلمه­ ها در پاییز بهتر از فصل زمستان بود. ارقام Bababerry، Schoenmann، Golden Bliss، درصد ریشه­ زایی بالاتری داشتند. در این مطالعه قلمه ها از نهال های یکساله تهیه و بستر پیت خالص تجاری همراه با کود‌ انتشار آهسته (۵ گرم در لیتر) مورد استفاده قرار گرفت. طول قلمه­ ها ۳ سانتیمتر (هر کدام دارای ۴ تا ۷ برگ) بودند و به اندازه یک سانتیمتر در بستر به صورت عمودی کاشته شدند.

منابع:

Kowalska, K., Olejnik, A., Zielińska-Wasielica, J., Olkowicz, M., 2019. Raspberry (Rubus idaeus L.) fruit extract decreases oxidation markers, improves lipid metabolism and reduces adipose tissue inflammation in hypertrophied 3T3-L1 adipocytes. J. Funct. Foods 62, 103568. https://doi.org/10.1016/j.jff.2019.103568

Marchi, P.M., Antunes, L.E.C., Pereira, I.D.S., Höhn, D., Valgas, R.A., 2018. Vegetative propagation of raspberry from leafy cuttings. Rev. Bras. Frutic. 40, 1–۵. https://doi.org/10.1590/0100-29452018378

Oomah, B.D., Ladet, S., Godfrey, D. V., Liang, J., Girard, B., 2000. Characteristics of raspberry (Rubus idaeus L.) seed oil. Food Chem. 69, 187–۱۹۳. https://doi.org/10.1016/S0308-8146(99)00260-5

Szymanowska, U., Baraniak, B., Bogucka-Kocka, A., 2018. Antioxidant, Anti-Inflammatory, and Postulated Cytotoxic Activity of Phenolic and Anthocyanin-Rich Fractions from Polana Raspberry (Rubus idaeus L.) Fruit and Juice-In Vitro Study. Molecules 23, 1–۱۷. https://doi.org/10.3390/molecules23071812

Tobyn, G., Denham, A., Whitelegg, M., 2011. Rubus idaeus, raspberry. Med. Herbs 271–۲۸۲. https://doi.org/10.1016/b978-0-443-10344-5.00031-8.

Anderson, M. K. USDA NRCS National Plant Data Center, Plant Guide, AMERICAN RED RASPBERRY Rubus idaeus L. http://plants.usda.gov