امروزه به دلیل سبک زندگی و نوع تغذیه، فشار خون بالا به عنوان یکی از بیماریهای مهم که زمینه ساز سکته های قلبی، مغزی و مشکلات عروقی میباشد مطرح است. فشار خون بالای ریوی (PAH) به عنوان یک بیماری پیشرونده محسوب میشود که ناشی از اختلالات عروقی بوده و در مراحل اولیه با افزایش سختی عروق ریوی و کاهش تدریجی مجرای همراه شده و با افزایش سطح فشار در مرحله پایانی آن، اختلال و نارسایی در بطن راست قلب به وجود میآید. گمان بر این است که اکسید نیتریک یکی از اصلی ترین رادیکال های آزاد در آسیب شناسی این بیماری باشد. با توجه به وجود سطح آنتی اکسیدانی بالای بلوبری، در مطالعهای به بررسی تاثیر عصاره این گیاه بر روی روند این بیماری در مدلهای حیوانی پرداخته شد. در این مطالعه بر روی خواص گیاه بلوبری استفاده از مکمل عصاره بلوبری نشان داد که عوارض ناشی از فشار خون بالای ریوی را از طریق بهبود وضعیت ریدوکس (redox) ریوی، کاهش می دهد. این پژوهش مبنایی برای تحقیقات آینده در مورد استفاده از آنتی اکسیدانهای طبیعی به عنوان یک استراتژی درمانی جدید در این بیماری بود.
خلاصه گرافیکی از وضعیت پرفشاری خون ریوی (PAH) قبل و بعد از مصرف عصاره بلوبری در مدلهای حیوانی. |
در مطالعه دیگر در ارتباط با خواص گیاه بلوبری، فعالیت آنتی اکسیدانی آنتوسیانین های بلوبری و اثرات آن بر میکروبیوتای (جامعه میکروبی) روده انسان مورد بررسی قرار گرفت. میکروبیوتای روده تحت تاثیر فاکتورهای مختلفی از جمله ژنتیک، سن، محیط و رژیم غذایی قرار میگیرد. در این مطالعه در مجموع 14 نوع آنتوسیانین در عصاره بلوبری شناسایی و غلظت آنها تعیین شد. در میان آنها مالویدین-3-O- گلوکوزید (malvidin-3-O-glucoside) اصلیترین آنتوسیانین بود، و به دنبال آن مالوینیدین-3-O-گالاکتوزید (malvidin-3-O-galactoside) و پتونیدین-3-O-گلوکوزید (petunidin-3-O-glucoside) بودند، که در مجموع این آنتوسیانینها 44.81 درصد از کل آنتوسیانین موجود در عصاره بلوبری را به خود اختصاص دادند.
نتایج این پژوهش نشان داد که آنتوسیانین های بلوبری بر تنوع میکروبی روده انسان تاثیرگذار بوده و به طور نسبی سبب افزایش نسبی برخی از جوامع خاص از جمله گونه های بی فیدوباکترها (Bifidobacterium spp) میشود. بیفیدوباکترها نوعی از باکتریهای گرم مثبت هستند که سبب تولید اسید لاکتیک در روده میشوند و بخش بزرگی از میکروبیوتای روده انسان را تشکیل میدهند. این باکتریها تاثیرات مثبت سلامتی بر میزبان خود دارند. در این مطالعه عنوان شد که مصرف بلوبری می تواند فعالیت پروبیوتیک (به مجموعه فعالیت هایی از میکروب یا باکتریها گفته میشود که علاوه بر کمک به گوارش غذا، مولکولهای پیچیده و ترکیباتی مانند ویتامینها و آنتیبیوتیکهای مختلف را نیز طی این فرایند تولید میکنند که برای میزبان مفید است) را افزایش دهد.
در مطالعه مشابه دیگری بر خواص گیاه بلوبری که در سال 2019 صورت گرفت تاثیر عصاره پلی فنولهای بلوبری به عنوان یک پروبیوتیک بر روی رژیم غذایی پرچرب و اثرات چاقی ناشی از آن در مدل آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این مطالعه نشان داد موشهایی که با رژیم غذایی پرچرب تغذیه شده بودند افزایش وزن و متابولسیم ناقص لیپید را نشان دادند در حالی که مصرف عصاره پلی فنول بلوبری همراه با رژیم غذایی پرچرب در موشهای دیگر افزایش وزن را در آنها کنترل و متابولیسم لیپید را به حالت عادی برگرداند. علاوه بر این بررسی میکروبیوتای روده موشها نشان داد که عصاره پلی فنول ترکیب میکروبیوتای روده را در موش تغییر داده و سبب تغییر جمعیت باکتریهای مفید مانند پروتوباکتر (Proteobacteria)، اکتینوباکتر (Actinobacteria)، بی فیدوباکتر، دسولفوو ویبریو (Desulfovibrio) و… شده بود. در کل، در این مطالعه عنوان شد که پلی فنولهای عصاره بلوبری، به عنوان یک عامل بالقوه پروبیوتیک، میتواند میکروبیوتای روده را تحت تأثیر قرار داده و بر چاقی ناشی از رژیم غذایی پرچرب اثر مثبت داشته باشد.
بافت های رنگ آميزي شده کبد موشهای مورد بررسی نشان میدهد موشهایی که در رژیم غذایی آنها از عصاره پلی فنول بلوبری استفاده شده است دارای سلولهای چربی کوچکتر نسبت به موشهایی هستند که تنها دارای رژیم غذایی پرچرب بودند. این تاثیر همانطور که مشخص است مشابه تاثیر داروی ضد چاقی orlistat میباشد. |
در یک مطالعه مروری که در سال 2018 در مجله معتبر Brain, Behavior, and Immunity بر خواص گیاه بلوبری به چاپ رسید، تاثیرات مصرف بلوبری بر خلق و خوی و عملکردهای شناختی در انسان بررسی شد. در این مطالعه مروری در مجموع 12 مطالعه در مورد تاثیرات بلوبری مورد بررسی قرار گرفت. از این تعداد، هشت مطالعه بهبود عملکردهای شناختی به ویژه حافظه کوتاه مدت و بلند مدت و حافظه مکانی با مصرف بلوبری را گزارش کردند. از جنبه تاثیر بر خلق و خوی، یک مطالعه نشان داد که مصرف بلوبری تاثیر مثبت بر خلق و خوی دارد. بنابراین میتوان گفت که مصرف مداوم بلوبری میتواند تاثیرات مثبتی در افزایش عملکردهای شناختی مثلا حافظه و خلق و خوی داشته باشد.
پژوهشها در مورد تاثیرات سلامتی بلوبری ها بسیار زیاد میباشد و همچنان علاقه مندی زیادی در سراسر جهان به بررسی جنبه های مختلف این گیاه وجود دارد و با پیشرفت تکنولوژی و پزشکی هر روزه جنبه مفید دیگری از این میوهها آشکار میشود. به همین علت امروزه مکملهای متعددی از این گیاه به صورت تجاری در سراسر جهان تولید و عرضه میشود.
با توجه با آنچه گفته شد در کشور ما هنوز توجه کافی و درخوری در ترویج استفاده از این میوه صورت نگرفته است و با توجه به شواهد موجود در زمینه اثرات مفید خواص گیاه بلوبری، لازم است فرهنگ استفاده در کنار تولید اقتصادی و مقرون به صرفه این گیاه مد نظر قرار گیرد تا همگان در هر سطح درآمدی توان خرید و مصرف این میوه ارزشمند را داشته باشند.
منابع:
Jiao, X., Wang, Y., Lin, Y., Lang, Y., Li, E., Zhang, X., Zhang, Q., Feng, Y., Meng, X., Li, B., 2019. Blueberry polyphenols extract as a potential prebiotic with anti-obesity effects on C57BL/6 J mice by modulating the gut microbiota. J. Nutr. Biochem. 64, 88–100. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.jnutbio.2018.07.008
O’Callaghan, A., van Sinderen, D., 2016. Bifidobacteria and Their Role as Members of the Human Gut Microbiota. Front. Microbiol. 7, 925. https://doi.org/10.3389/fmicb.2016.00925
Travica, N., D’Cunha, N.M., Naumovski, N., Kent, K., Mellor, D.D., Firth, J., Georgousopoulou, E.N., Dean, O.M., Loughman, A., Jacka, F., Marx, W., 2019. The effect of blueberry interventions on cognitive performance and mood: A systematic review of randomized controlled trials. Brain. Behav. Immun. https://doi.org/10.1016/j.bbi.2019.04.001
Türck, P., Fraga, S., Salvador, I., Campos-Carraro, C., Lacerda, D., Bahr, A., Ortiz, V., Hickmann, A., Koetz, M., Belló-Klein, A., Henriques, A., Agostini, F., Araujo, A.S. da R., 2019. Blueberry extract decreases oxidative stress and improves functional parameters in lungs from rats with pulmonary arterial hypertension. Nutrition 110579. https://doi.org/10.1016/j.nut.2019.110579
Zhou, L., Xie, M., Yang, F., Liu, J., 2020. Antioxidant activity of high purity blueberry anthocyanins and the effects on human intestinal microbiota. Lwt 117, 108621. https://doi.org/10.1016/j.lwt.2019.108621